Ο Νίκος Ξανθούλης και η αναγέννηση της αρχαίας ελληνικής λύρας
Ο κορυφαίος μουσικός δημιουργός Νίκος Ξανθούλης σε μια αποκλειστική συνέντευξη στην ATHENS VOICE και τον καρδιολόγο Θανάση Δρίτσα 
Τον Νίκο Ξανθούλη (*) γνώρισα για πρώτη φορά πριν από περίπου είκοσι χρόνια, ως Διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, στα πλαίσια συναυλιών με μουσικά μου έργα στο Κάστρο της Καλαμάτας αλλά και στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Καλαμάτας όταν για πρώτη φορά, με την στήριξη του Ξανθούλη και της ΔΕΠΑΚ, παρουσίασα το έργο μου «Δύο Μουσικά Παραμύθια» για αφηγητή και σύνολο μουσικής δωματίου.
Η κοινή μας αγάπη για το μουσικό παραμύθι έγινε λοιπόν η αφορμή για την ευτυχή αυτή συνάντηση. Από την πρώτη στιγμή ένιωσα μια εξαιρετικά θετική χημεία και ένα (σπάνιο) αίσθημα πνευματικής συγγένειας με τον Νίκο Ξανθούλη. Ο Ξανθούλης είναι ο πολυδιάστατος και χαρισματικός μουσικός δημιουργός, αλλά επιπλέον διαθέτει μια σπουδαία επικοινωνιακή δεξιότητα με το κοινό την οποία υποβοηθούν τα υπόλοιπα (πέραν των μουσικών) ταλέντα του: στον προφορικό λόγο και την θεατρική αφήγηση. Αξέχαστη θα μου μείνει η συνεργασία μας επί σκηνής, πριν από αρκετά χρόνια, στο Θέατρο Άλεκτον του Μεταξουργείου. Με εμένα στο πιάνο και έναν μυστηριακό γαλάζιο φωτισμό της σκηνής, ο Ξανθούλης να παίζει τρομπέτα, ενώ ενδιάμεσα ερμήνευσε-μοναδικά-ως αφηγητής αποσπάσματα από τον θεατρικό ποιητικό μου μονόλογο με τίτλο «Στον Προσωπικό μου Άγγελο». Αξέχαστη θα μείνει επίσης η συναυλία που έδωσε (2016) με έργα για αρχαία λύρα στο αίθριο του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου (λύρα ο Ξανθούλης και συνοδεία στο τσέλο η Χριστίνα Κολοβού) στα πλαίσια των τακτικών μουσικών μας παρεμβάσεων.
Η συνεισφορά του Νίκου Ξανθούλη στην αναγέννηση της επτάχορδης αρχαίας λύρας είναι τεράστια, διεθνώς αναγνωρισμένη και πολυβραβευμένη. Πριν ακούσω τον Ξανθούλη να παίζει δεξιοτεχνικά την ορφική λύρα δεν μπορούσα να φανταστώ ότι το ιδιαίτερο ηχοχρωματικά αυτό όργανο μπορεί να έχει τέτοια απόδοση ώστε να χρησιμοποιηθεί ως σολιστικό όργανο με ή χωρίς συνοδεία ορχήστρας. Η συνδρομή του Ξανθούλη στην ανάπτυξη της τεχνικής στην οποία βασίζεται το παίξιμο του οργάνου αυτού είναι μοναδική. Οι συνθέσεις του είναι διάφανες, εύληπτες, αριστοτεχνικά δομημένες και προδίδουν, εκτός από το σπάνιο ταλέντο του, το βάθος της μουσικής του παιδείας.
