Λίγο μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών τον Ιανουάριο του 2017, το μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ «Δεκαεννιά ογδόντα τέσσερα» του 1949 εκτοξεύτηκε στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ του Amazon. Προφανώς, πολλοί άνθρωποι σκέφτηκαν ότι ο Όργουελ είχε κάτι σχετικό να πει εκείνη την πολιτική στιγμή.

Σχεδόν οκτώ χρόνια αργότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν και πάλι την προοπτική μιας προεδρίας Τραμπ.

Το 2016, πολλοί Αμερικανοί αιφνιδιάστηκαν από τη νίκη του Τραμπ, με αποτέλεσμα να ασχοληθούν με τις πιθανές συνέπειες μιας προεδρίας Τραμπ μόνο μετά την εκλογή του. Αλλά αυτή τη φορά, περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να σκέφτονται εκ των προτέρων τις επιπτώσεις ενός τέτοιου αποτελέσματος.

Στο πλαίσιο της εργασίας μου ως καθηγητής φιλοσοφίας και δικαίου, έχω αφιερώσει πολύ χρόνο στη μελέτη των γραπτών του Όργουελ. Νομίζω ότι ο κόσμος είχε δίκιο να συμπεράνει πριν από οκτώ χρόνια ότι ο Όργουελ θα μπορούσε να προσφέρει πληροφορίες για μια προεδρία Τραμπ.

Ακολουθούν τρεις τέτοιες ιδέες που νομίζω ότι είναι χρήσιμες για τους Αμερικανούς να έχουν κατά νου καθώς προετοιμάζονται να ψηφίσουν για τον επόμενο πρόεδρό τους.

Ένας όχλος ανθρώπων που εισβάλλει σε ένα μεγάλο λευκό κτίριο, κρατώντας σημαίες και πινακίδες.

Ο εθνικισμός δεν είναι πατριωτισμός

Στο δοκίμιό του «Σημειώσεις για τον εθνικισμό» του 1945, ο Όργουελ κάνει διάκριση μεταξύ των όρων εθνικισμός και πατριωτισμός.

Για τον Όργουελ, ο εθνικισμός ήταν «η συνήθεια του να ταυτίζεσαι με ένα έθνος ή μια άλλη μονάδα, τοποθετώντας το πέρα από το καλό και το κακό και μην αναγνωρίζοντας κανένα άλλο καθήκον εκτός από αυτό της προώθησης των συμφερόντων του».

Έσπευσε να επισημάνει ότι αυτό ήταν διαφορετικό από την έννοια του πατριωτισμού, την οποία όριζε ως «αφοσίωση σε ένα συγκεκριμένο μέρος και έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής, τον οποίο πιστεύει κανείς ότι είναι ο καλύτερος στον κόσμο, αλλά δεν επιθυμεί να τον επιβάλει σε άλλους ανθρώπους».

Για να κατανοήσουμε την αντίληψη του Όργουελ για τον πατριωτισμό, θεωρώ χρήσιμο να εξετάσουμε μια αναλογία. Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους είναι τα καλύτερα παιδιά στον κόσμο. Αυτό δεν σημαίνει ότι πιστεύουν ότι υπάρχουν αντικειμενικές μετρήσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κατάταξη των παιδιών. Οι περισσότεροι γονείς αναγνωρίζουν ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο και δεν κυκλοφορούν λέγοντας ότι τα άλλα παιδιά δεν είναι τόσο καλά όσο τα δικά τους. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει μια πραγματική αίσθηση κατά την οποία θεωρούν τα δικά τους παιδιά ως τα καλύτερα.

Υπάρχει κάτι παρόμοιο στη στάση του πατριώτη του Όργουελ. Μπορεί να πιστεύουν ότι η χώρα τους ή ο τρόπος ζωής τους είναι ο καλύτερος, αλλά -και αυτό ίσως είναι το πιο σημαντικό σημείο- δεν επιθυμούν να επιβάλουν τις απόψεις τους ή τον τρόπο ζωής τους στους άλλους.

