Διονύσης Μαρίνος

Στην άκρη του γκρεμού. Ελλάδα 2007-2019 (εκδ. Μεταίχμιο) του Γιάννη Βούλγαρη

Τα δώδεκα χρόνια της κρίσης (2007-2019) είναι ένας πυκνός ιστορικός και πολιτικός χρόνος, ο οποίος δεν μπορεί να ξεχαστεί, όσο κι αν στις μέρες μας βιώνουμε μια σχετική ομαλότητα. Ο Γιάννης Βούλγαρης γράφει για εκείνους που έζησαν τα γεγονότα, αλλά και για τους νεότερους που δεν έχουν συνειδητοποιήσει πόσο κοντά βρέθηκε η χώρα στο θανάσιμο σάλτο στο κενό.

Όπως πολύ σωστά σημειώνει ο συγγραφέας, καμία άλλη χώρα δεν πλήρωσε τόσο ακριβό τίμημα κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Ούτε καν το κραχ του 1929 δεν προκάλεσε τέτοιο χάος, όσο η κρίση χρέους που έπληξε την Ελλάδα. Ένα βιβλίο άκρως σημαντικό για να μην αντιμετωπίζουμε με ιδεολογικές στρεβλώσεις γεγονότα που μας σημάδεψαν όλους.

 Οι τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (μτφρ. Αλέξανδρος Λάμπρου, εκδ. Αλεξάνδρεια) του Ράιαν Τζιντζέρας

Τι ακριβώς συνέβη με την πάλαι ποτέ ισχυρή Οθωμανική Αυτοκρατορία και διαλύθηκε στα εξ ων συνετέθη; Να έπεσε θύμα του αδήριτου κύκλου της Ιστορίας (ακμή-παρακμή) ή, μήπως, η απόφασή να στηρίξει το 1914 τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία αποτέλεσε το καίριο λάθος της;

Το βιβλίο του Τζιντζεράς επικεντρώνεται στο πώς και το γιατί της πτώσης, αλλά κάνει προβολή και στο σήμερα. Αλήθεια, πώς αντιλαμβάνεται ο Ερντογάν το μεταρρυθμιστικό πνεύμα του Κεμάλ και ποιο είναι το αποτύπωμα της Αυτοκρατορίας στη σημερινή Τουρκία; Οι απαντήσεις δίδονται με περισσή αμεροληψία.

Η τραγική ιστορία των Ελλήνων αιχμαλώτων στη Μικρά Ασία (εκδ. Μίνωας) των Νίκου Σ. Κανελλόπουλου και Νίκου Φ. Τόμπρου

Τον Αύγουστο του 1922 το μικρασιατικό μέτωπο καταρρέει και η ελληνική τραγωδία μόλις έχει ξεκινήσει. Τη μοίρα των προσφύγων την γνωρίζουμε χάρη στο πλήθος των μελετών που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Τι ακριβώς συνέβη, όμως, με τους αξιωματικούς και τους οπλίτες που έπεσαν στα χέρια των Τούρκων; Το βιβλίο περιλαμβάνει βιωματικά κείμενα Ελλήνων στρατιωτών, καθώς και σημαντικό αρχειακό υλικό.

Επιπροσθέτως, μαθαίνουμε για τις σχέσεις που ανέπτυξαν με τους Τούρκους δεσμώτες τους και για την εργαλειοποίηση των αιχμαλώτων πολέμου και από τις δύο πλευρές, για καθαρά προπαγανδιστικούς λόγους. Ένα σημαντικό βιβλίο, καθώς φωτίζει μια σχετικά άγνωστη πτυχή της ελληνικής τραγωδίας στη Μικρά Ασία.

Αμερικανική υψηλή στρατηγική (εκδ. Πατάκη) του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου

Οι ΗΠΑ που γνωρίζουμε σήμερα, επί εποχής Τραμπ, αλλά και των προηγούμενων ετών, δεν ήταν πάντα υπερδύναμη. Ενδέχεται να μας διαφεύγει, αλλά όταν κέρδισαν την ανεξαρτησία τους ήταν μια μικρή δύναμη.

