γηρατειά

Μέσα στο μυαλό μας ο Αύγουστος, κυρίως στην Ελλάδα, είναι αυτονόητα ταυτισμένος με ραστώνη και στοχευμένη ραθυμία, με πλήρη διακοπή καθημερινών δραστηριοτήτων, με φρενάρισμα υποχρεώσεων, με ξαπλώστρα και φρέντο εσπρέσο στην παραλία και μιαν απίστευτη διαστολή χρόνου την οποία ακόμη και ο (Μέγας) Αλβέρτος Αϊνστάιν θα αδυνατούσε να αντιληφθεί. Διότι η διαστολή του χρόνου στην Ελλάδα τον Αύγουστο μπορεί να ακυρώσει ακόμη και τη Θεωρία της Σχετικότητας.

Αν εξετάσει κανείς την ετυμολογία της λέξης «ραστώνη» με βάση την αρχαιοελληνική της γραμματική καταγωγή, θα διαπιστώσει ότι ετυμολογείται από το «ράστος» (κανονικά με υπογεγραμμένη στο άλφα στον αρχαίο τύπο). Η λέξη «ράστος» αποτελεί υπερθετικό βαθμό του «ράδιος» (σημαίνει εύκολος), το οποίο βασίζεται γραμματολογικά στον επιρρηματικό τύπο «ρα» (δηλ. εύκολα) που απαντάται και στη λέξη «ράθυμος». Από τον «ράδιο» προέρχεται και η λέξη «ραδιούργος» (κάποιος που ενεργεί εύκολα και πρόχειρα ως αρχική σημασία αλλά στη συνέχεια απέκτησε αρνητική σημασία).

Με βάση τη πρωταρχική σημασία της στον αρχαίο κόσμο και την ετυμολογία η λέξη «ραστώνη» είχε αρχικά κυρίως θετική έννοια. Έχει συνδεθεί με την ευκολία, με την αποφυγή του δυσάρεστου, με τη χαλαρή διάθεση και την αποφυγή του πόνου. Η λέξη αφενός συνδέθηκε με την αξία του ελεύθερου χρόνου αφετέρου συνδέθηκε προοδευτικά με την απραξία και την έλλειψη αντιδράσεων. Μάλιστα ο Δημοσθένης θεωρούσε ότι «η  ραστώνη και η ραθυμία» των συμπολιτών του ήταν ανεπίτρεπτη-απαράδεκτη απέναντι στην επεκτατική διάθεση των Μακεδόνων.

Τις αρνητικές επιπτώσεις της ραστώνης του Αυγούστου, ως τέλειας απραξίας, υφίστανται επίσης οι σοβαρά ασθενείς και γενικά ο χώρος της υγείας. Είναι γνωστό και παροιμιώδες πλέον ότι διατρέχει κανείς μεγάλο κίνδυνο αν ασθενήσει τον Αύγουστο και χρειαστεί επείγουσα ιατρική βοήθεια. Οι πάντες απουσιάζουν μαζικά σε διακοπές και από τα νοσοκομεία απουσιάζει συχνά το έμπειρο προσωπικό. Ο Αύγουστος είναι ταυτισμένος με πλήρη, «νομιμοποιημένη» και γενικευμένη απραξία. Είναι βέβαιο ότι το ποσοστό των εργαζομένων που απουσιάζουν, σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, είναι πολύ μεγάλο και η παρουσία του προσωπικού ασφαλείας είναι τυπική μεν αλλά ίσως όχι πάντα ουσιαστική. Άλλωστε όσοι κλινικοί γιατροί έχουν μεγάλη εμπειρία εφημεριών γνωρίζουν ότι ασθενής που προσέρχεται (ως επείγον περιστατικό) σε νοσοκομείο τον Αύγουστο έχει μάλλον σοβαρό λόγο και πρέπει να εξετάζεται με μεγάλη προσοχή. Διότι αν δεν έχει πραγματικά επείγοντα λόγο προσέλευσης, τότε θα είναι ίσως κάποιος μοναχικός άνθρωπος ή ασθενής μεγάλης ηλικίας τον οποίο έχουν αφήσει (πίσω στην πόλη) οι συγγενείς του ενώ εκείνοι έχουν πιάσει τις ξαπλώστρες των διακοπών κάπου μακριά από το άστυ. Υπάρχει ένα ποσοστό ανθρώπων, μοναχικά φαντάσματα της έρημης πόλης, οι οποίοι σε ουσιώδη τελικά αναζήτηση ανθρώπινης φροντίδας και επικοινωνίας (με πρόφαση πάντα ελάσσονα ενοχλήματα) επισκέπτονται συστηματικά τα νοσοκομεία τον Αύγουστο. Το σίγουρο είναι ότι όποιος προσέρχεται -για επείγοντα λόγο- σε νοσοκομείο ή κέντρο υγείας ή άλλη μονάδα υγείας στην Ελλάδα τον Αύγουστο θα πρέπει να προσευχηθεί και να κάνει τον σταυρό να πάνε όλα καλά!

Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα περιστατικό που έχω συνδέσει με την αρνητική πλευρά της ραστώνης του Αυγούστου. Πριν από αρκετά χρόνια ένας ασθενής μου, τότε 70 ετών, με ιστορικό σοβαρής στεφανιαίας νόσου και με ιστορικό καρδιοχειρουργικής επέμβασης (by pass) βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του. Ήταν άνθρωπος με σπουδαία πνευματική προσωπικότητα, με βαθιά μόρφωση και πλούσιο ακαδημαϊκό  έργο στον τομέα της τέχνης οπότε, πέραν της σχέσης γιατρού-ασθενή, είχαμε αναπτύξει επιπλέον μια φιλία με βαθιά πνευματική σχέση και επικοινωνία. Για εμένα και την οικογένειά μου ο σπάνιος αυτός άνθρωπος υπήρξε ένα είδος πνευματικού πατέρα και μέντορα. Εκείνον τον Αύγουστο (και εγώ!) ήμουν σε διακοπές με την οικογένειά μου. Με ανησυχία είχα διαπιστώσει ότι μου έκανε συχνά τηλεφωνήματα στο ξενοδοχείο (κατάλυμα των διακοπών μας) διότι πιθανά βίωνε ένα αίσθημα μεγάλης ανασφάλειας και μοναξιάς, ζούσε εντελώς μόνος στο διαμέρισμά του κάπου στο κέντρο των Αθηνών. Είχε ένα μοναχογιό ο οποίος ζούσε την δική του ζωή και κρατούσε πιθανά κάποιες αποστάσεις από τη ζωή του πατέρα του.

Λίγες ημέρες μετά την επιστροφή μας από τις διακοπές, γύρω στα μέσα Αυγούστου, πήρα ένα θλιβερό τηλεφώνημα-σοκ από τον αστυνομικό που τον βρήκε νεκρό μέσα στο διαμέρισμά του. Πρέπει να είχε ειδοποιήσει την αστυνομία ή ο θυρωρός της πολυκατοικίας ή ο περιπτεράς από τον οποίο αγόραζε τακτικά την εφημερίδα του, επειδή τον είχαν χάσει για καιρό. Η αστυνομία παραβίασε προφανώς την πόρτα για να εξιχνιάσει το συμβάν. Το κεφάλι του βρέθηκε πεσμένο πάνω στις σελίδες ενός ανοιχτού βιβλίου στο γραφείο του, ανάμεσα σε στοίβες πολλών βιβλίων, διότι τα βιβλία ήταν πάντα το απόλυτο πάθος του. Πάνω στο γραφείο του βρήκε ο αστυνομικός και μια κάρτα με το όνομα και το τηλέφωνό μου και αμέσως αντιλήφθηκε την πιθανή σχέση θεράποντα γιατρού-ασθενή, έτσι λοιπόν μου τηλεφώνησε. Στη συνέχεια έδωσα στον αστυνομικό το τηλέφωνο του γιου του για τα σχετικά γραφειοκρατικά θέματα της τεκμηρίωσης του θανάτου. Του επιβεβαίωσα μάλιστα πόσο καλά τον ήξερα ως ασθενή μου και ως άνθρωπο και του έδωσα πληροφορίες για το ιατρικό ιστορικό του. Μου είπε ο αστυνομικός ότι (με βάση ανάλογες εμπειρίες από την κατάσταση του πτώματος) θα πρέπει να είχαν περάσει αρκετές ημέρες από το μοιραίο. Είχαν αργήσει να τον βρουν δυστυχώς. Ποτέ δεν θα ξεχάσω αυτό το συμβάν. Είναι συνδεδεμένο στο μυαλό μου με την ακινησία και τη ραστώνη της έρημης Αθήνας του Αυγούστου. Πάντα η ραστώνη του Αυγούστου έχει και τις σκοτεινές πλευρές της.

Ακολουθεί ένα βίντεο βασισμένο σε μουσική και φωτογραφίες του Θανάση Δρίτσα με τίτλο «Η ραστώνη του Αυγούστου»