Επισημαίνοντας ότι ήρθε η ώρα «να σπάσουμε τα δεσμά του παρελθόντος», ο Ομπάμα ανακοίνωσε χτες το άνοιγμα ενός «νέου κεφαλαίου» στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Αβάνα, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει σχέδια για άνοιγμα αμερικανικής πρεσβείας στην Αβάνα, ενώ ο εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο να ταξιδέψει ο Αμερικανός πρόεδρος στην Κούβα, αν «υπάρξει η ευκαιρία».

Επίσης, όπως τόνισε ο Ομπάμα, θα καταστεί ευκολότερο για τους Αμερικανούς να ταξιδεύουν στην Κούβα, όμως επισήμανε ότι η Αβάνα θα πρέπει να προωθήσει οικονομικές μεταρρυθμίσεις και να βελτιώσει τις επιδόσεις της στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είπε ακόμα ότι θα συζητήσει με μέλη του Κογκρέσου την άρση του εμπάργκο σε βάρος της Κούβας, ενώ η χώρα θα βγει από τον κατάλογο των χωρών που στηρίζουν την τρομοκρατία.

Στην ιστορική του ομιλία επισήμανε ότι η «απομόνωση της Κούβας δεν λειτούργησε» και κηρύσσοντας μια «νέα προσέγγιση», είπε στα Ισπανικά: «Todos somos Americanos» (όλοι είμαστε Αμερικανοί), προσθέτοντας: «Σήμερα η Αμερική αποφασίζει να κόψει τα δεσμά του παρελθόντος. Για τους Κουβανούς, για τους Αμερικανούς, για το ημισφαίριο και για τον κόσμο».

Την ίδια ώρα και ο Κουβανός πρόεδρος Ραούλ Κάστρο απευθυνόταν στον κουβανικό λαό, επιβεβαιώνοντας την εξομάλυνση των σχέσεων της χώρας με τις ΗΠΑ. «Συμφωνήσαμε να αποκαταστήσουμε τις διπλωματικές σχέσεις» οι οποίες διακόπηκαν πριν από περίπου μισό αιώνα, είπε ο Κάστρο και πρόσθεσε ότι «αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν επιλυθεί τα βασικά ζητήματα. Ο οικονομικός και εμπορικός αποκλεισμός προκαλεί οικονομική ζημιά στη χώρα και πρέπει να σταματήσει».

Η συνομιλία
Κάστρο και Ομπάμα είχαν την Τρίτη ιστορική τηλεφωνική επικοινωνία για περισσότερο από 45 λεπτά -την πρώτη απευθείας επικοινωνία μεταξύ Αμερικανού και Κουβανού προέδρου από τον Ιανουάριο του 1961, όποτε οι σχέσεις των δύο χωρών «μπήκαν στον πάγο»- και μίλησαν για όλες τις αλλαγές που σχεδίασαν οι συνεργάτες τους.

Ο Μπ. Ομπάμα στο οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου τη στιγμή της συνομιλίας με τον Ραούλ Κάστρο.

Οι ραγδαίες εξελίξεις έρχονται λίγες ώρες μετά την απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να ανταλλάξει τρεις Κουβανούς κατασκόπους με τον Αμερικανό πολίτη Αλαν Γκρος (βρίσκεται ήδη στις ΗΠΑ) που είχε συλληφθεί το 2009 και είχε καταδικαστεί σε 15 χρόνια φυλακή με την κατηγορία της κατασκοπείας, αλλά και με έναν πράκτορα της CIA που ήταν κρατούμενος επί 20 χρόνια σε κουβανικές φυλακές. Οι τρεις Κουβανοί, οι Γεράρδο Χερνάντεζ, Ραμόν Λαμπανίνο και Αντόνιο Γκερέρο, είχαν επίσης καταδικαστεί για κατασκοπεία και ήταν σε φυλακή στις ΗΠΑ πάνω από 15 χρόνια.

Οι μυστικές συνομιλίες για την αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών ξεκίνησαν πέρσι τον Ιούνιο στον Καναδά. Η τελευταία συνάντηση έγινε τον Νοέμβριο στο Βατικανό, με τον Πάπα Φραγκίσκο να παίζει αποφασιστικό ρόλο στην επίτευξη της συμφωνίας.

Ο Τζον Κέρι υποδέχεται τον Αλαν Γκρος που απελευθερώθηκε από την Κούβα.

Ο Ποντίφικας, εξάλλου, είχε στείλει επιστολή τόσο στον Ομπάμα όσο και στον Κάστρο, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος είχε συζητήσει για το θέμα μαζί του κατά τη συνάντησή τους στο Βατικανό τον Μάρτιο. Για τον λόγο αυτό, ο Ομπάμα ευχαρίστησε τον Πάπα γιατί βοήθησε «να σπάσει ο πάγος». Το Βατικανό αλλά και τον Καναδά ευχαρίστησε και ο Ραούλ Κάστρο για τη βοήθειά τους στην επίτευξη της συμφωνίας με τις ΗΠΑ.

