Ο σοκαριστικός βρετανός ζωγράφος Francis Bacon
Ο Βρετανός ζωγράφος Francis Bacon είναι ένα από τα πιο διάσημα “κακά παιδιά” της ιστορίας της τέχνης, ο οποίος ζωγράφισε μια άγρια, εκφραστική και στοιχειωμένη μορφή που συνεχίζει να σοκάρει το κοινό μέχρι σήμερα.
Περιπλανώμενος και δραπέτης, βρήκε την επιτυχία κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 και αναγνωρίστηκε ως ηγετική μορφή της μεταπολεμικής Σχολής του Λονδίνου δίπλα στον Frank Auerbach και τον Lucien Freud. Μαζί με αυτούς τους καλλιτέχνες, ο Μπέικον κατέδειξε τη συναισθηματικά συναρπαστική δύναμη της παραστατικής ζωγραφικής ως εργαλείο για την αντιμετώπιση ενός συλλογικού τραύματος μετά τις καταστροφές του πολέμου. Ρίχνουμε μια πιο προσεκτική ματιά σε μερικά από τα βασικά γεγονότα γύρω από τη ζωή του, για τα οποία είναι περισσότερο γνωστός.
Ο Φράνσις Μπέικον ζωγράφισε το συλλογικό τραύμα
Τρεις μελέτες για μορφές στη βάση μιας σταύρωσης, Francis Bacon, 1944
Three Studies for Figures at the Base of a Crucifixion, του Francis Bacon, 1944
Από τις αρχές της καριέρας του ο Francis Bacon φιλοτέχνησε πίνακες με μια παράξενη, απόκοσμη και στοιχειωμένη ποιότητα, καταγράφοντας την εμμονή του καλλιτέχνη με την απεικόνιση του φόβου, του πόνου, της φρίκης και του τραύματος. Είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς το γεγονός ότι οι απεικονίσεις του με τα βάναυσα παραμορφωμένα ανθρώπινα σώματα και τα ουρλιάζοντα πρόσωπα προέκυψαν μετά από δύο παγκόσμιους πολέμους που διέλυσαν την κοινωνία και αποκάλυψαν μερικά από τα πιο σκοτεινά χαρακτηριστικά της ανθρωπότητας. Οι πίνακές του έγιναν μια οπτική έκφραση για την αγωνία και τον πόνο που πολλοί αισθάνονταν εκείνη την εποχή, εκφράζοντας ένα ευρέως αισθητό συλλογικό τραύμα.
Ο Μπέικον εξέθεσε για πρώτη φορά το επαναστατικό τρίπτυχο Three Studies for Figures at the Base of a Crucifixion το 1944, καθώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφτανε στο τέλος του και η πραγματική έκταση του ανθρώπινου πόνου και της απώλειας είχε αρχίσει να αποκαλύπτεται. Οι απόκοσμες, διεστραμμένες φιγούρες του πίνακα, τοποθετημένες σε ένα σκληρό κόκκινο φόντο, τράβηξαν τη φαντασία του κοινού για την ικανότητά τους να εκφράζουν κάτι εσωτερικό και άπιαστο που αισθανόταν όλος ο κόσμος.
Ήταν σουρεαλιστής
Όσο και αν οι πίνακές του ανέπτυσσαν σκοτεινά, ενοχλητικά θέματα, ο Bacon ήταν επίσης σουρεαλιστής με μια αλλόκοτη ικανότητα να παίρνει πραγματικές αναφορές και να τις παραμορφώνει με εκπληκτικούς και απροσδόκητους τρόπους. Ο Μπέικον ανέφερε τον Πάμπλο Πικάσο ως μία από τις μεγαλύτερες επιρροές στο έργο του, αφού γνώρισε την τέχνη του κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στο Παρίσι, ιδίως τις παραμορφωμένες και παραμορφωμένες ανθρώπινες μορφές του Πικάσο. Σε πολλούς από τους πίνακες του Bacon οι ανθρωπόμορφες, βιομορφικές μορφές τεντώνονται και παραμορφώνονται, συγχωνεύονται με μέρη ζώων ή επενδύονται με βίαια και επιθετικά στοιχεία, ώστε να μοιάζουν με τα παράξενα σουρεαλιστικά πλάσματα των Hans Bellmer, Alberto Giacometti, Dorothea Tanning και Leonora Carrington.
Μια από τις μεγαλύτερες επιρροές στην τέχνη του Francis Bacon ήταν η διαδοχική φωτογραφία του πρωτοπόρου Αμερικανού φωτογράφου των πρώτων χρόνων Eadweard Muybridge, ο οποίος αποτύπωσε για πρώτη φορά τις αισθήσεις της κίνησης με τη φωτογραφική μηχανή. Όπως και ο Muybridge, ο Bacon γοητεύτηκε από τους τρόπους μεταφοράς της κίνησης σε δισδιάστατη εικόνα και συχνά ζωγράφιζε σώματα ή πρόσωπα που πιάνονταν στη μέση της δράσης, μερικές φορές με απροκάλυπτα σεξουαλικές προεκτάσεις, όπως φαίνεται στο έργο Two Figures, 1953.
Στο ατελιέ του στο Λονδίνο ο Μπέικον διέθετε μια συλλογή βιβλίων του Muybridge, τα οποία συχνά αναφερόταν στα έργα του, και μάλιστα σημείωνε πως το ενδιαφέρον του να δουλεύει με σειριακές, διαδοχικές ζωγραφιές προήλθε από τον Muybridge. Η κίνηση ήταν ένα μέσο για τον Μπέικον να παραμορφώσει περαιτέρω το ανθρώπινο σώμα, αλλά αντανακλούσε επίσης τη γοητεία του για τη σχέση μεταξύ ζωγραφικής και φωτογραφίας- ο Μπέικον συχνά ζητούσε από τον φίλο του, τον φωτογράφο Τζον Ντίκιν, να καταγράφει τα θέματά του με κάμερα και να του δίνει τις φωτογραφίες για να ζωγραφίσει.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του ο Μπέικον γοητευόταν από την ιστορία της τέχνης, και ιδιαίτερα από την ιστορία της ζωγραφικής. Ορισμένα έργα του έκαναν άμεση αναφορά σε ιστορικές πηγές τέχνης, όπως η Σταύρωση, 1933, που παραπέμπει στο Σφαγμένο βόδι του Rembrandt van Rijn, 1638, και η μεταγενέστερη, διαβόητη Μελέτη μετά το πορτρέτο του Πάπα Ιννοκέντιου Χ του Βελάσκεθ, 1953, που έχει ως αφετηρία το συγκλονιστικό πορτρέτο του Πάπα Ιννοκέντιου Χ του Ντιέγκο Βελάσκεθ, 1650, μετατρέποντας την άλλοτε κραταιά φιγούρα σε ένα ουρλιαχτό τέρας σε επιχρυσωμένο κλουβί. Ο Μπέικον διαδραμάτισε επίσης καθοριστικό ρόλο στην αναβίωση της τέχνης της εκφραστικής, παραστατικής ζωγραφικής σε μια εποχή που θεωρούνταν από πολλούς μη μοντέρνα, μαζί με μια σειρά άλλων ζωγράφων που συνδέονταν με τη Σχολή του Λονδίνου.