Ποιες στρατηγικές ήταν εκείνες που μετέτρεψαν την Αμερική στη σημερινή μονοπολική υπερδύναμη; Το βιβλίο μελετάει σε βάθος όλη αυτή την πορεία γιγάντωσης της δύναμης και της παγκόσμια επιρροής της.

Από την ενθάρρυνση των μεταναστευτικών ροών του 19ου αιώνα, στην real politik του 20ού και από τις συμμαχίες επί εποχής Ψυχρού Πολέμου έως τη βίαιη επέμβαση στον Τρίτο Κόσμο, καταλαβαίνουμε πώς και γιατί οι ΗΠΑ έχτισαν τη σύγχρονη αυτοκρατορία τους.

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες (μτφρ. Ανδρέας Παππάς, εκδ. Ψυχογιός) της Μέρι Μπιρντ

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ιστορικές προσωπικότητες, η απόσταση που μας χωρίζει από τη δράση τους δημιουργεί ποικίλους μύθους, οι οποίοι ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Αυτό ισχύει και για τους περίπου τριάντα αυτοκράτορες της Ρώμης που παρελαύνουν από το βιβλίο της Μπιρντ.

Ξέρουμε για τον φιλόσοφο Μάρκο Αυρήλιο, για τον ισχυρό Ιούλιο Καίσαρα ή για τον σαλό Νέρωνα, αλλά τι από όσα ξέρουμε είναι αλήθεια και τι ιστορικές ανακρίβειες;

Το βιβλίο εξετάζει στον τρόπο που άσκησαν την εξουσία, τις δολοπλοκίες που υπέστησαν, τις φρικώδεις (ενίοτε) αποφάσεις τους, αλλά και την καθημερινή τους ζωή. Ποτέ δεν είναι αργά να μάθουμε την αλήθεια. Αυτή είναι, άλλωστε, η ουσία της ιστορικής έρευνας.

Η της πολιτείας Δόξα (εκδ. Μίνωας) του Σπυρίδωνα Γ. Πλουμίδη

Αν και έχουν περάσει πέντε δεκαετίες από τη λήξη της βασιλείας στην Ελλάδας, η συζήτηση γύρω από το στέμμα εξακολουθεί να προκαλεί πολιτικές αναταράξεις. Το συγκεκριμένο βιβλίο κάνει μια εις βάθος ανάλυση της βασιλείας στη χώρα μας.

Προς επίρρωση της έρευνας έρχονται τα αρχεία του Foreign Office, το Αρχείο Βασιλικών Ανακτόρων, το Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών, οι ανταποκρίσεις του ελληνικού και ξένου Τύπου, καθώς και προσωπικές μαρτυρίες. Αίφνης, μαθαίνουμε πώς ο ξένος παράγοντας (ΗΠΑ και Αγγλία) επηρέασαν καταστάσεις, πώς οι κατά καιρούς βασιλείς αντιλαμβάνονταν το ρόλο τους και τι είδους αναταράξεις προκάλεσε ο θρόνος από το 1830 έως το 1967.

Πώς και γιατί φτάσαμε στην Ελληνική Επανάσταση (εκδ. Εστία) του Δημήτρη Μπαχάρα

Μπορεί οι εορτασμοί για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 να ανήκουν στο παρελθόν, εντούτοις το ενδιαφέρον των μελετητών για τα γεγονότα που οδήγησαν στην απελευθέρωση της Ελλάδας, είναι πάντα θερμό.

Το εν λόγω βιβλίο εξετάζει μια σειρά από γεγονότα που έχουν ως τώρα υποφωτιστεί κι όμως συνετέλεσαν, κατά το μάλλον ή ήττον, στην τελική εξέγερση.

