ΚΑΛΛΟΣ

“Κάλλος. Η υπέρτατη ομορφιά”: Η εντυπωσιακή έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Οι πολλαπλές πτυχές της έννοιας του “Κάλλους” στην καθημερινή ζωή και τη φιλοσοφική σκέψη της αρχαίας Ελλάδας παρουσιάζονται στη μεγάλη, εμβληματική, αρχαιολογική έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο “ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά” που θα διαρκέσει από τις 29 Σεπτεμβρίου 2021 έως τις 16 Ιανουαρίου 2022.

“ΚΑΛΛΟΣ”: Θεϊκό. Δαιμονικό. Αρχαϊκό. Κλασικό. Ελληνιστικό. Αθλητικό και Ηρωικό. Κάλλος θνητών.

Η έκθεση, που δημιούργησε ο πρώην Διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Γενικός Διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης Καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης και επιμελούνται ο ίδιος και ο Επιμελητής Αρχαιοτήτων, Δρ Ιωάννης Δ. Φάππας, πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τη γενναιόδωρη υποστήριξη της L’Oréal.

H συνέντευξη τύπου για την νέα αυτή έκθεση ξέφυγε από τα στενά όρια. Μετατράπηκε σε μια ευχάριστη διάλεξη από τον κ. Σταμπολίδη, ενώ αργότερα η διπλή ξενάγηση για τους δημοσιογράφους ήταν μια μαγική εμπειρία, καθώς και ο συνεργάτης του Δρ. Ιωάννης Φάππας μοιράζεται το ίδιο πάθος για το δημιούργημά τους, τη συγκεκριμένη έκθεση.

Η πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την επίσκεψή της στην έκθεση

322 εμβληματικές αρχαιότητες από 52 Mουσεία, Συλλογές και Εφορείες Αρχαιοτήτων σε όλη την ελληνική επικράτεια, την Ιταλία (Ιταλική χερσόνησο και Σικελία) και το Βατικανό, παρουσιάζονται στη συντριπτική πλειονότητά τους για πρώτη φορά εκτός των μουσείων προέλευσής τους και συναντώνται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, για να αποδώσουν ολοκληρωμένα το ιδεώδες του Κάλλους.

Τα εκθέματα που επιλέχθηκαν χρονολογούνται κυρίως από τον 7ο έως και τον 1ο αι. π.Χ., δηλαδή από την Αρχαϊκή έως και την Ελληνιστική περίοδο και συμπληρώνονται από ελάχιστα έργα των ρωμαϊκών χρόνων, σε περιπτώσεις όπου πρωτότυπα έργα των προηγούμενων περιόδων έχουν σωθεί μόνο σε αντίγραφα.

Το αρχαιοελληνικό κάλλος είναι ένα ιδεώδες που αναπτύχθηκε στην αρχαία ελληνική σκέψη, εκφράστηκε μέσα από τα ποιήματα των επικών (8ος αι. π.Χ.) και λυρικών (7ος-6ος αι. π.Χ.) ποιητών αρχικά ως εξωτερική ομορφιά και αποκρυσταλλώθηκε σταδιακά μέσα από κείμενα φιλοσόφων από τον 6ο αι. π.Χ. και εξής, οι οποίοι αναφέρθηκαν σε αυτό ως συνδυασμό της φυσικής εμφάνισης και των αρετών της ψυχής.

Σε αυτή τη διάσταση του κάλλους επικεντρώνεται και η έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αναδεικνύοντας τη συμβολή της αρχαίας Ελλάδας στον καθορισμό της έννοιας της ομορφιάς έως και σήμερα.

Στην παρούσα έκθεση το κάλλος αποτυπώνεται μέσα από έναν τεράστιο πλούτο και ποικιλία αρχαιοτήτων όπως αγάλματα, αγγεία, όστρακα κάτοπτρα, κοσμήματα, αρωματοδόχα ληκύθια, χρηστικά είδη καλλωπισμού (κρέμες, χρώματα κ.λπ.), πήλινα, λίθινα, μετάλλινα έργα και τερακότες διαφόρων περιόδων, κυρίως αρχαϊκά, κλασικά και ελληνιστικά, ειδώλια, εργαλεία κόμμωσης, όπως σιδερένια ψαλίδια, χτενάκια κ.ά.

Η επιλογή της γεωγραφικής προέλευσης των αντικειμένων έγινε με βάση συγκεκριμένα κριτήρια: τα εκθέματα προέρχονται από ολόκληρη τη μητροπολιτική και νησιωτική Ελλάδα για να γίνει έτσι κατανοητή η συμμετοχή των περισσότερων πόλεων της ελληνικής αρχαιότητας και η διάχυση της έννοιας του Κάλλους σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κοινωνικά στρώματα. Η έκθεση φιλοξενεί επίσης αντίστοιχο αριθμό αρχαιοτήτων από τη Μεγάλη Ελλάδα για να μπορέσει ο επισκέπτης να κατανοήσει το φαινόμενο της διασποράς της έννοιας του Κάλλους και στις αποικίες της Δύσης.

