Πώς μπορούν οι σύγχρονες πόλεις να γίνουν πιο βιώσιμες και πιο ευχάριστες για τους κατοίκους τους;
Μία πολύ δημοφιλής, στην Ευρώπη, ιδέα είναι η «πόλη των 15 λεπτών» ή η «πόλη της εγγύτητας» όπως την χαρακτηρίζει, στο τελευταίο του βιβλίο, ο καθηγητής Σχεδιασμού στο Πολυτεχνείο του Μιλάνο, Έζιο Μαντζίνι (Ezio Manzini): μία πόλη όπου οι βασικές λειτουργίες: εργασία, σχολείο, φαγητό, διασκέδαση, αγορές θα είναι προσβάσιμες σε λίγα λεπτά χωρίς την χρήση αυτοκινήτου.
Η ιδέα έχει εφαρμοστεί, σε μικρότερη ή μεγαλύτερη κλίμακα, σε Παρίσι, Βαρκελώνη, Κοπεγχάγη, Μιλάνο αλλά και σε άλλες μικρότερες πόλεις.
Όργιο παραπληροφόρησης και θεωρίες συνωμοσίας
Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα συντηριτικοί και οπαδοί θεωριών συνωμοσίας υποστηρίζουν ότι πρόκειται για ένα νεφελώδες σχέδιο ώστε οι άνθρωποι να περιοριστούν σε μικρούς χώρους, σαν μικρές φυλακές. Μια απλή αναζήτηση στο Twitter εμφανίζει αμέτρητες σχετικές αναρτήσεις. Για παράδειγμα, χρήστης του Twitter αποκάλεσε την ιδέα «μια δυστοπία 15 λεπτών», ενώ άλλος έγραψε πως «οι γειτονιές των 15 λεπτών είναι κλιματικές φυλακές». Κάποιοι υποστηρίζουν ότι θα γίνουν τόποι τοπικών lockdown.
Στο παρακάτω βίντεο, μπορείτε να δείτε πώς μία απόφαση για περιορισμό της κυκλοφορίας οχημάτων στην Οξφόρδη πυροδότησε κύμα παραπληροφόρησης.
Τα ευεργετήματα της πόλης των 15 λεπτών
«Η πόλη των 15 λεπτών ή «η πόλη της εγγύτητας» εξηγεί στο euronews ο Έζιο Μαντζίνι «είναι μια πόλη όπου εάν το θέλει κάποιος, μπορεί να βρει, λίγο- πολύ, ό,τι χρειάζεται στην καθημερινή του ζωή σε κοντινή απόσταση. Δηλαδή σε μία απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια ή 15 λεπτών με το ποδήλατο. Αυτό μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που η λεγόμενη “σύγχρονη κοινωνία” προσπάθησε να κάνει, τον τελευταίο αιώνα. Και η κύρια τάση εξακολουθεί να είναι- και σήμερα- ίδια. Δίνονται διάφορα κίνητρα ώστε οι λειτουργίες των πόλεων να παραμένουν διαχωρισμένες. Με αποτέλεσμα, για να ζήσει κάποιος τη ζωή του, για να έχει όσα χρειάζεται, να πρέπει να μετακινείται συνεχώς από το ένα μέρος στο άλλο.»
Γιατί είναι σημαντικό να έχουμε τα πράγματα κοντά μας;
«Υπάρχουν δύο ξεκάθαροι λόγοι. Ο ένας είναι ο πιο προφανής και τον καταλαβαίνουν όλοι: για να μειωθεί η κίνηση στους δρόμους. Έτσι δε θα μειωθεί μόνο η ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά θα δώσουμε το δώρο στους πολίτες να μειώσουν τον χρόνο που σπαταλάνε στις μετακινήσεις, και κυρίως στο μποτιλιάρισμα. Αυτό είναι το πιο προφανές. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Υπάρχει ένας ακόμα συστημικός λόγος: με την πανδημία ανακαλύψαμε ότι αυτός ο διαχωρισμός της λειτουργίας στην πόλη ή στον κόσμο, θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα πολύ εύθραυστο σύστημα. Η πόλη της εγγύτητας σημαίνει συστήματα εγγύτητας που πρέπει να είναι “πυκνά” και “διαφοροποιημένα”. Μια από τις προϋποθέσεις για να έχουμε ένα ανθεκτικό σύστημα είναι να έχουμε αυτό το είδος διαφοροποίησης. Όταν διαφοροποιείσαι και βάζεις ό,τι χρειάζεσαι κοντά, δημιουργείς συστήματα που είναι κατ’ αρχήν πιο ανθεκτικά για οτιδήποτε μπορεί να συμβεί στο μέλλον.Επίσης για εμένα, ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία – αν όχι το πιο σημαντικό- είναι η κοινωνική συνοχή. Δεν μπορείτε να έχετε φροντίδα ανάμεσα σε ανθρώπους χωρίς εγγύτητα. Κάποιος έχει πει ότι η σημερινή κοινωνία είναι «κοινωνία που δεν νοιάζεται». Αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει εγγύτητα. Έτσι, αν αναδημιουργήσουμε τη φυσική εγγύτητα, μπορούμε να δημιουργήσουμε «σχέσεις εγγύτητας», να έχουμε περισσότερους ανθρώπους με τους οποίους έχουμε περισσότερη αλληλεπίδραση και περισσότερη δυνατότητα να εντάξουμε στον κοινωνικό μας ιστό.»
Υπάρχουν πόλεις όπου βλέπουμε τέτοια παραδείγματα;
«Ναι, εγώ χρησιμοποιώ το ιταλικό παράδειγμα, αλλά υπάρχουν πολλά άλλα παραδείγματα. Στην Ιταλία, έχουμε μια ένωση που ονομάζεται Social Street, που προσπαθεί να βελτιώσει τη σχέση μεταξύ των κατοίκων ορισμένων δρόμων που κανονικά δεν γνωρίζονται μεταξύ τους. Πραγματοποιούν πρωτοβουλίες για να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον, να κάνουν πράγματα μαζί. Αυτό είναι ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, αλλά υπάρχουν και άλλα σε πόλεις όπως το Παρίσι, για παράδειγμα, που έχει ως μότο ότι είναι «πόλη των 15 λεπτών» και προσπαθούν να κινηθούν σε αυτή την κατεύθυνση. Επίσης στη Βαρκελώνη, έχουν ένα ωραίο έργο που λέγεται «Superilles», τα superblocks, που επίσης κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση, με δυσκολίες και αντιφάσεις.»
Στο παραπάνω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε το σύνολο της συνέντευξης, καθώς και τι απαντά ο Έζιο Μαντζίνι για το αν τα παραδείγματα μικρών πόλεων της εγγύτητας μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα.
Ο Έζιο Μαντζίνι βρέθηκε στην Αθήνα για την παρουσίαση του πρώτου Κέντρου Κοινωνικής Καινοτομίας που θα λειτουργήσει στην Ελλάδα. Στόχος είναι η αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων με καινοτόμες λύσεις και άμεση συμμετοχή των πολιτών.
Η λειτουργία του ελληνικού Κέντρου εντάσσεται στο δίκτυο SEED όπου μετέχουν οργανισμοί από την Ιταλία, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία.