Οι αμερικανικές αρχές επιστρέφουν έργα του Egon Schiele στους κληρονόμους του Εβραίου καλλιτέχνη που δολοφονήθηκε από τους Ναζί
Επτά έργα τέχνης του αυστριακού εξπρεσιονιστή Egon Schiele, συνολικής αξίας άνω των 9,5 εκατομμυρίων δολαρίων, επιστράφηκαν στους κληρονόμους του Fritz Grünbaum – Εβραίου καλλιτέχνη καμπαρέ που δολοφονήθηκε από τους Ναζί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου το 1941.
Τα έργα είχαν πρόσφατα κατασχεθεί από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) και της Βιβλιοθήκης και Μουσείου Morgan στη Νέα Υόρκη, καθώς και της συλλογής του ιδρυτή της Neue Galerie Ronald Lauder. Επιστράφηκαν στους κληρονόμους του Grünbaum κατά τη διάρκεια τελετής στο γραφείο του εισαγγελέα του Μανχάταν Alvin L. Bragg στις 20 Σεπτεμβρίου.
“Παρά τη φρίκη, την τραγωδία και την καταστροφή που προκάλεσαν οι Ναζί, ποτέ δεν είναι αργά για να γνωρίσουμε στον κόσμο απίστευτους ανθρώπους, όπως ο κ. Grünbaum”, δήλωσε ο Bragg κατά τη διάρκεια της τελετής. “Η δικαιοσύνη μπορεί να καθυστερεί, αλλά εδώ στο γραφείο του εισαγγελέα του Μανχάταν δεν θα αρνηθούμε ποτέ την απονομή της”. Το γραφείο του Bragg συνεργάστηκε στενά με τις έρευνες εσωτερικής ασφάλειας, ένα τμήμα της αμερικανικής υπηρεσίας μετανάστευσης και τελωνειακών υπηρεσιών.
Οι κληρονόμοι του Grünbaum είχαν δηλώσει ότι το 1938, οπότε και ο συγκεκριμένος αυτός άνθρωπος κρατείτο ήδη στο Νταχάου, εξαναγκάστηκε να υπογράψει πληρεξούσιο έγγραφο, το οποίο άνοιξε το δρόμο στους Ναζί για να κατασχέσουν και να διαλύσουν τη συλλογή έργων τέχνης του. Οι κληρονόμοι πέρασαν δεκαετίες προσπαθώντας να ανακτήσουν τη συλλογή, συμπεριλαμβανομένων των 81 έργων του Egon Schiele που είχε στην κατοχή του ο Grünbaum.
Ο εισαγγελέας του Μανχάταν Alvin Bragg μιλάει κατά τη διάρκεια της τελετής της 20ής Σεπτεμβρίου για την επιστροφή επτά έργων του Egon Schiele στους κληρονόμους του Fritz Grünbaum
“Με την ανάκτηση αυτών των από καιρό χαμένων έργων τέχνης οι διωκτικές μας αρχές πέτυχαν σήμερα ένα μέτρο δικαιοσύνης για τα θύματα της δολοφονίας και της ληστείας”, δήλωσε ο Timothy Reif, δικαστής στο Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ και ένας από τους τρεις απογόνους του Grünbaum -μαζί με τους David Fraenkel και Milos Vavra- που επιδιώκουν την ανάκτηση της συλλογής.
Στα επιστρεφόμενα έργα περιλαμβάνεται ένα πορτρέτο της συζύγου του καλλιτέχνη, Edith Harms, που βρισκόταν στη συλλογή του Μουσείου Τέχνης της Σάντα Μπάρμπαρα και, από τη συλλογή του Lauder, το I Love Antithesis (1912), μια αυτοπροσωπογραφία που ο Schiele φιλοτέχνησε ενώ ήταν φυλακισμένος με την κατηγορία της αισχροκέρδειας.
Σύμφωνα με τους εισαγγελείς, και τα επτά έργα που επιστράφηκαν αυτή την εβδομάδα είχαν κάποτε πωληθεί από έναν έμπορο με έδρα το Μανχάταν, γεγονός που δίνει στο γραφείο του Alvin Bragg τη δικαιοδοσία να επιδιώξει την επιστροφή τους. Ένας από τους προκατόχους του εισαγγελέα, ο Robert M. Morgenthau, απέτυχε το 1998 να κατασχέσει δύο έργα του Grünbaum του Schiele που είχαν δανειστεί στο MoMA από ίδρυμα με έδρα τη Βιέννη.
Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, οι κληρονόμοι του Grünbaum είχαν μεγαλύτερη επιτυχία. Το 2018 ανέκτησαν με επιτυχία δύο ακουαρέλες του Egon Schiele τις οποίες είχε αγοράσει ο λονδρέζος έμπορος Richard Nagy το 2013 και τις κατέσχεσε όταν τις έφερε σε έκθεση τέχνης στη Νέα Υόρκη το 2015. Η υπό στενή παρακολούθηση υπόθεση ήταν μία από τις πρώτες που βασίστηκαν στον νόμο περί ανάκτησης έργων τέχνης που απαλλοτριώθηκαν από το Ολοκαύτωμα (Hear).O νόμος τέθηκε σε ισχύ το 2016 και επιμήκυνε το χρονικό διάστημα που μπορούν να εγγραφούν αξιώσεις για έργα που λεηλατήθηκαν από τους Ναζί σε έξι χρόνια μετά την πρώτη ανακάλυψή τους.
Οι κληρονόμοι πούλησαν στη συνέχεια τα έργα που ανακτήθηκαν από τον Nagy στον οίκο Christie’s τον Νοέμβριο του 2022, όπου απέφεραν λίγο πάνω από 3 εκατομμύρια δολάρια (συμπεριλαμβανομένων των αμοιβών). Τουλάχιστον έξι από τα έργα του Egon Schiele που αποκαταστάθηκαν αυτή την εβδομάδα έχουν ήδη παραδοθεί για πώληση στον οίκο Christie’s αυτό το φθινόπωρο στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με τους New York Times.
Καθιστή γυμνή γυναίκα με σηκωμένο το δεξί χέρι (1910)