Γιατί επαναστάτησαν οι Κοτζαμπάσηδες; Τι ακριβώς έκαναν οι προύχοντες της Πελοποννήσου δέκα χρόνια πριν από τον ξεσηκωμό; Ποιες ήταν οι σχέσεις τους με τους Τούρκους και πώς επηρέασαν τον αγώνα οι συμμαχίες των προκρίτων, αλλά και οι συχνές έριδές τους;

Ελληνική πολιτεία, 1941-42 (εκδ. Εκτός Γραμμής) του Πέτρου Φύτρου

Για την αντίσταση που προβάλλαμε έναντι των Γερμανών κατά την περίοδο της Κατοχής, έχουν γραφτεί αρκετά εμβριθή βιβλία. Τι γνωρίζουμε, όμως, για τη στάση του επίσημου ελληνικού κράτους; Πώς λειτούργησε; Συνεργάστηκε με τους κατακτητές και ως ποιο σημείο; Η έρευνα καλύπτει την περίοδο από την αρχή της Κατοχής, στα τέλη Απριλίου του 1941, μέχρι την ανάληψη της πρωθυπουργίας της κατοχικής κυβέρνησης από τον Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο, στις 2 Δεκεμβρίου του 1942.

Σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, η ελληνική κοινωνία χτυπιέται αλύπητα από τον λιμό, παράλληλα αντιστέκεται και προετοιμάζεται για την επικείμενη σύγκρουση, όπου οι συνεργάτες των κατακτητών θα παίξουν κεντρικό ρόλο.

Η γνώση της δράσης των κατοχικών κυβερνήσεων και του κοινωνικού της αντίκτυπου είναι απαραίτητη για την κατανόηση της σύγκρουσης αυτής και της εξέλιξής της.

Σύντομη ιστορία της οικονομίας (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Μεταίχμιο) του Άντριου Λι

Πλέον έχουμε κατανοήσει πως τον κόσμο δεν τον κινητοποιούν μόνο οι ιδεολογίες, αλλά και η οικονομία. Άλλωστε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλες οι ιδεολογίες που ρίζωσαν ή μη κατά τον 20ό αιώνα περιλάμβαναν, εκ των πραγμάτων, και την οικονομική παράμετρο.

Ο διακεκριμένος οικονομολόγος Άντριου Λι γράφει για εκείνες τις οικονομικές δυνάμεις που κρύβονται πίσω από τον πόλεμο, τις καινοτομίες, τις κοινωνικές αλλαγές, εξηγεί πώς εμφανίστηκαν το σύστημα της αγοράς και ο καπιταλισμός, ενώ παρουσιάζει τις βασικές ιδέες και τα πρόσωπα που καθόρισαν τον οικονομικό κλάδο.

Όσο κι αν φαίνεται παράξενο, η Μονόπολη, οι ουρανοξύστες, η χρηματαγορά, ο καπιταλισμός και πλείστα όσα στοιχεία σχηματοποιούν αυτό που ονομάζουμε οικονομία στις μέρες μας.

Το μικρό βιβλίο της ιστορίας (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Κλειδάριθμος), συλλογικό έργο

Μπορεί κανείς, με ευσύνοπτο και άμεσο τρόπο, άρα δίχως την εργώδη προσπάθεια που χρειάζεται για να μελετήσει την Ιστορία, να λάβει μια βασική γνώση πάνω σε σημαντικά γεγονότα;

Ακροθιγώς μεν, αλλά με πιστότητα, το περιεχόμενο του συγκεκριμένου βιβλίου, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε ως μέρος του βιβλίου Η ιστορία με απλά λόγια, καταφέρνει ένα δύσκολο εγχείρημα.

Γραμμένο με απλή γλώσσα, με διαγράμματα και έξυπνη εικονογράφηση, δίνει κάποιες απαραίτητες (και σαφώς βασικές) γνώσεις γύρω από τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Ενδέχεται, δε, να αποτελέσει το εφαλτήριο για όσους το επιθυμούν να μελετήσουν ενδελεχώς τα γεγονότα εκείνα που τους προκάλεσαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

^＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. 

PHGH