Ροζίτα Σώκου

Γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1923 στην Πλάκα της Αθήνας και μεγάλωσε στο Ψυχικό. Είναι κόρη του δημοσιογράφου, θεατρικού συγγραφέα και εκδότη Γεωργίου Σώκου και της Τιτίκας Μιχαηλίδου, με καταγωγή από τη Σμύρνη. Παρακολουθούσε από νηπιακής ηλικίας μαζί με τον παππού της Φώτη Μιχαηλίδη, μανιώδη θεατρόφιλο και κινηματογραφόφιλο, τις κινηματογραφικές ταινίες και θεατρικές παραστάσεις που παίζονταν στην Αθήνα. Διατηρεί τις ιδιόχειρες προσωπικές της κριτικές από την εποχή του Γυμνασίου. Το 1937 πέθανε ο πατέρας της ύστερα από μακρόχρονη ασθένεια και εκείνη ξεκίνησε να εργάζεται ως μεταφράστρια και καθηγήτρια ξένων γλωσσών. Το 1957 παντρεύτηκε τον Ιταλό δημοσιογράφο Μάνλιο Μαραντέι (Manlio Maradei) και αναχώρησε για την Ιταλία. Το 1958 απέκτησε την κόρη της Ιρένε και το 1961 επέστρεψε μαζί της στην Ελλάδα. Έχει δύο εγγόνια, τον Τανκρέντι-Εμίλιο (1993) και τη Λαβίνια-Φαρίντα (1997). Ζει στην Αθήνα.

Σπουδές

Τελείωσε το Αρσάκειο Γυμνάσιο Θηλέων, τις τάξεις του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών με δάσκαλο τον Ροζέ Μιλλιέξ και πήρε το Cambridge Diploma of English Studies από το Βρετανικό Συμβούλιο. Μόλις ολοκλήρωσε το σχολείο, έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών. Άφησε τη σχολή μόλις γνώρισε τον Γιάννη Τσαρούχη και ίδρυσε μαζί του ^{[Σημ 1]} έναν ερασιτεχνικό όμιλο ^{[Σημ 2]}. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής παρακολουθούσε μαθήματα στη θεατρική σχολή του Βασίλη Ρώτα. Καθηγητές της υπήρξαν εκτός από τον ίδιο ο γλύπτης Απάρτης, η θεατρολόγος Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, ο Γιαννούλης Σαραντίδης στη θεατρική τέχνη, ο σκηνογράφος και ζωγράφος Τσαρούχης, ο ενδυματολόγος Αντωνάκης Φωκάς. Ορισμένοι από τους συμμαθητές της ήταν: οι τρεις αδελφοί Ξενάκη (Γιάννης, Ιάσων και Κοσμάς), ο Νίκος Γεωργιάδης, ο Μίνως Αργυράκης, ο Μίνως Βολανάκης, ο Μάνος Ζαχαρίας. Μετά την απελευθέρωση πήγε στην Αγγλία, όπου παρακολούθησε έναν θερινό κύκλο μαθημάτων με θέμα τη λογοτεχνία του 20ού αιώνα στο κολλέγιο Lady Margaret Hall του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Επαγγελματική σταδιοδρομία

Έντυπη δημοσιογραφία

Υπήρξε μια από τις πρώτες Ελληνίδες γυναίκες δημοσιογράφους.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Άρχισε να ασχολείται επαγγελματικά με την κινηματογραφική κριτική το 1946. Εργάστηκε στο περιοδικό Χόλλυγουντ, στις εφημερίδες Οι καιροί (1948-1950), Ανεξαρτησία (1949), Βραδυνή (1949-1955) και συγχρόνως στην Athens News (1952-1980). Το 1953 η Ελένη Βλάχου, που ως τότε έγραφε η ίδια την κινηματογραφική κριτική της Καθημερινής, της παρέδωσε τη στήλη, την οποία η Σώκου διατήρησε για αρκετά χρόνια, συνεργαζόμενη και με τα περιοδικά Εκλογή και Εικόνες.

Όταν έναν χρόνο αργότερα πήγε στην Ιταλία, διατήρησε τη συνεργασία της με την Ελένη Βλάχου στο περιοδικό Εκλογή^[1]. Εκεί γνώρισε τον γελοιογράφο Γιάννη Κυριακόπουλο (κατά κόσμον ΚΥΡ), τον οποίο σύστησε στην Ελένη Βλάχου^[2]. Επιστρέφοντας το 1961 στην Ελλάδα, στήριξε τη δημιουργία της Μεσημβρινής (1961-1965).