Θα τολμούσα να πω ότι οι νότες του Ξανθούλη, μέσα από το ηχόχρωμα της λύρας, γίνονται θεραπευτικές και «αλεξίπονες» αφού με προσκαλούν να ταξιδέψω με την φαντασία μου στο παρελθόν, στην ατμόσφαιρα ενός ελληνορωμαικού Ασκληπιείου όπου η μουσική (σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες) χρησιμοποιήθηκε ως θεραπευτικό μέσο. Μάλιστα ο όρος «αλεξίπονος» (μτφρ. διώχνει τον πόνο) είχε αποδοθεί στον ίδιο τον Ασκληπιό ο οποίος είχε την ιδιότητα να ανακουφίζει τον σωματικό πόνο. Ο Νίκος Ξανθούλης αναδεικνύει και παρουσιάζει διεθνώς τις δυνατότητες της λύρας μέσα από το συνθετικό του έργο και η παρουσία του συνιστά ποιοτική προβολή του ελληνικού πολιτισμού, τονίζει μάλιστα την αθανασία και την παγκοσμιότητα της ελληνικής μουσικής τέχνης. Εφόσον έχω την μεγάλη τύχη να γνωρίζω καλά τη διαδρομή και τις διαφορετικές πτυχές του έργου του Ξανθούλη ένα πράγμα μπορώ να πω με βεβαιότητα: ότι πιάνει γίνεται στα χέρια του χρυσός.
Συνομίλησα με τον Νίκο Ξανθούλη, μεταξύ πολλών άλλων ζητημάτων, για την αρχαία λύρα και την αρχαία ελληνική μουσική, για την παγκοσμιοποίηση του έργου του, για τη μέχρι σήμερα πορεία του ως προσώπου και ως καλλιτέχνη. Ακολουθεί αναλυτικά ο διάλογος μας:
Πότε για πρώτη φορά συνειδητοποίησες ότι (με την καρδιά σου) θα αφιερωθείς στη μουσική; Ήταν ξεκάθαρο σε σένα από την αρχή ή πέρασες από φάσεις που κάθε παιδί περνάει; Όταν είμαστε πολύ μικροί σκεφτόμαστε πχ θα ήθελα να γίνω πυροσβέστης αλλά όταν φτάσω στο λύκειο σκέφτομαι να γίνω δικηγόρος ή γιατρός;
Φιλόλογος ήθελα να γίνω. Ήμουν παθιασμένος με τη φιλολογία και δεν έπαψα ποτέ να μελετάω τους αρχαίους συγγραφείς. Στα δεκατέσσερα έπεσε στα χέρια μου το «Περί Ψυχής» του Αριστοτέλη και με συγκλόνισε. Στα δεκάξι μου διάβασα όλα τα βιβλία του Πλάτωνα και σε ένα τετράδιο έφτιαξα περιλήψεις αυτών. Είχα πάντα μια καλή σχέση με την αρχαία Ελληνική γλώσσα. Είχα την μεγάλη τύχη να βρεθώ στην Ιωνίδειο Πρότυπο Σχολή του Πειραιά με καθηγητές παθιασμένους οι οποίοι μας ενέπνεαν για ουσιαστική αναζήτηση. Όταν όμως, ήμουν στην τελευταία τάξη του Λυκείου και παράλληλα ετοιμαζόμουν να δώσω εξετάσεις για την ανωτέρα σχολή της τρομπέτας στο Ωδείο Αθηνών, μετά από μια πρόβα με το πιάνο, ο καθηγητής μου, αείμνηστος Τάσος Κυπραίος με πήρε από το χέρι και με οδήγησε στο γραφείο του Μενέλαου Παλλάντιου (δάσκαλός μου αργότερα στα ανώτερα θεωρητικά). Του είπε «αυτός θα είναι ο επόμενος καθηγητής τρομπέτας». Ο Παλλάντιος απάντησε απλά «για να το λες Τάσο μου, έτσι θα γίνει». Έτσι άρχισε η περιπέτεια της τρομπέτας, όργανο απαιτητικό, βασανιστικό πολλές φορές, ένα είδος αθλητικής επιδίωξης, αλλά πάντα μαγικό. Αποφάσισα λοιπόν να γίνω μουσικός αλλά θα σπούδαζα και στο Πανεπιστήμιο, μια και είχα πάντοτε πολλά ενδιαφέροντα. Επέλεξα να σπουδάσω Πολιτική επιστήμη στην Πάντειο, μια σπουδή για την οποία δεν μετάνιωσα ποτέ.
