Είναι ο πιο πολυσυζητημένος φόρος που επέβαλε ποτέ ελληνική κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια. Το όνομά του έγινε άχτι, σύνθημα και τώρα εξελίσσεται σε παράγοντας που μπορεί να γείρει την πλάστιγγα των εκλογών προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Ο ΕΝΦΙΑ μπήκε στο… στόχαστρο και των Financial Times.
Με επιτόπιο ρεπορτάζ της Κέριν Χοπ, απλοί Έλληνες που δέχθηκαν πλήγματα από την επιβολή του ΕΝΦΙΑ εξηγούν γιατί ενδέχεται να γείρουν προς το ένα ή το άλλο κόμμα, με αφορμή το συγκεκριμένο φόρο. Το συμπέρασμα είναι πως ο ΕΝΦΙΑ εξελίσσεται αχίλλειος πτέρνα του Αντώνη Σαμαρά και μπορεί να δώσει προβάδισμα νίκης στον ΣΥΡΙΖΑ.
Η Ασπασία Γλυνού έζησε ένα μπαράζ από μειώσεις στη σύνταξή της και αυξήσεις φόρων κατά τη διάρκεια της 6ετούς ύφεσης στην Ελλάδα και τα μηνιαία έσοδά της έχουν μειωθεί πια σχεδόν στο μισό. Αλλά ο φόρος ακινήτων που προώθησε και εν συνεχεία μονιμοποίησε η κυβέρνηση συνασπισμού της Ελλάδας ξεπερνά τις αντοχές της 68χρονης χήρας και συντηρητικής ψηφοφόρου από την Αθήνα.
Γι’ αυτό σκοπεύει να ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της Κυριακής και αυτός επίσης είναι ένας από τους λόγους που το αριστερό αντιπολιτευόμενο κόμμα, που έχει υποσχεθεί να καταργήσει τον φόρο, προηγείται στις δημοσκοπήσεις για νίκη στις εκλογές. «Ο συγχωρεμένος ο άντρας μου θα πάθαινε σοκ που θα ψηφίσω έναν πρώην κομμουνιστή όπως ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά πιστεύω ότι είναι καιρός να ορθώσω ανάστημα», δηλώνει η κ. Γλυνού από το άνετο διαμέρισμά της στον 4ο όροφο του, πλούσιου κάποτε, προαστίου του Χαλανδρίου. «Η περισσότερη σύνταξή μου πηγαίνει πια στις δόσεις του φόρου».
Ο ενιαίος φόρος ιδιοκτησίας ακινήτων, γνωστός ως ΕΝΦΙΑ, εισήχθη υπό την πίεση των πιστωτών της Ελλάδας –την επονομαζόμενη τρόικα των δανειστών: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ και ΔΝΤ- το 2011 ως έκτακτο μέτρογια τη συγκέντρωση εσόδων. Δικαιολογήθηκε με το επιχείρημα ότι ένας ενιαίος ετήσιος φόρος ακινήτων θαευθυγραμμίσει την Ελλάδα με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ευρωζώνης.
Η κεντροδεξιά κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά μονιμοποίησε πέρσι τον ΕΝΦΙΑ. Εκτιμάται ότι ο φόρος, ο οποίος αντικατέστησε έκτακτο φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας, θα αυξήσει τα έσοδα κατά τουλάχιστον 3,4 δισ. ευρώ τον χρόνο, που αντιστοιχούν στο 2% σχεδόν του ΑΕΠ.
Αλλά η κυβέρνηση δεν μέτρησε σωστά την οργή που θα προκαλούσε στους Έλληνες φορολογούμενους, οι οποίοι παραδοσιακά επενδύουν σε ακίνητα για να προφυλαχθούν από τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού της χώρας. Σύμφωνα με τους εγχώριους τραπεζίτες, το 80% των κατοίκων της Ελλάδας κατέχει ένα τουλάχιστον ακίνητο, ακόμη κι αν οι ίδιοι διαμένουν σε ενοικιαζόμενο σπίτι.
«Τιμωρεί τις οικογένειες όπως η δική μας, που βάλαμε τις αποταμιεύσεις μας σε ακίνητα αντί να τα βγάλουμε στο εξωτερικό», σχολιάζει η κ. Γλυνού, ο σύζυγος της οποίας έκανε εισαγωγές αθλητικού εξοπλισμού και διαθέτει τα τυπικά επενδυτικά ενεργητικά μιας εύπορης ελληνικής οικογένειας. Η οικογένειά της κατέχει ένα παραθαλάσσιο εξοχικό σε θέρετρο κοντά στην Αθήνα, ένα παλιό πατρικό σπίτι σε ορεινό χωριό, δύο μικρά διαμερίσματα προς ενοικίαση και σειρά από κατοικίες σε διάσημο νησί του Αιγαίου.