Αυτοί ωστόσο που δεν είναι ευχαριστημένοι είναι αρκετοί γερουσιαστές, όχι μόνο ρεπουμπλικάνοι αλλά και δημοκρατικοί. Ο κουβανικής καταγωγής και δημοκρατικός Ρόμπερτ Μενέντες, πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας, δήλωσε πως οι ενέργειες του Ομπάμα «θα πυροδοτήσουν ακόμα μεγαλύτερη επιθετικότητα προς το κίνημα της αντιπολίτευσης στην Κούβα και θα σκληρύνουν τη δικτατορική στάση της κυβέρνησης».

Ραούλ Κάστρο

Αλλά και ο ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής της Φλόριντα Μάρκο Ρούμπιο (ανερχόμενο αστέρι του κόμματος) επέκρινε την απόφαση κρίνοντας ότι ο Λευκός Οίκος «έχει παραχωρήσει τα πάντα αλλά κέρδισε λίγα» και πως «πρόκειται για άλλη μια προσπάθεια του Ομπάμα να κατευνάσει κράτη-παρίες με κάθε κόστος».

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ 1961 ΚΑΙ ΤΟΥ 1962
Ο Κόλπος των Χοίρων και η κρίση των πυραύλων

Ο Φιντέλ Κάστρο στη δημόσια δίκη των εξόριστων Κουβανών που πραγματοποίησαν την αποτυχημένη απόβαση στον Κόλπο των χοίρων με τη βοήθεια των ΗΠΑ

Ο Φιντέλ Κάστρο ανέλαβε την εξουσία τον Φεβρουάριο του 1959 κι ενώ αρχικά η κυβέρνηση του Αϊζενχάουερ καλωσόρισε την πτώση του Μπατίστα, η κρατικοποίηση εταιρειών που ανήκαν σε Βορειοαμερικανούς (με εκτιμημένη αξία 1 δισ. δολάρια ΗΠΑ) και η εκδίωξη πολλών συντηρητικών με ισχυρούς φίλους στις ΗΠΑ δημιούργησαν εχθρότητα και οι Κουβανοί εξόριστοι έγιναν γρήγορα μια ισχυρή ομάδα λόμπι στις ΗΠΑ, ισχύ την οποία διατηρούν μέχρι σήμερα.

Ετσι, οι ΗΠΑ έγιναν πολύ εχθρικές ιδίως μετά τον Μάρτιο του 1960, όταν η Κούβα υπέγραψε τις πρώτες συμφωνίες βοήθειας με τη Σοβιετική Ενωση. Οι ΗΠΑ θεώρησαν ανεπίτρεπτη την επιρροή των Σοβιετικών στην αμερικανική ήπειρο και εγκρίθηκαν σχέδια για απομάκρυνση του Κάστρο από την εξουσία.

Επιβλήθηκε εμπάργκο και η κυβέρνηση Κένεντι εξουσιοδότησε σχέδια για εισβολή στην Κούβα από εξορίστους που είχαν ως βάση τη Φλόριντα με ταυτόχρονο εσωτερικό ξεσηκωμό εναντίον του Κάστρο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων τον Απρίλιο του 1961 περίπου 1.500 Κουβανών εξορίστων. Ηλπιζαν ότι θα γίνουν δεκτοί με ενθουσιασμό από τους κατοίκους του νησιού, στην προσπάθειά τους να ανατρέψουν τον Φιντέλ Κάστρο. Αλλωστε, η εκτίμηση της CIA ήταν ότι η απόβαση στην Κούβα θα ήταν το πρώτο βήμα για το τέλος του Φιντέλ.

Αποτυχημένη απόβαση
Τα πράγματα δεν πήγαν σύμφωνα με τις προβλέψεις. Από τις μάχες σκοτώθηκαν 114 Κουβανοί εξόριστοι, ενώ οι υπόλοιποι 1.189 συνελήφθησαν και κάθισαν στο εδώλιο. Ορισμένοι καταδικάστηκαν σε θάνατο για εσχάτη προδοσία και εκτελέστηκαν. Η επόμενη πράξη του δράματος παίχτηκε τον Οκτώβριο του 1962, όταν ο Τζον Κένεντι πληροφορούνταν την εγκατάσταση σοβιετικών βαλλιστικών πυραύλων στην Κούβα.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν με τον ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας και η κρίση, που απείλησε να οδηγήσει τον κόσμο στον πυρηνικό όλεθρο, αποσοβήθηκε όταν ο σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ δέχτηκε να αποσυρθούν οι πύραυλοι από το νησί, με αντάλλαγμα τη δέσμευση Κένεντι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ουδέποτε θα εισέβαλαν στην Κούβα.

Οι όροι του εμπάργκο, ωστόσο, ενισχύθηκαν ακόμα περισσότερο με ειδικούς νόμους που υιοθέτησε το Κογκρέσο, με δηλωμένο σκοπό την άσκηση πιέσεων στην κουβανική κυβέρνηση. Εκτοτε οι σχέσεις των δύο χωρών παρέμειναν εχθρικότατες, με τις ΗΠΑ να μην κρύβουν την πρόθεσή τους να εξαφανίσουν από τον χάρτη τον Κάστρο, εναντίον του οποίου φέρεται να έχουν σχεδιαστεί από τη CIA περίπου… 638 απόπειρες δολοφονίας, όλες αποτυχημένες.

Εθνος, Χρυσούλα Κατσαρού