Δεν συμβαίνει το ίδιο με τον εθνικιστή. Ο Όργουελ ισχυρίζεται: «Ο πατριωτισμός είναι από τη φύση του αμυντικός, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτισμικά. Ο εθνικισμός, από την άλλη πλευρά, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την επιθυμία για εξουσία». Ο εθνικιστής είναι σαν τον γονέα που γυρίζει και καταστρέφει τα παιδιά των άλλων για να ανεβάσει τα δικά του.

Η απλή αγάπη για την πατρίδα δεν είναι εγγενώς επικίνδυνη. Το να κάνει κανείς την πρόοδο του έθνους ή του πολιτισμού του κορυφαία προτεραιότητα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Ο πατριωτισμός εμμένει στην πρώτη περίπτωση. Ο εθνικισμός επιδιώκει το δεύτερο.

Ο Όργουελ αναγνωρίζει με διορατικότητα ότι όταν ο εθνικιστής κάνει την προώθηση του τρόπου ζωής του κορυφαία προτεραιότητά του, αναπόφευκτα καταλήγει να θέτει αυτόν τον στόχο «πέρα από το καλό και το κακό». Αυτό καθιστά τον εθνικιστή επιρρεπή στο να υποστηρίξει ανήθικα μέσα για την προώθηση του δικού του τρόπου ζωής.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας εθνικιστικής νοοτροπίας ήταν η αντίδραση του Τραμπ στην ήττα των προεδρικών εκλογών του 2020. Επιδίωξε να ανατρέψει τα αποτελέσματα των εκλογών με ψέματα και ενθαρρύνοντας την εξέγερση.

Παρομοίως, οι υποστηρικτές του Τραμπ που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου ενστερνίζονταν μια εθνικιστική νοοτροπία. Συμμετείχαν σε ένα ανήθικο μέσο προσπαθώντας να προωθήσουν τη δική τους πολιτική ατζέντα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ κάνει ακριβώς αυτό που προβλέπει ο Όργουελ ότι θα κάνει ο εθνικιστής. Αντιλαμβάνεται τα πάντα, όπως το έθεσε ο Όργουελ, «με όρους ανταγωνιστικού γοήτρου» και «οι σκέψεις του στρέφονται πάντα σε νίκες, ήττες, θριάμβους και ταπεινώσεις».

Η εμμονή στο ανταγωνιστικό γόητρο δεν είναι πατριωτική. Είναι ο ανόθευτος εθνικισμός.

Ένας αυτοκράτορας είναι εύκολο να υποτιμηθεί

Σε ένα δοκίμιο του 1942 που γράφτηκε στα μέσα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αναλογιζόμενος τις εμπειρίες του ως εθελοντής στρατιώτης στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, ο Όργουελ έγραψε ότι «οι παραδόσεις μας και η ασφάλεια του παρελθόντος μας έχουν δώσει μια συναισθηματική πεποίθηση ότι στο τέλος όλα πάνε καλά και ότι αυτό που φοβάσαι περισσότερο δεν συμβαίνει ποτέ στην πραγματικότητα» και ότι «πιστεύουμε μισοενστικτωδώς ότι το κακό πάντα νικά τον εαυτό του μακροπρόθεσμα».

Ο Όργουελ ανησυχούσε από αυτά τα αισιόδοξα ένστικτα, επειδή πίστευε ότι έρχονταν σε αντίθεση με τα στοιχεία. Τα στοιχεία, αντίθετα, έδειχναν ότι τα πράγματα συνήθως δεν εξελίσσονται σωστά από μόνα τους. Αντίθετα, οι κοινωνικές βελτιώσεις απαιτούν συνήθως συντονισμένη προσπάθεια και επαγρύπνηση για την αποφυγή οπισθοδρόμησης.

Σε ένα άλλο δοκίμιο της ίδιας χρονιάς, ο Όργουελ επέκρινε διάφορους διανοούμενους που αντιμετώπιζαν τον Χίτλερ ως «μια φιγούρα από κωμική όπερα, που δεν αξίζει να την πάρουμε στα σοβαρά». Και επέκρινε πολλές αγγλόφωνες χώρες επειδή ήταν μέρη όπου ήταν «της μόδας να πιστεύει κανείς, μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου, ότι ο Χίτλερ ήταν ένας ασήμαντος τρελός και τα γερμανικά τανκς φτιαγμένα από χαρτόνι».

