Η γενιά των Beat και η αιώνια επιρροή της στο Σαν Φρανσίσκο και στον κόσμο
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 καταγράφηκε μια έξαρση μιας νέας γενιάς ποιητών που απέρριπτε τους κανόνες και την αξία της αναδυόμενης αμερικανικής ζωής και γραφής. Αυτοί οι αντισυμβατικοί ποιητές έγιναν γνωστοί ως Beat Poets. Αρχικά, οργανώθηκαν στη Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες και το Σαν Φρανσίσκο. Μέχρι τη δεκαετία του 1950, οι σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές του κινήματος συγκεντρώθηκαν στην Bay Area, ιδιαίτερα στην περιοχή κοντά στο βιβλιοπωλείο City Lights, το οποίο ανήκε στον ποιητή και εκδότη των Beat, Λόρενς Φερλινγκέτι.
Στη Νέα Υόρκη, στα μέσα της δεκαετίας του 1940, μερικοί από τους αρχικούς Beat Poets ήταν οι Χέρμπερτ Χάνκε, Αλεν Γκίνσμπεργκ, Ουίλλιαμ Μπάροουζ, Λούσιεν Καρ και Τζακ Κέρουακ. Ο πυρήνας αυτής της ομάδας μέλη της οποίας γνωρίστηκαν στο πανεπιστήμιο Κολούμπια μετακινήθηκε στο Σαν Φραντσίσκο.
Η γενιά Beat θεωρείται πως δεν έδωσε απλά ένα νέο ύφος στην αμερικανική λογοτεχνία αλλά προκάλεσε γενικότερη εξέγερση ενάντια στις κοινωνικές συμβάσεις της συντηρητικής κοινωνίας της δεκαετίας του ’50. Την εποχή εκείνη κυριαρχεί στην κοινωνική ζωή η έννοια του αμερικανικού ονείρου. Η απόκτηση υλικών αγαθών έχει αναχθεί σε απόλυτο ιδανικό ενώ παράλληλα το ψυχροπολεμικό κλίμα ευνοεί την καταδίκη κάθε μη συμβατικής συμπεριφοράς. Αρκετοί συγγραφείς ήρθαν σε επαφή και με τις Ανατολικές θρησκείες και ιδιαίτερα τον ζεν βουδισμό. Πολλοί ακόμα προέβαλαν στα έργα τους θέματα ή ζητήματα οικολογίας, όπως ο Γκάρι Σνάιντερ και ο Μάικλ ΜακΚλουρ. Περισσότερο “συντηρητικοί” ποιητές και κριτικοί δεν αποδέχθηκαν τη θετική επίδραση που είχε το ρεύμα των μπιτ στη λογοτεχνία και την αμερικανική κοινωνία.
Καθώς ο Γκίνσμπεργκ απήγγειλε το ποίημα “Ουρλιαχτό”, στην γκαλερί Six στο Σαν Φρανσίσκο στα τέλη του 1955, κατακεραύνωσε τον Ψυχρό Πόλεμο, τις ασιατικές στρατιωτικές συγκρούσεις και το “στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα”. Ένας εντυπωσιασμένος Λώρενς Φερλινγκέτι βρισκόταν ανάμεσα στο πολυπληθές ακροατήριο. Λίγο αργότερα, ο Λώρενς έστειλε στον Γκίνσμπεργκ ένα μήνυμα προσφέροντας του να δημοσιεύσει το ποίημα.
“Οι ποιητές Beat ξεκίνησαν το κίνημα της αντικουλτούρας στις τέχνες, αυτός είναι ο λόγος που όλοι οι καλλιτέχνες που γνωρίζω είναι ακόμα εδώ στο Σαν Φρανσίσκο”, λέει ο μυθιστοριογράφος Andrew Sean Greer, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ 2018 για το έργο του “Less”. Ο Greer συνέχισε: “Είμαστε η συνέχεια αυτής της ελπίδας, της οργής και της τέχνης. Εξακολουθώ να πηγαίνω στο Caffe Trieste με έναν φίλο για να γράψω και στο Vesuvio για να πιω και στο City Lights για ποίηση”.
City Lights στο Σαν Φρανσίσκο
Ο ποιητής και ιδρυτής του βιβλιοπωλείου City Lights στο Σαν Φρανσίσκο πέθανε τον Φεβρουάριο του 2021 έχοντας κλείσει τα εκατό του χρόνια. Κι όμως, το βιβλιοπωλείο City Lights εξακολουθεί να αντέχει στον χρόνο παραμένοντας προπύργιο αυτής της ιδιαίτερης ποίησης της γενιάς των Beat και των προοδευτικών ιδεών, εγκαταστημένο στη γειτονιά North Beach του Σαν Φρανσίσκο. Ολόκληρη η κοινότητα της πόλης γιόρτασε και τίμησε τον ποιητή της σε ένδειξη αλληλεγγύης προς αυτόν τον πολιτιστικό θησαυρό. Το City Lights έγινε ένα ανοιχτό σπίτι και γκαλερί εκθέτοντας τις φωτογραφίες και τους πίνακές του Φερλινγκέτι. Η δήμαρχος του Σαν Φρανσίσκο, Λόντον Μπριντ ανακήρυξε την 24η Μαρτίου ως “Ημέρα Λόρενς Φερλινγκέτι”
Η πόλη της Νέας Υόρκης προέβη στους δικούς τους εορτασμούς. Ο Φερλινγκέτι, άλλωστε, καταγόταν από το Μπρονξβιλ. Μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο μετά τη φοίτησή του στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας. Υπηρέτησε επίσης στο αμερικανικό ναυτικό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, καθώς και στη Σορβόννη στο Παρίσι.