Ποια θέση πήρε το οικογενειακό σου περιβάλλον απέναντι στην επιλογή σου να γίνεις μουσικός; Υπήρξε υποστηρικτική η πατρική οικογένεια στην απόφαση σου αυτή;
Ο πατέρας μου στην αρχή ήταν διστακτικός αλλά όταν κατάλαβε ότι ήμουν αποφασισμένος με υποστήριξε με κάθε τρόπο. Από την άλλη, επειδή έπαιζα σε διάφορες δουλειές, έβλεπε ότι μπορούσα να βγάλω αρκετά χρήματα για να ζήσω ευπρεπώς.
Γιατί διάλεξες αρχικά την τρομπέτα ως εκτελεστής; Ποια ήταν το κίνητρο να επιλέξεις ένα χάλκινο πνευστό ως σολίστ;
Μάλλον τυχαίο θα το χαρακτήριζα. Ζήλεψα κάποιους συμμαθητές μου που έπαιζαν στην Φιλαρμονική του Παλαιού Φαλήρου και αποφάσισα (στα δώδεκα) να πάω κι εγώ. Ο μαέστρος, ο υπέροχος μουσικός και άνθρωπος Παρασκευάς Γουσέτης, ήταν αυτός που επέλεξε την τρομπέτα για μένα.
Έκανες μια πρωτότυπη και σπάνια επιλογή στη συνέχεια της ζωής σου. Αφήνεις την τρομπέτα και ασχολείσαι με την αρχαία λύρα, τι συνέβη λοιπόν και έγινε αυτή απροσδόκητη αλλαγή, γιατί επέλεξες την αρχαία λύρα στην οποία αφιερώνεσαι, παθιάζεσαι, δίνεις τον καλύτερο εαυτό σου και τελικά δημιουργείς μια καινούργια σχολή σκέψης-ερμηνείας σε παγκόσμιο επίπεδο;
Υπήρξα πάντα ένας προλετάριος της διανοητικής εργασίας. Μελέτησα τρομπέτα και ανώτερα θεωρητικά με σύστημα και πάθος ανεξάντλητο. Έπαιξα για 25 χρόνια στη θέση της Α΄ τρομπέτας στην ορχήστρα της ΕΛΣ. Έκανα τον πρώτο σολιστικό δίσκο με Έλληνες συνθέτες (Works by Greek Composers). Έγραψα ένα κοντσέρτο για τρομπέτα και ορχήστρα που το έπαιξα σε πάνω από 10 χώρες εκτός από την Ελλάδα. Από τα 18 μου όμως, μελετούσα την αρχαία Ελληνική μουσική, σε ένα θεωρητικό επίπεδο, απλώς για τη δική μου ευχαρίστηση. Το 2004 η Άννα Συνοδινού, γνωρίζοντας μέσω του αδελφού της ότι έχω μελετήσει την αρχαία Ελληνική μουσική μου ζήτησε να γράψω τη μουσική για τις Ευμενίδες του Αισχύλου που ανέβηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου τόσο στα αρχαία όσο και στα νέα Ελληνικά. Τότε αποφάσισα ότι θέλω να ακούσω τον ήχο όπως μπορεί να ήταν. Ήξερα ότι δεν θα το μάθω ποτέ, αλλά καλό δεν θα ήταν να δοκιμάσουμε;
Η λύρα, ήταν το «εθνικό» όργανο των Αρχαίων Ελλήνων για πάνω από 1000 χρόνια και περιέργως η θύμησή της διατηρήθηκε μέχρι σήμερα αποτελώντας σύμβολο της Δυτικοευρωπαϊκής Μουσικής. Ξεκίνησα με μια υπόθεση: οι απεικονίσεις των αγγειογραφιών είναι συνεπείς και αποδίδουν μια πραγματικότητα. Αυτό δεν είναι εύκολο να το υποθέσεις μια και πολλοί αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι οι απεικονίσεις είναι πιθανόν μια μανιέρα. Εγώ σκέφτηκα απλά: Ο αγγειογράφος, που πιθανόν έπαιζε και αυτός