Συνεργάστηκε επί χρόνια με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, γράφοντας φυλλάδια και παρουσιάζοντας ταινίες πριν από τις Κυριακάτικες προβολές τους.

Μετά το πραξικόπημα του 1967, η Ελένη Βλάχου έκλεισε την Καθημερινή φεύγοντας στο εξωτερικό και η Ροζίτα Σώκου αποτέλεσε το ένα από τα δύο στελέχη της εφημερίδας που αρνήθηκαν να υπογράψουν τη συλλογική μήνυση κατά της Βλάχου ^{[Σημ 3]}. Με την υπογραφή της θα συνομολογούσε πως είχε άδικο η Ελένη Βλάχου όταν υποστήριζε πως υπό το υφιστάμενο καθεστώς ήταν αδύνατον να συνεχιστεί η έκδοση μιας αντικειμενικής εφημερίδας. Για την άρνησή της αυτή, η Σώκου πέρασε από πειθαρχικό συμβούλιο, όπου απειλήθηκε με διαγραφή από την ΕΣΗΕΑ. Στη συνέχεια συνεργάστηκε στη δημιουργία του περιοδικού του Γιάννη Πουρνάρα Επίκαιρα, καθώς και στο Πρώτο. Το 1968 πήγε για λογαριασμό του τελευταίου σε αποστολή στη Σοβιετική Ένωση και στο Χόλυγουντ.

Από το 1969 έως το 2005 διήρκεσε η συνεργασία της με την εφημερίδα Ακρόπολη. Από το 1970 προστέθηκε και η Απογευματινή. Έγραφε κριτική κινηματογράφου, θεάτρου, μπαλέτου. Διατηρούσε διάφορες προσωπικές σελίδες με χρονογραφήματα, πορτρέτα καλλιτεχνών ή αναμνήσεις, καθώς και ανταποκρίσεις από κινηματογραφικά και θεατρικά φεστιβάλ^{[Σημ 4]}. Στις ανταποκρίσεις της ^{[Σημ 5]} έδινε αγώνα να βοηθήσει ταλαντούχους δημιουργούς που θεωρούσε ότι αδικούνταν από το κατεστημένο. Σε σειρές άρθρων συχνά καταπιανόταν με τολμηρά για τη δεκαετία του ’70 θέματα, όπως η ομοφυλοφιλία ή η έντονη καταγγελία της ενάντια στο ξεπούλημα διανοούμενων σε συσχέτιση με τις επιχορηγήσεις του Ιδρύματος Φορντ. Αυτό ήταν κάτι που την έφερε σε αντιπαράθεση με τον παλιό της αγαπημένο Ιάννη Ξενάκη και τη γυναίκα του Φρανσουάζ, οι οποίοι διέψευσαν όσα είχαν πει δηλώνοντας πως δεν της είχαν παραχωρήσει ποτέ συνέντευξη.^[3]

Όταν η Καθημερινή ξανάρχισε την κυκλοφορία της, η Σώκου έγραφε έως το 1987^{[Σημ 6]} στο κυριακάτικο φύλλο με το ψευδώνυμο Ειρήνη Σταύρου. Για ένα διάστημα έγραφε στο Έθνος της Κυριακής και στον Κόσμο του Επενδυτή. Επί χρόνια διατηρούσε σελίδα στο περιοδικό Παιδί και Νέοι γονείς. Από το 1984 ^{[Σημ 7]} έως το 2006 ανέλαβε μια σελίδα στο εβδομαδιαίο περιοδικό Τηλέραμα, όπου προσπαθούσε να δώσει λύσεις στα προβλήματα που της έθεταν οι αναγνώστες.

Ραδιόφωνο

Είχε τη δική της εκπομπή με συνεντεύξεις διάσημων και άσημων που μιλούσαν για τα θετικά και τα αρνητικά του επαγγέλματός τους. Είχε ακόμα μία εκπομπή ποικίλης ύλης μαζί με τον Κώστα Φέρρη με τίτλο Λίθοι και κέραμοι.

Τηλεόραση

Στην τηλεόραση έγινε γνωστή με την εκπομπή ταλέντων Να η ευκαιρία ^{[Σημ 8]}, που σημείωσε μεγάλη τηλεθέαση (1977-1983)^[4], ως μέλος της κριτικής επιτροπής ^{[Σημ 9]}, όπου ξεχώριζε για την καλλιέργεια και την αμεσότητά της.

Το 1992-1993 είχε εκπομπή στο Νew Channel με τίτλο Οι επισκέπτες της νύχτας. Υποδεχόταν προσωπικούς φίλους, επώνυμους και ανώνυμους, για μια απρογραμμάτιστη κουβεντούλα στο σαλόνι του σπιτιού της.

Το 1995-1996 εμφανιζόταν μία φορά την εβδομάδα στον Πρωινό καφέ του ΑΝΤ1.

Το 1997 το Κανάλι 5 επιχείρησε να αναβιώσει την επιτυχία του Να η ευκαιρία σε μια εβδομαδιαία εκπομπή παρουσίασης ταλέντων με τίτλο Όνειρα στο φως συγκεντρώνοντας τους: Σώκου, Κατσαρό, Ντάριο μαζί με νέους συνεργάτες.

Όλο αυτό το διάστημα η Σώκου είχε εμφανίσεις σε διάφορες εκπομπές, ακόμα και στη διαδικτυακή τηλεόραση, εκφράζοντας την άποψή της άφοβα, συχνά προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων. ^{[5] [6] [7]}

Μεταφράσεις

Γνωρίζει αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά. Έχει μεταφράσει βιβλία ^{[Σημ 10]} αλλά και τη σειρά Κόρτο Μαλτέζε του Ούγκο Πρατ. Έχει μεταφράσει, επιμεληθεί και συμπληρώσει ^{[Σημ 11]} το δίτομο έργο Κινηματογράφος του εκδοτικού οίκου Πάπυρος-Λαρούς. Τρέφει ιδιαίτερη αγάπη για την επιστημονική φαντασία.^[8]

Θέατρο – Μονογραφίες

Το 1974 άρχισε η ενασχόλησή της με το θέατρο γράφοντας Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέϋ του Όσκαρ Ουάϊλντ και διασκευάζοντας το έργο Λεντς για το Θέατρο Έρευνας του Δημήτρη Ποταμίτη. Αργότερα μετέφρασε τα έργα: Σοκ του Σαμ Σέπαρντ και Με θέα τη θάλασσα του Έντουαρντ Άλμπι, που ανέβηκαν το 1995 και 1996 αντίστοιχα στο θέατρο του Γιώργου Μεσσάλα. Συνεργάστηκε με την κόρη της στη μετάφραση του έργου Συγκομιδή της Μάντζουλα Παντμανάμπαν, που πήρε το 1998 το πρώτο βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό Θεάτρου του Ιδρύματος Α. Ωνάση και της Ιεζάβελ του Ζαν Ανούιγ, που ανέβασε ο θίασος Τζένης Ρουσσέα το 1999. Το 1999-2000 ξαναπαρουσιάστηκε το Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέϋ, αυτή τη φορά από τον θίασο του Στράτου Τζώρτζογλου.

Έχει γράψει και δημοσιεύσει μονογραφίες για πρωταγωνιστές στο χώρο της τέχνης: Νουρέγεφ (1983), Αναστάσιος (1985), Νουρέγεφ – όπως τον γνώρισα (2003), Ο Μάριος κι εγώ (2005) ^{[Σημ 12]}. Επίσης το θεατρικό έργο Quai Voltaire (1991), εμπνευσμένο από τη ζωή της στο Παρίσι κοντά στον Ρούντολφ Νουρέγιεφ. Το 2014 άρχισε να ετοιμάζει, σε συνεργασία με την κόρη της, την αυτοβιογραφία της με τίτλο Τα χρόνια της Ροζίτας.

Μεταξύ 2006 και 2009 δίδαξε Ιστορία Θεάτρου στη δραματική σχολή Μέλισσα της Έλντας Πανοπούλου και μετέπειτα στη δραματική σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου.

Διακρίσεις

• Το 1986 τιμήθηκε από τη Γαλλική Κυβέρνηση με το παράσημο του Ιππότη του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών (Chevalier de l’ Ordre des Arts et des Lettres) για τις υπηρεσίες της στον κινηματογράφο.
• Το 1988 το Ίδρυμα Μπότση της απένειμε βραβείο για την προσφορά της στη δημοσιογραφία.
• Το 2009 η ΕΣΗΕΑ την τίμησε για την καταξιωμένη δημοσιογραφική της πορεία, το επαγγελματικό ήθος της και την προσφορά της στον κλάδο.
• Το 2009 βραβεύτηκε στην τιμητική εκδήλωση Από το 1 στο 50: Το 50ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης συναντά την 1η Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου στο πλαίσιο της 50ής επετειακής διοργάνωσης, ανάμεσα σε άλλα πρόσωπα που σηματοδότησαν την ίδρυση και εξέλιξη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.^[9]