Τα Χέρια
Ομαδική εικαστική έκθεση στο Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου
Εγκαίνια: Σάββατο 3 Μαΐου 2025 στις 19:30
Τα χέρια μου είναι να μαζώνω τα λουλούδια στον κάμπο ή στο βουνό, τα χέρια μου είναι για να υψώνω την προσευχή στον ουρανό.
Τα χέρια μου είναι για να σπέρνουν το μαύρο στίχο στ’ άσπρο το χαρτί, τα χέρια μου είναι για να γέρνουν οι κουρασμένοι απάνω τους καημοί.
Τα χέρια μου είναι για να σκάφτουν τη νύχτα μυστικά, βαθιά, τη γη και κάποια σάπια λείψανα να θάφτουν, που θα ανατρίχιαζες κι αν τα ’βρισκες, αυγή.
Τα χέρια μου την πέτρα δεν πετάνε, μήτε που φοβερίζουν, ούτε που τολμάν, τα χέρια μου δεν είναι να κρατάνε σπαθί, τουφέκι, και να πολεμάν.
Όμως τα χέρια μου, όταν την Αλήθεια βλέπω ένα πλάνεμα να την πατά, ήθελα στην κορφή της και στα στήθια στεφάνι και σκουτάρι να σταθούν αυτά.
Κωστής Παλαμάς, Τα χέρια μου (1904), αποσπ.
Εγκαινιάζεται το Σάββατο 3.5/25 στις 19:30 στο Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου, σε διοργάνωση του Μουσείου και επιμέλεια της αρχαιολόγου & ιστορικού της τέχνης Ίριδος Κρητικού η ομαδική εικαστική έκθεση «Τα Χέρια».
Ο τίτλος της έκθεσης, παίρνοντας τη σκυτάλη από την περσινή συνεργασία του Μουσείου με την επιμελήτρια και την έκθεση «Αροδαμοί και Ασπάλαθοι» που αγαπήθηκε ιδιαίτερα τόσο στην Κρήτη όσο και στην Αθήνα και που βασίστηκε ως αφήγημα στη μοναδική κρητική τέχνη των χεριών που διασώζει ως σήμερα την ταυτότητα του τόπου, μεταλαμπαδεύοντας γνώσεις, τέχνες και τεχνικές, προτείνεται τώρα ως ένα ανοιχτό συναισθηματικό, συμβολικό και πλαστικό πεδίο κοντινού βλέμματος στα χέρια και σε ό,τι από αυτά εκπορεύεται.
Στο πλαίσιο της εκθεσιακής δράσης, διακεκριμένοι Έλληνες εικαστικοί που προέρχονται από διαφορετικούς χώρους και χρησιμοποιούν ποικίλα μέσα και υλικά, δημιουργούν ένα πολυσχιδές εννοιολογικό και πλαστικό κοινό αφήγημα με διαχρονικές αναφορές τόσο στην ιστορία της τέχνης όσο και στις καθημερινές εργασίες αλλά και τα εναλλασσόμενα συναισθήματα και εντάσεις που διέπουν το θυμικό και εντέλει καθορίζονται από τα ανθρώπινα χέρια.
Από τα ιερατικά υψωμένα χέρια της μινωικής τέχνης, τα σπαρακτικά επιτύμβια χέρια της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής και τα στυλιζαρισμένα χέρια της μεσαιωνικής τέχνης και αργότερα, από τα ανατομικά σχέδια των χεριών του Leonardo da Vinci και τα πιο διάσημα χέρια της Αναγέννησης, ζωγραφισμένα από τον Michelangelo στην Cappella Sistina, τα χέρια της Magnificat Madonna του Botticelli και τα προσευχόμενα χέρια του Dürer, τα συναλλασσόμενα χέρια του Quentin Metsys και τα άυλα χέρια του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, ως τα εύγλωττα χέρια του Ingres, του Escher και του de Chirico, το ανθρώπινο χέρι βρέθηκε στο επίκεντρο της ιστορίας της τέχνης όχι μόνο ως το κύριο εργαλείο δημιουργίας, αλλά και ως σημαίνον θέμα αναπαράστασης, συνδεόμενο με εννοιολογικούς συμβολισμούς, καλλιτεχνικές δεξιότητες και πλαστικές αναζητήσεις και τάσεις σε καίριες περιόδους. Στην πραγματικότητα, τα ζωγραφισμένα χέρια ίσως να είναι η αρχαιότερη μορφή τέχνης στην ανθρώπινη ιστορία. Ένα ζωγραφισμένο χνάρι χεριού σε σπηλιά στο νησί Sulawesi της Ινδονησίας χρονολογήθηκε πρόσφατα περίπου 40.000 χρόνια πριν, υποδηλώνοντας ότι η αναπαράσταση του χεριού ήταν μια από τις πρώτες καλλιτεχνικές παρορμήσεις του Homo Sapiens, ενώ η πιο συναρπαστική τέχνη των σπηλαίων με το θέμα αυτό, βρίσκεται στην Αργεντινή, στο Cueva de las Manos, που σημαίνει «Σπηλιά των Χεριών». Σύμφωνα με το Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, οι πρώτες τοιχογραφίες σε αυτά τα σπήλαια δημιουργήθηκαν πριν από περίπου 13.000 χρόνια.
