Πλανήτης ΓΗ: Υπάρχει άραγε δυνατότητα αναστροφής της περιβαλλοντικής καταστροφής; Η έκθεση της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή αφήνει ελάχιστα περιθώρια, κρούοντας για πολλοστή φορά τον κώδωνα του κινδύνου.
Πιο κοντά από ποτέ στο σημείο χωρίς επιστροφή βρίσκεται ο πλανήτης μας σε ό,τι αφορά το μέλλον του περιβάλλοντος, της κλιματικής αλλαγής, ακόμα και της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην πιο πρόσφατη έκθεση, ο ίδιος ο άνθρωπος φαίνεται να είναι ο κύριος υπαίτιος της κλιματικής αλλαγής και, μάλιστα, κατά ποσοστό 90%. Στη μελέτη αναγράφεται πως όλα αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα που βιώνουμε, όπως είναι τα πρωτοφανή κύματα καύσωνα, οι ξηρασίες και οι πλημμύρες, είναι μόνο η αρχή όσων θα ακολουθήσουν, ιδιαίτερα εάν δεν τεθεί υπό έλεγχο η άνοδος της θερμοκρασίας, καθώς το όριό της μοιάζει να παραβιάζεται για περισσότερο από μια δεκαετία.
Κατά τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, Antonio Guterres, η κλιματική καταστροφή μπορεί να αποφευχθεί μόνο εάν οι διεθνώς δρώντες ενωθούν όσο το δυνατόν συντομότερα και αφήσουν πίσω τους δικαιολογίες και συμφέροντα, καθώς σε αυτήν τη μάχη ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας. Η έρευνα της Διακυβερνητικής Επιτροπής υποστηρίζει κατηγορηματικά «ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει θερμάνει την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς και τη γη», ενώ με βάση τα λεγόμενα του Ed Hawkins, καθηγητή Πανεπιστημίου του Reading και έναν εκ των συντακτών της έκθεσης, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πλέον για την ευθύνη που φέρει ο άνθρωπος. Ο ίδιος μάλιστα τονίζει πως «οι συνέπειες θα συνεχίσουν να γίνονται χειρότερες σε κάθε κύμα καύσωνα».
Το μέγεθος της καταστροφής φαίνεται, επίσης, στο γεγονός πως οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της γης αυξήθηκαν πιο γρήγορα από κάθε άλλο διάστημα 50 ετών τα τελευταία 2.000 χρόνια από το 1970 και μετά, με αποτέλεσμα να υπάρξει «κλιματικό αντίκτυπο» σε κάθε μέρος του κόσμου με διάφορες μορφές. Πρόσφατα παραδείγματα αποτελούν τα κύματα καύσωνα, όπως αυτά που χτύπησαν τους τελευταίους μήνες την Ελλάδα αλλά και τη δυτική Βόρεια Αμερική, ή οι πλημμύρες, όπως αυτές της Γερμανίας και της Κίνας, γεγονότα που κόστισαν δεκάδες ανθρώπινες ζωές και προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές σε τοπικά οικοσυστήματα, ενώ φαίνεται πως πρώτη φορά τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής έχουν προκαλέσει τόσο πολύ την ανησυχία του ευρύτερου κοινού, που παρακολουθεί σοκαρισμένο.
Στην έκθεση, ιδιαίτερη έμφαση -για προφανείς λόγους- δίνεται στον όλο και ταχύτερο ρυθμό αύξησης της θερμοκρασίας, καθώς και στο πώς μεταφράζεται κάτι τέτοιο για το μέλλον των ανθρώπων. Το 2015, υπογράφηκαν από όλα τα έθνη στη Γη οι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού όσον αφορά το κλίμα, όπου και συμφωνήθηκε να δοθεί μεγάλη έμφαση στη διατήρηση της αύξησης των θερμοκρασιών κάτω των 2 βαθμών Κελσίου αλλά και στο να διατηρηθεί κάτω του 1.5 βαθμού Κελσίου για τον 21ο αιώνα τουλάχιστον. Οι επιστήμονες, παρά το γεγονός ότι εξέτασαν διαφορετικά σενάρια, υπολογίζοντας διαφορετικές τιμές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, καταλήγουν πως και οι δύο στόχοι που τέθηκαν στην Συμφωνία του Παρισιού δε θα καταφέρουν να επιτευχθούν. Ακόμα, σε όλα τα σενάρια η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1.5 βαθμό Κελσίου φαίνεται να επιτυγχάνεται μέχρι το 2040 – ίσως και νωρίτερα αν δεν ληφθεί άμεση δράση.
Η υπερθέρμανση που έχει βιώσει η ανθρωπότητα έχει προκαλέσει αμέτρητες και μάλλον μη αναστρέψιμες αλλαγές στην κατοικισιμότητα της Γης – τουλάχιστον σε χρονικά διαστήματα αιώνων ή και χιλιετιών. Με απλούστερα λόγια, αυτό σημαίνει πως οι θάλασσες θα συνεχίσουν να θερμαίνονται και να γίνονται πιο όξινες και οι πάγοι θα συνεχίσουν να λιώνουν για πολλά ακόμα χρόνια. Ως προς την την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ο ρυθμός αύξησής της είναι ταχύτερος από το 1900 μέχρι σήμερα απ’ ότι οποιαδήποτε άλλη φορά τα τελευταία 3.000 χρόνια. Όλα δείχνουν πως η άνοδος δύο περίπου μέτρων είναι σχεδόν αναπόφευκτη μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, ενώ δεν αποκλείονται οι πιθανότητες να ανέβει έως και 5 μέτρα μέχρι το 2150. Αν όντως συμβεί κάτι τέτοιο, αμέτρητοι πολίτες παραθαλάσσιων περιοχών και νησιωτικών κρατών θα κινδυνεύσουν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας στο -όχι και τόσο μακρινό- μέλλον.
Ωστόσο, παρόλο που η συγκεκριμένη έκθεση είναι ακριβέστερη όσον αφορά τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει και μία πτυχή αισιοδοξίας που φαίνεται να κρατάει ακόμα την ελπίδα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν επιτευχθεί η περικοπή τεράστιων ποσοτήτων εκπομπών άνθρακα και γενικότερα των παγκόσμιων εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά το ήμισυ μέχρι και το 2030, είναι πιθανό η αύξηση της θερμοκρασίας να σταματήσει ή ακόμα και να ανατραπεί. Παρόλα αυτά, κάτι τέτοιο θα μπορέσει γίνει πραγματικότητα μόνο μέσω της γρήγορης και μαζικής ενεργοποίησης και κινητοποίησης των πολιτών και των κυβερνήσεων σε κάθε μεριά της γης, όπως υποστηρίζει ο κόσμος της επιστήμης.
Μαρίλια Κατσιβελάκη