«Αν η Νέα Δημοκρατία χάσει τις εκλογές, θα ευθύνεται ο ΕΝΦΙΑ», δήλωσε ο Άδωνις Γεωργιάδης, πρώην υπουργός Υγείας και υποψήφιος του κόμματος του κ. Σαμαρά. Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει γιατί πρέπει να αρχίσει ξαφνικά να πληρώνει ετήσιο φόρο απλώς και μόνο για την κατοχή ακινήτων, και ο πυρήνας των ψηφοφόρων μας έχει υποστεί ένα από τα βαρύτερα πλήγματα, σχολίασε.
Μία από τις αιτίες της λαϊκής αγανάκτησης είναι ότι ο ΕΝΦΙΑ υπολογίζεται με βάση τις προ κρίσης αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, που πλέον σήμερα φαντάζουν υπερβολικά φουσκωμένες. «Έχει πράγματι νόημα να ευθυγραμμιστεί η Ελλάδα με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης στον φόρο ακινήτων, αλλά ο ΕΝΦΙΑ δεν σχεδιάστηκε σωστά», σχολιάζει η μεσίτρια Κατερίνα Σαμαροπούλου. «Θα έπρεπε να αντικατοπτρίζει τις σημερινές εμπορικές αξίες».
Πολλοί δυσκολεύονται να αντέξουν τη φορολογία εξαιτίας και της πρόσφατης αναταραχής στην αγορά ακινήτων της Ελλάδας. Η χώρα απόλαυσε μια παρατεταμένη περίοδο άνθησης στην αγορά ακινήτων μετά την ένταξη στο ευρώ το 2001, καθώς τα επιτόκια μειώθηκαν και για πρώτη φορά έγιναν τα στεγαστικά δάνεια ευρέως διαθέσιμα. Αλλά οι τιμές των διαμερισμάτων σε περιοχές της μεσαίας τάξης των Αθηνών έχουν διολισθήσει έως και 40% από το 2009, ενώ οι τιμές για τις εξοχικές κατοικίες και τις μεζονέτες στα νησιά έχουν βουλιάξει 50% κατά μέσο όρο.
Ο Στέφανος Τσαλπατούρος, πολιτικός μηχανικός που εργάστηκε επί 20 χρόνια στη Σαουδική Αραβία και σε άλλες αραβικές χώρες, διαμαρτύρεται γιατί ενώ η αγορά είναι ουσιαστικά παγωμένη ο ίδιος πρέπει να πληρώσει φόρο για ακίνητα τα οποία δεν είναι σε θέση να πουλήσει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αναγάγει το ζήτημα σε παράδειγμα για την προθυμία της κυβέρνησης να υποκύψει στις απαιτήσεις της τρόικας, εις βάρος των φορολογούμενων που ήδη δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
«Επειδή εργάστηκα σε διαφορετικές εταιρίες και δεν είχα δικαίωμα σύνταξης, επένδυσα σε ακίνητα στην Ελλάδα για να εξασφαλίσω τη σύνταξή μου», εξηγεί. «Θα ήθελα να πουλήσω κάποια ακίνητα για να μειώσω το φορολογικό βάρος, αλλά δεν υπάρχουν αγοραστές».
Στο πλαίσιο της προεκλογικής του εκστρατείας, την περασμένη εβδομάδα ο κ. Τσίπρας υποσχέθηκε να καταργήσει τον ΕΝΦΙΑ, εάν αναλάβει την εξουσία, και στη θέση του να αποκαταστήσει τον φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα έσοδα του προϋπολογισμού θα μειωθούν κατά 2 δισ. ευρώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, αλλά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα καλύψει το έλλειμμα με πάταξη της φοροδιαφυγής των πλούσιων Ελλήνων, τους οποίους προστατεύει η Νέα Δημοκρατία, όπως δήλωσε ο κ. Τσίπρας.
Ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησε, πάντως, από τους ψηφοφόρους να πληρώσουν τις δόσεις για τον περσινό ΕΝΦΙΑ, που πέφτουν τον τρέχοντα και τον επόμενο μήνα.
Οπως πολλοί ιδιοκτήτες, ωστόσο, η κ. Γλυνού διστάζει. «Μπαίνω στον πειρασμό να μην πληρώσω», μας λέει, «επειδή υποπτεύομαι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα θέλει να γίνει αντιπαθής αμέσως και να πιέσει για την πληρωμή του ΕΝΦΙΑ».