Πρόσφατα μελέτησα το εξαιρετικό αυτοβιογράφημα του συνθέτη Philipp Glass. Σύμφωνα με τα σχόλια της πρόσφατης ελληνικής έκδοσης του βιβλίου (Εκδόσεις Ροπή) με τίτλο “Λέξεις χωρίς Μουσική,” το οποίο έχει λάβει εξαιρετικές διεθνείς κριτικές, ο μουσικός Glass παρουσιάζει μια νέα και απρόσμενη φωνή. Αυτή είναι η φωνή ενός γεννημένου αφηγητή, που ζωντανεύει τις αναμνήσεις του με τέτοια ζωντάνια ώστε οι αναγνώστες να νιώθουν τις στιγμές εκρηκτικής δημιουργίας, όπου η ζωή και η τέχνη συγχωνεύονται μαγικά.

Philip Glass – Μια αυτοβιογραφία

Ο Philip Glass γεννήθηκε στη Βαλτιμόρη το 1937 και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και στο Juilliard. Έχει συνθέσει όπερες, κινηματογραφική μουσική και συμφωνίες, και εμφανίζεται τακτικά με το μουσικό σύνολό του, το Philip Glass Ensemble. Σήμερα, ζει στη Νέα Υόρκη.

Από τα παιδικά του χρόνια στη Βαλτιμόρη και τις σπουδές του στο Σικάγο και το διάσημο Juilliard School of Music, μέχρι το πρώτο του ταξίδι στο Παρίσι και τη βαθιά επηρεαστική γνωριμία του με την Ινδία, ο Glass συγκινεί με τις αναμνήσεις από τους πρώτους του μέντορες και ανασυνθέτει τις εμπειρίες που διαμόρφωσαν τη δημιουργική του συνείδηση. Είτε περιγράφει τις υδραυλικές εργασίες στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ’70 είτε τη συγγραφή της όπερας “Satyagraha,” ο Glass χρησιμοποιεί λέξεις για να μεταδώσει την έξαψη της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Ένα σημαντικό βιβλίο και μια κατάθεση στην ιστορία της μουσικής. Αυθεντικές εξομολογήσεις του Glass πάνω στη ζωή και το έργο του. Η κλασσική του παιδεία χτισμένη πάνω στην παράδοση του Juilliard School και την μαθητεία του στο Παρίσι με την αυστηρότητα της Nadia Boulanger συνδέθηκε με την ινδική μουσική και την φιλία και συνεργασία του με τον Ravi Shankar.  Έτσι προέκυψε η γένεση ενός φρέσκου ρεύματος στην ιστορία της μουσικής του 20ου αιώνα που συνδέθηκε με αυτό που αποκαλείται (προσεγγιστικά) minimalism.

Ο όρος «μινιμαλιστική μουσική» (minimalist music) καθιερώθηκε από τον συνθέτη Michael Nyman. Προέρχεται από τον όρο μινιμαλισμός (minimalism), του οποίου οι ιδέες πρωτοεφαρμόστηκαν στον χώρο των εικαστικών τεχνών. Ειδικά στη μουσική, για το παρακλάδι εκείνο του μινιμαλισμού που εφαρμόζει αυστηρούς κανόνες μετασχηματισμού του συνθετικού υλικού, χρησιμοποιείται και ο όρος procces music. Παρόλα αυτά, ορισμένοι συνθέτες χρησιμοποιούν μεθόδους οργάνωσης που παράγουν απρόβλεπτα αποτελέσματα. Οι συνθέσεις αυτές ανήκουν στην κατηγορία της “μουσικής των αφηρημένων μετασχηματισμών” ή και της λεγόμενης “διαισθητικής μουσικής” (intuitive music)

Ο Glass αποδεικνύεται ένας μουσικός με βαθύτατη μόρφωση επίσης στη ζωγραφική, στο θέατρο και την λογοτεχνία. Περιγράφει την σύνδεση και σχέση του με σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα και τις επιδράσεις που άσκησαν στο έργο του. Οι παρέες γράφουν τελικά ιστορία, η παρέα του Glass με ταξίδεψε στο περίφημο πατάρι του Λουμίδη της Αθήνας του περασμένου αιώνα.

Σημαντικό κομμάτι της ζωής του και του έργου του (ως καταλυτική επίδραση) καταλαμβάνει η επαφή με την πνευματική ζωή και πολιτιστική παράδοση της Ινδίας και του Θιβέτ. Ο Glass για μεγάλα διαστήματα της ζωής του άσκησε για να κερδίσει τα προς το ζην το επάγγελμα του υδραυλικού, του μεταφορέα και του ταξιτζή στη Νέα Υόρκη. Αργησε πολύ να βιοποριστεί αποκλειστικά από το έργο του ως συνθέτης. Μια πολύ σημαντική προσωπικότητα της μουσικής των ημερών μας και ένα σπουδαίο βιβλίο που κατάφερα να διαβάσω (τις τελευταίες εβδομάδες) και ήταν συναρπαστική η μελέτη του.

Σύμφωνα με κριτική του βιβλίου από τον New Yorker ο Philip Glass αποτελεί θεμελιώδη προσωπικότητα του μουσικού μινιμαλισμού, ήταν από τους πρώτους συνθέτες που απέρριψαν τη διάκριση μεταξύ ethnic και (δυτικής) κλασικής μουσικής. Σε αυτήν την αυτοβιογραφία ο συνθέτης και συγγραφέας εξηγεί πώς έφτασε να θεωρεί μια σύνθεση όχι γραμμική αφήγηση αλλά εξελισσόμενες ρυθμικές ακολουθίες.

Το βιβλίο αυτό ήταν μια παρηγοριά για εμένα. Θαυμάζω ιδιαίτερα τον Glass και το έργο του. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα και όχι μόνον σε μουσικούς. Μια εξαιρετική έκδοση και πολύ καλή μετάφραση από τις εκδόσεις Ροπή

ΠΗΓΗ