Όπως έχουν σημειώσει πολλοί σχολιαστές και ειδησεογραφικά πρακτορεία, ο Τραμπ μιλάει συνήθως σαν αυταρχικός.

Ωστόσο, πολλοί Αμερικανοί δικαιολογούν αυτές τις ομιλίες, αποτυγχάνοντας να τις αντιμετωπίσουν ως την απόδειξη της απειλής για τη δημοκρατία που είναι. Αυτό μου φαίνεται ότι οφείλεται εν μέρει στην τάση που εντόπισε ο Όργουελ να πιστεύει κανείς ότι πραγματικά κακά πράγματα δεν θα συμβούν – τουλάχιστον όχι στη χώρα του.

Ο Όργουελ πίστευε ότι αξίζει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας την πιθανότητα κακών αποτελεσμάτων. Αυτός είναι ένας τρόπος για να καταλάβουμε τι σκάρωνε στα πιο διάσημα βιβλία του, τη «Φάρμα των ζώων» και το «Δεκαεννιά ογδόντα τέσσερα». Οι Αμερικανοί θα ωφελούνταν αν έπαιρναν στα σοβαρά και τις πιθανές απειλές για τη δημοκρατία των ΗΠΑ.

Ο εθνικισμός μπορεί να επιτεθεί στο εσωτερικό

Μπορείτε να διαβάσετε το «Δεκαεννέα ογδόντα τέσσερα» ως την προσπάθεια του Όργουελ να σκεφτεί πώς θα μπορούσε να μοιάζει ένα κυβερνών πολιτικό κόμμα που θα είχε καταληφθεί πλήρως από τον εθνικισμό.

Στο «Δεκαεννιά ογδόντα τέσσερα», τα ορθόδοξα μέλη του κόμματος στο φανταστικό έθνος της Ωκεανίας έχουν εμμονή με το «ανταγωνιστικό κύρος» και την «επιθυμία για εξουσία». Δραστηριότητες όπως το μίσος των δύο λεπτών, όπου τα μέλη του κόμματος ενθαρρύνονταν να ουρλιάζουν και να χλευάζουν το βίντεο ενός πολιτικού αντιπάλου, ωθούν τα μέλη του κόμματος να εστιάζουν τις σκέψεις τους σε «νίκες, ήττες, θριάμβους και ταπεινώσεις».

Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του κόμματος είναι το πόσο συχνά στρέφεται εναντίον των ίδιων των μελών του μέσω απαγωγών, βασανιστηρίων και δολοφονιών. Το φαινόμενο ήταν τόσο συχνό στην Ωκεανία που είχε και όνομα: το να «εξαερώνονται». Οι εθνικιστές αποτελούν απειλή όχι μόνο για όσους βρίσκονται έξω από το έθνος, αλλά και για όσους βρίσκονται μέσα στο έθνος και δεν υποστηρίζουν πλήρως την επιδίωξη του εθνικιστή για εξουσία με οποιοδήποτε κόστος.

Από αυτή την άποψη, οι απειλές του Τραμπ εναντίον όσων θεωρεί ως «εσωτερικούς εχθρούς» αποκαλύπτουν τη δική του εθνικιστική επιθυμία να στραφεί εναντίον των Αμερικανών που απειλούν την επιδίωξη της εξουσίας του.

Η γραφή του Όργουελ υποδηλώνει ότι οι ψηφοφόροι θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τέτοιες απειλές.

ΠΗΓΗ

Αναμένεται αύξηση του αριθμού των νεκρών από τις πλημμύρες του αιώνα που έπληξαν τμήμα της περιφέρειας της Βαλένθια στην Ισπανία – Τραγωδία για μητέρα και βρέφος.

Οι ισπανικές αρχές εξέδωσαν σήμερα νέα προειδοποίηση για καταιγίδα σε τμήμα της περιφέρειας της Βαλένθια, στην ανατολική Ισπανία, όπου τα συνεργεία διάσωσης συνεχίζουν τις έρευνές τους για τον εντοπισμό των αγνοουμένων από τις χειρότερες πλημμύρες που έχει αντιμετωπίσει η χώρα εδώ και πάνω από πενήντα χρόνια, οι οποίες έχουν ήδη στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 95 ανθρώπους.