λύρα ήξερε πού θα βάλει τα χέρια πάνω στο όργανο. Η δεύτερη σκέψη ήταν ότι πρέπει να μελετήσω μια επτάχορδη λύρα αφού αυτός ήταν ο κανόνας. Τις παραπανίσιες χορδές πρόσθεταν μόνον μεγάλοι σολίστες για να κάνουν κάτι το εξαιρετικά εντυπωσιακό. Η μελέτη που έπρεπε να κάνω πάνω στη λύρα θα όφειλε να είναι αντίστοιχη με τη μελέτη που είχα κάνει στην τρομπέτα. Χρειαζόμουν λοιπόν από τη μια στόχους τεχνικούς, «ώρες πτήσης» αλλά και ρεπερτόριο που φυσικά έπρεπε να φτιάξω εγώ. Η μουσική του οργάνου υπήρχε μέσα στο όργανο, δεν είχα παρά να την ανακαλύψω. Με την τρομπέτα θεώρησα πως έκλεισε ένας κύκλος (οι αθλητικές επιδιώξεις είναι για πολύ νέους)
Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος τοποθετούσε τη μουσική στον κορμό της παιδείας και σήμερα, μετά από τόσους αιώνες, κατανοούμε απόλυτα το γιατί με τη βοήθεια της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Η μουσική εκπαίδευση πιστεύεις ότι σήμερα διατηρεί τον πυρήνα σκέψης της αρχαίας ελληνικής κοσμοθεωρίας;
Η εκπαίδευση στην Αρχαία Ελλάδα ήταν κατά βάση καλλιτεχνική, σε αντίθεση με την σύγχρονη εκπαίδευση που είναι κυρίως επιστημονική. Οι ανάγκες της πόλης κράτους οδηγούσαν τους νέους σε δρόμους ομαδικούς. Η φάλαγγα αποτελούνταν από φίλους που έπρεπε να είναι δεμένοι μεταξύ τους. Η μουσική και το ομαδικό τραγούδι έφτιαχνε τον αντίστοιχο ψυχισμό. Από την άλλη οι φιλοσοφικές αναζητήσεις του Πυθαγόρα και των μεταγενέστερων Πυθαγορείων, ας συμπεριλάβουμε σε αυτούς και τον Πλάτωνα, κατέδειξε μια σαφή επίδραση της μουσικής πάνω στην ανθρώπινη ψυχή. Και έτσι ξεκινούν όλα για αυτόν τον θαυμάσιο κόσμο της (Ευρωπαϊκής) Μουσικής.
Ενδιαφέρεται η μουσική εκπαίδευση σήμερα για τον ακροατή της μουσικής ή αποτελεί μια βιομηχανία παραγωγής μουσικών ερμηνευτών; Αν οι ακροατές δεν εκπαιδευτούν στο να ακούσουν κάτι καλό πως απαιτούμε μετά να μην κερδίζει έδαφος το μουσικό σκουπιδοφαγητό και η εμπορική μουσική;
Δεν είμαι εναντίον της εμπορικής μουσικής. Θεωρώ όμως, ότι πρέπει να κάνουμε έναν σαφή διαχωρισμό ανάμεσα στην ψυχαγωγία και την διασκέδαση. Αν ταυτίσουμε την εμπορική μουσική με την ανθρώπινη ανάγκη της χαλάρωσης και του ψυχικού σκορπίσματος τότε καταλαβαίνουμε γιατί είναι αναγκαία η ύπαρξη και της εμπορικής μουσικής. Η ψυχ-αγωγία (αγωγή ψυχής) είναι μια άλλη ιστορία που πρέπει να την αντιμετωπίζουμε με την δέουσα σοβαρότητα. Η εκπαίδευση των ακροατών πρέπει να γίνεται μέσα από την ίδια τη μουσική. Στους Δελφικούς αγώνες που ήταν κατ’ εξοχήν μουσικοί, οι θεατές ήξεραν όλοι να παίζουν λύρα και άρα γνώριζαν τι είναι δύσκολο και τι εύκολο.