«Τα έργα της έκθεσης αναφέρονται στα ένθεα χέρια που δείχνουν και οδηγούν τον κόσμο και στα χέρια που καταστρέφουν. Στα χέρια που στραγγαλίζουν και κακοποιούν, στα χέρια που προσεύχονται και εκλιπαρούν. Στα χέρια που αγκαλιάζουν και θωπεύουν ή εγείρουν, στα χέρια που χαϊδεύουν και παρηγορούν. Στα χέρια του έρωτα και της βίας, στα χέρια που μαγειρεύουν ή που σφάζουν. Στα χέρια που επιπλέουν και κολυμπούν. Στα χέρια που εξετάζουν, εγχειρίζουν και σώζουν. Στα χέρια που διαβάζουν και διαβάζονται, στα χέρια που συλλαβίζουν και που γράφουν, στα χέρια που ζωγραφίζουν και σμιλεύουν ή πλάθουν. Στα χέρια που έγιναν εικόνα ή λόγος και ποίηση. Στα χέρια που παίζουν μουσική. Στα χέρια που χορεύουν. Στα χέρια που καθαρίζουν και ζυμώνουν. Στα χέρια που χτενίζουν και καλλωπίζουν. Στα χέρια που υφαίνουν, πλέκουν και κεντούν. Στα χέρια που οπλίζονται με όπλα και μαχαίρια αλλά και στα άοπλα χέρια που ορθώνονται για να σταματήσουν τη βία. Στα χέρια που πατούν τα πλήκτρα και οργώνουν το σύμπαν της εικονικής πραγματικότητας. Στα ωσεί παρόντα χέρια του πατέρα και της μητέρας που αποτυπώνουν τη φροντίδα και τη μνήμη. Στα χέρια που είναι η ιστορία μας. Στα χέρια που μαζί με το βλέμμα αποτελούν το πιο οργανικό και αξέχαστο ανθρώπινο αποτύπωμα», σημειώνει με αφορμή την έκθεση η Ίρις Κρητικού.
Στην έκθεση συμμετέχουν:
Γιάννης Αδαμάκης, Χριστίνα Αθανασούλα-Μαντζαβίνου, Χρήστος Αλατσάκης, Κατερίνα Ανταχοπούλου, Γιώργος Ανδρούτσος, Άννα Αχιλλέως, Κάτια Βαρβάκη, Μαρίνα Βλαχάκη, Ειρήνη Βογιατζή, Κική Βουλγαρέλη, Μάριος Βουτσινάς, Γιάννης Γαβαλάς, Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου, Θεοφάνης Γουλής, Δικαία Δεσποτάκη, Μαρία Διακοδημητρίου, Χριστίνα Δουζένη, Φραγκίσκος Δουκάκης, Κωνσταντίνος Έσσλιν, Ειρήνη Ζαΐμη, Βασιλική Ηλιακοπούλου, Αλεξάνδρα Ισακίδη, Άννα Καζάκου, Κατερίνα Καλιτσουνάκη, Δέσποινα Καλλιγά, Μηνάς Καμπιτάκης, Μαρία Κελαϊδή, Νίκος Λεοντόπουλος, Βασίλης Λιαούρης, Janet Λιοδάκη, Γιώργος Λουλούδης, Αναστάσης Μαδαμόπουλος, Λυδία Μαργαρώνη, Μηνάς Μαυρικάκης, Μάνος Μπατζόλης, Παναγιώτης Μπελντέκος, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Ισμήνη Μπονάτσου, Ρούλη Μπούα, Γιάννης Μπρούζος, Αλέκα Μυρίλλα, Βασίλης Νικολάου, Ανδρέας Νικολάου, Μαίρη Νταγιαντά, Βασιλική Πανταζή, Γεύσω Παπαδάκη, Χρίστος Παπαδάκης, Γιώργος Παπαδομανωλάκης, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαριέττα Παπαχειμώνα, Γιάννης Παυλίδης, Βαγγέλης Πολύζος, Μπάμπης Πυλαρινός, Τιτίκα Σάλλα, Άννα Σαλούστρου, Ζωή Σεκλειζιώτη, Γιάννης Σουβατζόγλου, Άγγελος Σπάρταλης, Χρήστος Στανίσης, Μαρίνα Στελλάτου, Αντώνης Τιτάκης, Βάσω Τρίγκα, Κατερίνα Τσεμπελή, Αμαλία Φερεντίνου, Αγάπη Φεσατίδου-Ψαρράκη, Βιργινία Φιλιππούση, Αθηνά Χατζή, Νίκος Χιωτίνης, Καλλιρρόη Χρόνη.
ΤΑ ΧΕΡΙΑ
Εγκαίνια έκθεσης: Σάββατο 3 Μαΐου 2025 στις 19:30.
Διάρκεια έκθεσης: έως και το Σάββατο 7 Ιουνίου 2025
Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου, Νυμφών 3, Ηράκλειο
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή 18:00-20:00
Τηλ.: 6976 974000 – email: met.heraklion@gmail.com