Κατά πεύκου – λίβελλος και έκκληση!
Νίκος Δήμου Από παιδί δεν συμπαθούσα τα πεύκα. Δεν ήξερα γιατί. Τώρα ξέρω.
Όταν έβλεπα πεύκο, δίπλα σε ψηλά λεβέντικα δέντρα – βελανιδιές, οξιές, πλατάνια, μου έμοιαζε σαν καμπούρης Καραγκιόζης, έτσι όπως έσκυβε και διπλωνότανε προς την μεριά που φυσούσε ο άνεμος. Ήταν και άσκημο – εννοούσα πως δεν είχε σχήμα. Τα άλλα δέντρα ήταν σφαιρικά και φουντωτά, ή ψηλόκορμα και ίσια – σαν τα κυπαρίσσια. Το πεύκο απλώς έγερνε, όπου το πρόσταζε ο αφέντης του ο αγέρας.
Έπειτα ήταν εκείνο το απαίσιο ρετσίνι που κολλούσε στα χέρια σου κάθε φορά που πήγαινες να πιαστείς από το κλαδί του. Όταν αγόρασα το πρώτο μου αυτοκίνητο έψαχνα να βρω μέρος να το παρκάρω αποφεύγοντας τα πεύκα. (Όταν στάξει στο αμάξωμα το ρετσίνι, χρειάζεσαι ώρα και πολύ οινόπνευμα για να το βγάλεις). Τότε έκανα την διαπίστωση πως στο ταπεινό προάστιο όπου έμενα, υπήρχαν μονάχα πεύκα. Για τα οποία οι κάτοικοι ήταν υπερήφανοι. (Κάποια στιγμή θα τα βλαστημούσαν…).
Έτσι κάποτε, σε ένα βιβλίο μου με πεζά κείμενα, γράφοντας έναν ύμνο στα Επτάνησα, είχα γράψει τα εξής:
«Α! Κέρκυρα-Κέρκυρα, που δεν γνώρισες την τυραννία του Τούρκου και την κακομοιριά του πεύκου. (Το δέντρο ραγιάς, άμορφο και άσκημο). Που μαζί με τ’ αδέρφια σου νησιά, σώζετε το όνομα της ποίησης και της μουσικής στην Ελλάδα».
Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε το 1981. Για να δείτε πόσο μακριά πάει η αντιπάθειά μου για το πεύκο. Και είναι αλήθεια πως δεν θυμάμαι να είδα πεύκα ούτε στην Κέρκυρα ούτε στα άλλα Επτάνησα. (Εκτός από τα Κύθηρα – αλλά αυτή είναι μία άλλη ιστορία).
Αν ανοίξετε ένα εγχειρίδιο βοτανικής η μία εγκυκλοπαίδεια θα διαβάσετε τα εξής για το πεύκο: «Το κοινό πεύκο (επιστ. Χαλέπιος πεύκη – Pinus halepensis), γνωστό με την ονομασία Χαλέπιος Πεύκη. Βρίσκεται στη Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, στα Νησιά του Αιγαίου, στη Χαλκιδική, και στα Ιόνια νησιά (;) σχηματίζοντας δάση. Αναπτύσσεται σε χαμηλό υψόμετρο, μέχρι 1000 μέτρα. Προτιμά τις ξερές και ζεστές περιοχές και τα ασβεστολιθικά εδάφη που δεν συγκρατούν υγρασία. Από το δέντρο αυτό συλλέγεται το ρετσίνι , που προστίθεται στο κρασί για τη δημιουργία της γνωστής ρετσίνας. Το ξύλο του είναι μέτριας ποιότητας. Ο βλαστός του χρησιμοποιείται στη βυρσοδεψία».
Αυτά από την δική μας εγκυκλοπαίδεια, την Βικιπαίδεια. Αυτό που δεν αναφέρει η εγκυκλοπαίδεια είναι ότι το πεύκο είναι ο ΕΜΠΡΗΣΤΉΣ της Μεσογείου. Ανάβει με το τίποτα, εξαπολύει τις φλεγόμενες κουκουνάρες του σαν χειροβομβίδες σε απόσταση δεκάδων μέτρων, αναζωπυρώνεται πανεύκολα και αποτελεί το κύριο υλικό για όλες τις πυρκαγιές των Μεσογειακών χωρών και ιδιαίτερα της δικής μας.
Πριν από λίγο καιρό έτυχα να βρεθώ μπροστά σε μία αναδάσωση στην Πεντέλη. Ρώτησα και μου είπαν ότι πρόκειται για αναδάσωση ενός πευκοδάσους. «Με τι θα αντικαταστήσετε τα καμένα;» ρώτησα. «Φυσικά με νέα, μικρά πεύκα» μου απάντησαν. «Μα προς Θεού» αντέδρασα, «ετοιμάζετε την επόμενη πυρκαγιά;»
Επισήμως κάνω έκκληση στις αρμόδιες αρχές: «ΑΠΑΓΟΡΕΨΤΕ ΤΟ ΠΕΥΚΟ! Εξαφανίστε το από την Ελλάδα». Ρωτήστε τους ειδικούς. Τα περισσότερα δέντρα που καίγονται σε αυτή τη χώρα είναι πεύκα! Καταργήστε τα! Τι θα μας λείψει; Η ρετσίνα; Οι περισσότεροι ξένοι που την δοκιμάζουν – την φτύνουν! Έχουμε πολύ καλύτερα κρασιά σε όλες τις κατηγορίες. Η ρετσίνα ήταν μία λύση ανάγκης όταν δεν είχαμε τα μέσα να συντηρήσουμε τα κρασιά. Και το μέλι που παράγεται από τα πεύκα είναι χαμηλής ποιότητας.
Το μόνο που θα μας λείψει, αν φύγουν τα πεύκα, είναι οι πυρκαγιές. Και μετά τις τελευταίες εμπειρίες, νομίζω πως δεν θα τις νοσταλγήσουμε καθόλου.
Ύστερα από τις φωτιές έρχεται η ώρα της αναδάσωσης. Προς Θεού – όχι πεύκα! Ξέρω, φυτρώνουν εύκολα και γρήγορα. Αλλά πώς καίγονται!