Μίλησε μου για την κατασκευή μιας αρχαίας λύρας και τους κατασκευαστές αρχαίων ελληνικών οργάνων σήμερα. Έχω την τύχη να γνωρίζω ένα από τους κορυφαίους στο είδος που είναι ο Νίκος Μπράς και ήθελα να σχολιάσεις αυτή την συνεργασία σου. Πόσο ακριβή είναι μια αρχαία λύρα (αντίγραφο αρχαίας λύρας) σήμερα και ποιες είναι οι τεχνικές δυσκολίες στην παραγωγή καλού ήχου;
Ο Νίκος Μπρας είναι ένας ευφυής κατασκευαστής οργάνων. Όπως είναι γνωστό, δεν κατασκευάζει μόνο αρχαία όργανα αλλά και βιολιά βιόλες, τσέλα, κοντραμπάσα και κιθάρες. Η εμπειρία του είναι απίστευτη! Έχει μια μοναδική ικανότητα να αισθάνεται τόσο το υλικό όσο και τις αναλογίες. Ευτύχησα να αγοράσω την πρώτη μου λύρα από τον Νικόλα Μπρα με την οποία παίζω ακόμη. Υπάρχουν και άλλοι κατασκευαστές, στην Αθήνα ο Γιώργος Νίκας και στη Θεσσαλονίκη η οικογένεια Κουμαρτζή. Φαντάζομαι ότι υπάρχουν και άλλοι που δυστυχώς δεν τους γνωρίζω. Όλοι οι οργανοποιοί προσπαθούν και βελτιώνουν συνεχώς τα όργανα που κατασκευάζουν με δεδομένο ότι η αγορά μεγαλώνει συνεχώς.
Η συνεργασία μου με τον Νικόλα Μπρα και τους υπέροχους μαθητές του, Σωκράτη και Ηρακλή συνεχίζεται. Προς το παρόν μπορώ να σας πω ότι έχουν καταλήξει στα μέτρα της επτάχορδης λύρας και αυτό είναι μεν αποτέλεσμα της βαθιάς τους γνώσης αλλά και των συζητήσεων που είχαμε. Μια καλή λύρα σήμερα κοστίζει από 600 φως 1200 περίπου ευρώ αλλά εξαρτάται και τι απαιτήσεις έχει ο αγοραστής.
Το ζήτημα του καλού ήχου θεωρώ πως είναι το σημαντικότερο στοιχείο της καλής μουσικής. Αυτόν τον ήχο αναζητούσε ο Πυθαγόρας και τόσοι άλλοι μουσικοί. Ο όμορφος ήχος λοιπόν είναι συνισταμένη αφενός της κατασκευής του οργάνου αφετέρου της προσωπικής αναζήτησης του μουσικού. Περιέργως γίνεται αμέσως αντιληπτό από τον οποιονδήποτε θεατή.
Ποιοι μουσικοί δημιουργοί (ή προσωπικότητες γενικότερα) πιστεύεις ότι έχουν επιδράσει σημαντικά στο έργο σου ως συνθέτη; Ποιο μουσικό σου έργο εκφράζει ιδιαίτερα εσένα και την δημιουργική σου πρόθεση και ποιο θεωρείς ότι είναι το πιο δημοφιλές σου έργο;
Μπαχ, Χέντελ, Σκαρλάτι, Σοστακόβιτς, Βίλλα-Λόμπος, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, τζαζ, μιούζικαλ και βέβαια ο Βέρντι και ο Πουτσίνι είναι οι συνθέτες που με καθόρισαν. Θεωρώ ως πιο ολοκληρωμένο έργο μου το κοντσέρτο για 4 κόρνα και συμφωνική ορχήστρα το οποίο όμως έχει παρουσιαστεί στη διασκευή του για 4 κόρνα και συμφωνική μπάντα πνευστών. Το πιο δημοφιλές μου έργο μάλλον είναι ο Εγωιστής Γίγαντας που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κέδρος και μέχρι σήμερα έχει κάνει τέσσερις εκδόσεις.
Είσαι άνθρωπος με γενικότερα υψηλή αισθητική και αυτό γνωρίζω καλά ότι περιλαμβάνει και την υψηλή αίσθηση του χιούμορ. Μπορείς να θυμηθείς κάποιο αξιομνημόνευτο ευτράπελο-κωμικό συμβάν από την μουσική σου σταδιοδρομία;
Σε παράσταση της όπερας Ντον Κάρλος στην παλιά μας Λυρική: το όπλο που κρατάει ο διευθυντής σκηνής δεν εκπυρσοκροτεί. Ο τραγουδιστής, όμως, πρέπει να πεθάνει. Ο διευθυντής σκηνής αναγκάζεται να χτυπήσει ένα παλαμάκι με τα χέρια του. Οι μουσικοί καταλαβαίνουν τι έγινε και σκύβουν κάτω από τα αναλόγια για να μην φανούν ότι γελάνε. Όμως οι δύο τρομπέτες πρέπει να παίξουμε ένα δραματικό ντουέτο. Ο δεύτερος τρομπετίστας είναι κι αυτός κάτω από το αναλόγιο. Ο μαέστρος με κοιτάζει αυστηρά και ψιθυρίζει sotto voce «έτσι και δεν παίξεις σ’ έφαγα». Παίζω με το πιο έντονο βιμπράτο που έχω παίξει ποτέ αλλά από… τα γέλια!!
Διδάσκεις την αρχαία λύρα και έχεις πρόσφατα συγγράψει μια μέθοδο πάνω στην φιλοσοφία και την τεχνική της αρχαίας λύρας. Πόσο απήχηση έχει το έργο σου με την αρχαία λύρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό; Πόσους μαθητές έχεις σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο;
Πρώτη φορά με πλησίασαν Κινέζοι σπουδαστές μετά από συναυλία που έκανα στο Κεντρικό Ωδείο του Πεκίνου. Τότε συνειδητοποίησα ότι υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον. Σήμερα έχω 5 μαθητές από κάθε γωνιά του κόσμου και από τον Σεπτέμβριο θα διδάσκω στην νέα Ακαδημία του Λονδίνου (LPMAM).
Μουσικός ερμηνευτής, συνθέτης, δάσκαλος, ραδιοφωνικός παραγωγός. Μίλησε μας για όλα αυτά με μια σειρά προτεραιότητας, αν μπορείς βέβαια να καθορίσεις προτεραιότητες ή την σημασία που έχουν για σένα όλες οι προαναφερθέντες δραστηριότητες.
Μια είναι η ιδιότητά μου: Μουσικός, και είμαι πολύ υπερήφανος
Είσαι πατέρας ικανού αριθμού τέκνων επίσης, μια κατά την άποψη μου ευλογημένη και παράλληλα δύσκολη ιδιότητα. Πόσο εύκολα συνδυάζεται η καλλιτεχνική ιδιότητα με την ιδιότητα του γονέα. Μίλησε μας για τη σχέση με τα παιδιά σου σε μικρή ηλικία και σήμερα. Έχει επιδράσει η μουσική σου προσωπικότητα στη ζωή των παιδιών σου;
Ο ρόλος του Πατέρα είναι ο σημαντικότερος ρόλος της ζωής μου, όλα τα άλλα είναι εργασία αναγκαία για την προσωπική μου ισορροπία. Τα παιδιά μου δεν είναι μουσικοί αλλά αγαπούν τη μουσική και είναι οι καλύτεροι κριτές μου.
Το διαδίκτυο έχει σχεδον διαλύσει την παραδοσιακή μουσική βιομηχανία, η δισκογραφία έχει μάλλον τελειώσει. Την τελείωσε το Youtube και οι δημοφιλείς μουσικές πλατφόρμες βλ. Spotify. Μπορεί να αλλάξει κάτι στο μέλλον ή τα πράγματα θα γίνουν ακόμη χειρότερα;
Κάθε εποχή έχει τις δυσκολίες της. Όταν ο Άγιος Αυγουστίνος βρισκόταν στην επιθανάτια κλίνη του, μπήκε ο διάκονος και του είπε: «Άγιε Αυγουστίνε, οι Βάνδαλοι εισέβαλαν στην Ιππώνα, τελείωσε ο πολιτισμός μας». Ο Άγιος του απάντησε: «είμαστε η εποχή μας». Και γι αυτά θα παλέψουμε.
Ποιες θα είναι πιστεύεις οι μακροχρόνιες επιδράσεις της πανδημίας Covid στον κόσμο της τέχνης και των καλλιτεχνών;
Ας φροντίσουμε να κάνουμε ομορφότερη Τέχνη και όλα θα πάνε καλά.
