Σ’ αυτό το ταξίδι στο παρελθόν θα μας οδηγήσει ένα χρονογράφημα της εκδότριας και δημοσιογράφου Ελένης Βλάχου (1911-1995), που είχε δημοσιευθεί, πριν από 70 χρόνια, στην εφημερίδα «Καθημερινή».
Tο 1951, ήταν μια πολύ πρώιμη εποχή για τους δίσκους βινυλίου στην Ελλάδα – παρότι κάποιοι μουσικόφιλοι θα τους ανακάλυπταν στο εξωτερικό. Μια τέτοια εμπειρία περιγράφει η Ελένη Βλάχου στο χρονογράφημά της, στην «Καθημερινή» του 1951, όταν επισκέφθηκε ένα δισκοπωλείο στην Νέα Υόρκη, ερχόμενη για πρώτη φορά σε επαφή με το νέο προϊόν.
ΔΙΣΚΟΙ 1951
– Έχετε τραγούδια της Εντίθ Πιάφ σε δίσκους γραμμοφώνου;
Στο μεγάλο μαγαζί της Νέας Υόρκης ο υπάλληλος μού απαντά μυστηριωδώς:
– Βεβαίως. Τα θέλετε επάνω σε σελάκ ή σε Κολούμπια με τις 33 1/3 στροφές. Γιατί η Βίκτωρ με τις 45 στροφές δεν τα έχει εκδώσει…
– Τα θέλω –επιμένω ζαλισμένα– επάνω σε δίσκους. Δίσκους για ραδιογραμμόφωνο.
– Για παλιό; Στάνταρντ;
– Τι θα πει παλιό; Κοτζάμ έπιπλο, που έχει και μηχάνημα αυτομάτου αλλαγής δίσκων. Καινούργιο και σπουδαίο…
– Με 78 στροφές δεν γυρίζει ο δίσκος σας;
– Νομίζω...
– Ε, είναι το παλιό. Δεν παίζει τις καινούργιες πλάκες. Όπου να είναι θα είναι σχεδόν άχρηστο.
Με το χαμόγελο μού διαλύει κάθε υπερηφάνεια για την ιδιοκτησία μου.
– Κοιτάτε… (εξακολουθεί).
Και βγάζει από το συρτάρι ένα στρογγυλό γυαλιστερό δίσκο, μικρό σαν πιατάκι τού γλυκού και τον πετάει στο πάτωμα. Μου τον δίνει. Είναι ελαφρός σαν χαρτί.
– Αυτές είναι οι πλάκες της εταιρείας Βίκτωρ. Έχουν θαυμάσια μουσική απόδοση, δεν σπάνε, δεν χαλάνε, είναι φθηνές, αιώνιες, δεν πιάνουν τόπο. Αλλά παίζουν μόνο σε γραμμόφωνο, που γυρίζει με 45 στροφές στο λεπτό…
– Θαυμάσιες… ομολόγησα. Ιδίως για ταξιδιώτη που θέλει να τις μεταφέρει αεροπορικώς…
– Χμ! Όχι και τόσο… (με διακόπτει). Σας τις έδειξα, αλλά δεν είναι σπουδαίες. Αυτές εδώ κοιτάτε. Της Κολούμπια.
– Ίδιες μοιάζουν, μόνον που είναι μεγάλες σαν τις παλιές… Όχι;
Έβαλε την λεπτή, ελαφριά πλάκα σε ένα μηχάνημα και μια πλούσια, θερμή μουσική γέμισε την κάμαρα. Θαυμάσιος ήχος, καθαρός, δυνατός, γεμάτος. Μια μεγάλη ορχήστρα έπαιζε ένα βαλς του Στράους, όλο πλούσιο, φωτεινό, χαρούμενο ρυθμό. Ένα βαλς, κι ύστερα άλλο και τρίτο και τέταρτο.
– Πόση ώρα παίζει;
– Η κάθε πλάκα 30 λεπτά της ώρας! Φανταστείτε: η Πέμπτη Συμφωνία του Μπετόβεν ολόκληρη επάνω σε ένα μόνο δίσκο. Καμιά διακοπή πλέον… Θέλετε σοβαρή μουσική; Μουσική χορού; Με οκτώ δίσκους «μικροχαραγμένους» Κολούμπια έχετε με το αυτόματο μηχάνημα αλλαγής δίσκων τέσσερις ώρες αδιάκοπης μουσικής. Έχουμε δίσκους με ελαφριά μουσική τσιγγάνικη για γεύμα, διαλογές, ρεσιτάλ, συναυλίες, οπερέτες ολόκληρες σε μια μόνη πλάκα…
– Και γιατί δεν μπορώ να τους παίξω στο παλιό γραμμόφωνο;
– Γιατί αυτοί οι δίσκοι θέλουν μηχάνημα ακόμη πιο σιγανό, με 33 στροφές το λεπτό. Εσείς με το παλιό σας γραμμόφωνο μόνο δίσκους σέλακ μπορείτε να μεταχειρισθείτε. Άλλωστε, πολύς κόσμος ακόμη αγοράζει δίσκους σέλακ.
Και δήθεν άρχισε να με παρηγορεί. Του κάκου. Είχα μπει στο μαγαζί κάτοχος ενός συγχρονισμένου και πολύτιμου μηχανήματος και μέσα σε λίγα λεπτά είχα βρεθεί με μιαν άχρηστη ξεπερασμένη ιδιοκτησία, με ένα οργανέτο, μια γκραν-κάσα, ένα αντιπαθές αδέξιο κουτί. Έφυγα, πολύ αργότερα, με διάφορα σιδερικά τα οποία είχαν ως προορισμό να το συγχρονίσουν. Με κυλίνδρους, ροδίτσες, ελατήρια, βίδες, μυστήρια και φυλλάδια γεμάτα πυκνογραμμένες οδηγίες.
Πάντως, μπορώ να σας πω ότι μέχρι στιγμής η εφαρμογή δεν έχει προχωρήσει. Ο γνωστός μου μηχανικός, που το εφαρμόζει, επιμένει ότι το κύριο σιδερικό δεν χρειάζεται… «Δεν ξέρουν αυτοί οι Αμερικάνοι», μου λέει εμπιστευτικά. Αυτά εδώ δουλεύουν περίφημα, χωρίς αυτά τα «λεβιέ-ταχύτητας».
Το κοιτάζει με οικειότητα. Και ας είναι το πρώτο που βλέπει και ας μην έχει δουλέψει ακόμη…
Φώντας Τρούσας
Ολόκληρο το άρθρο μπορείτε να το διαβάσετε στη lifo.gr