Οι φίλοι και οι θαυμαστές του Φερλινγκέτι δεν μνημόνευσαν μόνο την ιστορική ζωή του. Γιόρτασαν επίσης τη σθεναρή υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου στη δίκη περί αισχροκέρδειας που ακολούθησε τη δημοσίευση του “Ουρλιαχτού” και άλλων ποιημάτων”. Η δίκη έριξε τα φώτα της δημοσιότητας στους συγγραφείς της γενιάς των Beat, εκτοξεύοντάς τους στην εθνική συνείδηση. Επίσης, τίμησαν τη συμβολή του Φερλινγκέτι στον κόσμο της ποίησης μέσω του βιβλίου ποιημάτων του 1958, “A Coney Island of the Mind”.
Προειδοποιούσε για “αυτοκινητόδρομους πλάτους πενήντα λωρίδων, σε μια τσιμεντένια ήπειρο, που χωρίζονται με άχαρες διαφημιστικές πινακίδες, απεικονίζοντας ανόητες ψευδαισθήσεις ευτυχίας”. Το People τίμησε εν ζωή έναν ποιητή και ακτιβιστή και την παραγωγική του πένα. Πλήθος κόσμου ταξίδεψε στο North Beach για να αποτίσει φόρο τιμής στον ζωντανό θησαυρό όταν έκλεινε τα 100 του χρόνια, καθώς και να γνωρίσει το ιστορικό βιβλιοπωλείο και τον εκδοτικό οίκο.
Η ποίηση του ίδιου του Φερλινγκέτι θεωρήθηκε ασεβής, κολακευτική, περιστασιακή και χαλαρή, ενίοτε δε και υπερβολική – πρότυπά του ήταν ο Whitman και ο William Carlos Williams. Σε συνεργασία με τον Rexroth, συμμετείχε σε πολλές εκδηλώσεις ποίησης και τζαζ στη Δυτική Ακτή, και οι δυο τους έκαναν μαζί έναν δίσκο. Ωστόσο, αργότερα απογοητεύτηκε από τον συνδυασμό ποίησης και τζαζ – “Ο ποιητής κατέληξε να ακούγεται σαν να πουλάει ψάρια από τη γωνία του δρόμου”, έλεγε. Οι στίχοι του στη σελίδα, ωστόσο, υποδηλώνουν μια προφορική προέλευση, όπως στο ποίημά του “Εσώρουχα”:
Τα εσώρουχα ελέγχουν τα πάντα στο τέλος
Πάρτε για παράδειγμα τα βασικά ρούχα
Είναι πραγματικά φασιστικές μορφές υπόγειας κυβέρνησης ….
—————————————————–
“ΟΥΡΛΙΑΧΤΟ” του ‘Αλεν Γκίνσμπεργκ
Είδα τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου διαλυμένα από την τρέλα,
υστερικά γυμνά και λιμασμένα,
να σέρνονται μέσα στους νέγρικους δρόμους την αυγή γυρεύοντας
μιαν αναγκαία δόση,
χίπστερς με αγγελικά κεφάλια να φλέγονται για την αρχαία ουράνια ένωση
με την αστρική γεννήτρια μέσα στη μηχανή της νύχτας,
που φτωχοί κουρελιασμένοι με βαθουλωμένα μάτια και φτιαγμένοι στάθηκαν καπνίζοντας
μέσα στο υπερφυσικό σκοτάδι τιποτένιων διαμερισμάτων αιωρούμενοι
πάνω από τις κορυφές των πόλεων βυθισμένοι στην τζαζ,
που πρόταξαν τους εγκεφάλους τους γυμνούς στον ουρανό
κάτω απ’ τον Εναέριο σιδηρόδρομο και είδαν
αγγέλους Μωαμεθανούς να τρεκλίζουν φωτισμένοι σε ταράτσες πολυκατοικιών,
που πέρασαν απ’ τα πανεπιστήμια με ήρεμα ακτινοβόλα μάτια με παραισθήσεις
του Αρκάνσας και τραγωδία με το φως του Μπλαίηκ ανάμεσα στους μελετητές
του πολέμου,
που διώχτηκαν απ’ τις ακαδημίες λόγω τρέλας και έκδοσης
στίχων ανήθικων στου κρανίου τα παράθυρα,
που διπλώθηκαν από τον φόβο ξεντυμένοι σε αξύριστα δωμάτια, καίγοντας
τα λεφτά τους στα καλάθια των αχρήστων και ακούγοντας τον Τρόμο
μέσ’ απ’ τον τοίχο…
Απόσπασμα από το «Ουρλιαχτό» / Μετάφραση Γιάννης Λειβαδάς