Θα άλλαζες κάτι στη ζωή σου και τις μέχρι σήμερα επιλογές σου κοιτάζοντας τα γεγονότα της ζωής σου με θέα προς το παρελθόν; Πες ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σου;
Δεν θα άλλαζα τίποτα. Ο μόνος μου φόβος είναι να μην ανταπεξέρχομαι στις προσδοκίες αυτών που με εμπιστεύονται. Αυτό με βασανίζει πολύ αλλά προσπαθώ να το ξεπερνάω.
*) Ο Δρ Νίκος Ξανθούλης είναι Συνθέτης, Επιστημονικός Συνεργάτης της Ακαδημίας Αθηνών, Καλλιτεχνικός Σύμβουλος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και Αντεπιστέλλον Μέλος του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής.
Υπηρέτησε για 25 χρόνια ως κορυφαίος Α΄ τρομπετίστας της Ορχήστρας της ΕΛΣ από το 1984 έως το 2009. Από το 2009 έως το 2012 υπήρξε υπεύθυνος των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του ίδιου οργανισμού. Ως σολίστ και ως συνθέτης έχει παρουσιασθεί σε πάνω από 30 χώρες. Υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ από το 2014 έως το 2015. Διευθυντής στο Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας και στο ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας. Έχει εκδώσει δεκατρείς προσωπικούς δίσκους και συμμετείχε σε άλλους τέσσερις ομαδικούς.
Συνθετικά έχει ασχοληθεί κυρίως με τις παιδικές όπερες δύο από τις οποίες έχουν ανέβει στην Εθνική Λυρική Σκηνή και με τη μουσική για το Αρχαίο Θέατρο. Έχει συνεργαστεί με την Ασπασία Παπαθανασίου (επί δεκαετία) και με την Άννα Συνοδινού (Φεστιβάλ Αθηνών- Επιδαύρου).
Το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αμερικής του έχει απονείμει τη διάκριση Kress Luctureship δύο φορές για την έρευνά του πάνω στην Αρχαία Ελληνική Μουσική δύο φορές: το 2012-13 όπως επίσης και για το ακαδημαϊκό έτος 2017-18 κάνοντας διαλέξεις-κοντσέρτα στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής (Berklee College, Stanford, Honolulu κ.α.). Το Νοέμβριο του 2016 προσκλήθηκε και παρουσίασε τη δουλειά του στην Ιστορική Σχολή του Πανεπιστημίου Λομονόσοβ της Μόσχας.
Τα τελευταία δέκα χρόνια έχει αφιερωθεί στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής λύρας για την οποία έγραψε το πρώτο σολιστικό έργο μετά από 1600 χρόνια σιωπής, «κοντσέρτο για αρχαία λύρα και συμφωνική ορχήστρα» το οποίο παρουσίασε στην Πολωνία (Γελένια Γκούρα) και στο Βερολίνο ( 30 και 31 Δεκεμβρίου 2015). Η Αντιγόνη για την οποία έγραψε τη μουσική και παίζεται για 6η συνεχή χρονιά στο θέατρο Luna της Μόσχας συγκαταλέγεται στις 5 καλύτερες κλασικές παραστάσεις της Ρωσίας. Από το 2017 το Κρατικό Μουσικό Θέατρο της Συμφερούπολης ανέβασε τις Τρωάδες με συνοδεία συμφωνικής ορχήστρας και το έργο έχει πλέον συμπεριληφθεί στο ρεπερτόριο του θεάτρου. Το καλοκαίρι του 2018 οι «Τρωάδες» κέρδισαν το θεατρικό Γκραν Πρι της Μόσχας ως η καλύτερη κλασική παράσταση της Ρωσίας.
Το Μάϊο του 2018 παρουσίασε την πρώτη παγκοσμίως μέθοδο εκμάθησης αρχαίας ελληνικής επτάχορδης λύρας σε δίγλωσση έκδοση (ελληνικά – αγγλικά). Τον Μάιο του 2019 έγραψε την μουσική για τον Οιδίποδα Τύραννο που ανέβηκε στο Ακαδημαϊκό Θέατρο του Βλαδιβοστόκ. Το 2020 στο ίδιο θέατρο ανέβηκε η παράσταση «Μαιτρ και Μαργαρίτα» του Μπουλγκάκοβ με δική του μουσική.