Εν μέσω πανδημίας και ενώ όλα τα μουσεία ήταν κλειστά, οι δύο επιμελητές πραγματοποίησαν μία “μαραθώνια” επιστημονική έρευνα σε όλη την Ελλάδα, συλλέγοντας θησαυρούς από Εφορείες Αρχαιοτήτων και αρχαιολογικά Μουσεία όλης της Ελλάδας, από το Μουσείο Ακροπόλεως, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Μπενάκη, από το Μουσείο Θεσσαλονίκης έως το Μουσείο του Ηρακλείου, καθώς και από τα περισσότερα περιφερειακά μουσεία της χώρας που αναφέρονται παρακάτω. Τα εκθέματα εντοπίστηκαν όχι μόνο στις προθήκες αλλά ορισμένα και στις αποθήκες των Μουσείων.

Επιπλέον, η έκθεση περιλαμβάνει αντικείμενα από το Μουσείο του Βατικανού, τα Αρχαιολογικά Μουσεία της Φλωρεντίας, της Νάπολης, της Ρώμης, της Μπολόνια, της Βενετίας, των Συρακουσών, της Κατάνια και το Εθνικό Αρχαιολογικό Πάρκο της Όστια. Από την αρχική επιλογή εξακοσίων εκθεμάτων προκρίθηκαν τελικά τριακόσια, καθώς η μουσειολογική μελέτη απαιτούσε την επιλογή εκείνων που ενίσχυαν καλύτερα τις ενότητες, ώστε να γίνουν αυτές κατανοητές στο κοινό.

Δηλώσεις

Όπως αναφέρει η Σάντρα Μαρινοπούλου, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης:
“Η ιδέα της έκθεσης ξεκίνησε κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης που είχαμε με τον Πρόεδρο του Ομίλου L’Oréal, Jean Paul Agon, το καλοκαίρι του 2019, σχετικά με το πώς συνέβαλαν οι αρχαίοι Έλληνες στην έννοια της ομορφιάς. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα για μία έκθεση με θέμα το ‘Κάλλος’, η οποία θα αποτελούσε φυσική συνέχεια προηγούμενων αρχαιολογικών εκθέσεών μας που εστιάζουν στον Άνθρωπο, όπως ο Έρωτας, η Υγεία, ο Θάνατος. Ευχαριστώ τους δύο επιμελητές μας που όργωσαν κυριολεκτικά την Ελλάδα για την πληρέστερη τεκμηρίωση της έκθεσης. Βλέποντας την τελική μορφή της ομολογώ ότι νιώθω μεγάλη ικανοποίηση, καθώς πραγματικά αναδεικνύεται πόσο μεγάλη ήταν η συμβολή των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων στην έννοια της ομορφιάς μέχρι και σήμερα. Συναισθηματικά, θα συμβούλευα κάθε επισκέπτη, φεύγοντας από την έκθεση, να έχει συνειδητοποιήσει την αξία της εσωτερικής ομορφιάς, ότι δηλαδή, εκτός από όμορφος στο σώμα, έχει αξία να είναι κανείς όμορφος στην ψυχή, καλός και αγαθός, όπως έλεγαν οι αρχαίοι.”

Όπως δήλωσε ο Jean-Paul Agon, Πρόεδρος του Ομίλου L’Oréal: “Αφοσιωμένη στην ομορφιά για πάνω από έναν αιώνα, η L’Oréal προσπαθεί πάντα να διερευνήσει τις έννοιες της ομορφιάς σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Είναι η πρώτη φορά που η L’Oréal υποστηρίζει μια έκθεση αποκλειστικά αφιερωμένη στην ομορφιά στην Αρχαία Ελλάδα, μία από τις πιο γοητευτικές εποχές στην ιστορία της ομορφιάς. To ιδανικό του Κάλλους συνδέει στενά την ομορφιά και την αισθητική με τις αξίες και τις αρετές. Είναι ένα τέλειο παράδειγμα της ιδέας της ομορφιάς μέσα και έξω, στο σώμα και την ψυχή, που μπορούμε να δούμε ακόμα και σήμερα. Το Κάλλος αποδεικνύει πως η ομορφιά μπορεί να είναι μια ισχυρή δύναμη για το καλό, που κινεί τον κόσμο. Είμαστε υπερήφανοι που υποστηρίζουμε αυτήν τη διορατική έκθεση, που είναι θεμελιώδης για τον πολιτισμό. Χρωστάμε ένα ιδιαίτερο ευχαριστώ στην Πρόεδρο και Διευθύνουσα Σύμβουλο του Mουσείου, Σάντρα Μαρινοπούλου, η οποία είδε τις τεράστιες δυνατότητες μιας νέας προοπτικής στο σύμπαν της Αρχαίας Ελληνικής Ομορφιάς. Είμαστε επίσης ευγνώμονες για το όραμα και την τεχνογνωσία του Kαθηγητή Νικολάου Χρ. Σταμπολίδη και του Δρ Ιωάννη Δ. Φάππα, η έρευνα των οποίων στην ιδιαίτερα πρωτότυπη έννοια του Κάλλους, έδωσε ζωή σε αυτή την καταπληκτική εξερεύνηση. Το ‘ΚΑΛΛΟΣ. Η Υπέρτατη Ομορφιά’ σηματοδοτεί ένα ορόσημο στην ιστορία της ομορφιάς και είμαι πεπεισμένος ότι αυτή η έκθεση θα έχει απήχηση στις καρδιές των ανθρώπων.”

Η συνέχεια του άρθρου εδώ