Σχεδόν χίλιοι στρατιωτικοί έχουν αναπτυχθεί στο πεδίο, κυρίως στην περιφέρεια της Βαλένθια, στο πλευρό πυροσβεστών, αστυνομικών και διασωστών που ψάχνουν για να εντοπίσουν επιζώντες και αγωνίζονται για να καθαρίσουν τις πληγείσες περιοχές από τα συντρίμμια.

Σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό που έδωσαν στη δημοσιότητα οι αρχές, οι νεκροί ανέρχονται σε 95, εκ των οποίων οι 92 στην κοινότητα της Βαλένθια, που είναι αυτή που επλήγη χειρότερα από τις ξαφνικές πλημμύρες. Οι άλλοι δύο άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους βρίσκονταν στη γειτονική περιφέρεια της Καστίλλης-Λα Μάντσα, και ο τρίτος στην Ανδαλουσία.

Αναμένεται αύξηση του αριθμού των νεκρών

Ο αριθμός αυτός των νεκρών, ο μεγαλύτερος μετά τις πλημμύρες του Οκτωβρίου του 1973 στην Ισπανία που στοίχισαν τη ζωή σε 300 ανθρώπους, «θα αυξηθεί», διότι υπάρχουν ακόμη «πολλοί που αγνοούνται», προειδοποίησε χθες, Τετάρτη, το βράδυ ο υπουργός Εδαφικής Πολιτικής Άνχελ Βίκτορ Τόρες.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος, αναμενόταν να μεταβεί στις 10:30 τοπική ώρα (11:30 ώρα Ελλάδος) στην Βαλένθια, για να επισκεφθεί το Κέντρο Συντονισμού επιχειρήσεων Διάσωσης (Cecopi).

Σε σύντομο τηλεοπτικό του διάγγελμα χθες, ο Σάντσεθ βεβαίωσε ότι η κυβέρνηση δεν θα αφήσει «μόνους» τους πληγέντες, και κάλεσε ταυτοχρόνως τους κατοίκους της περιοχής να παραμείνουν σε επαγρύπνηση.

Οι επιχειρήσεις διάσωσης εφεξής «περνούν στο δεύτερο στάδιο», το οποίο συνίσταται στον εντοπισμό των αγνοουμένων, σημείωσε χθες το βράδυ η υπουργός Άμυνας Μαργκαρίτα Ρόμπλες, επισημαίνοντας ότι ο αριθμός τους παραμένει «άγνωστος».

Σήμερα ο καιρός ήταν ήπιος στις χειρότερα πληγείσες περιοχές γύρω από την πόλη Βαλένθια, την τρίτη μεγαλύτερη στην Ισπανία, αλλά η μετεωρολογική υπηρεσία Aemet εξέδωσε το ύψιστο επίπεδο συναγερμού για την επαρχία της Καστίλλης. Βορειότερα στην Καταλονία, εκδόθηκε «πορτοκαλί συναγερμός» για την πόλη της Ταραγόνα.

«Η κακοκαιρία συνεχίζεται! Προσέχετε!»

«Υπάρχουν ήδη πολύ ισχυρές καταιγίδες στην περιοχή, ιδιαίτερα στη βόρεια Καστίλλη», αναφέρει σε ανάρτησή της στον λογαριασμό της στο X η Aemet. «Η κακοκαιρία συνεχίζεται! Προσέχετε!», προσθέτει, καλώντας τον κόσμο να αποφεύγει τις μετακινήσεις στην περιοχή αυτήν.

Οι πλημμύρες στην Βαλένθια προκάλεσαν εξάλλου τεράστιες καταστροφές στις υποδομές της περιφέρειας, παρασύροντας γέφυρες, δρόμους, σιδηροτροχιές και βυθίζοντας κτίρια στο νερό μετά την υπερχείλιση ποταμών.

Σήμερα την αυγή χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούσαν να μην έχουν ηλεκτρικό ρεύμα στην περιφέρεια, σύμφωνα με τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Πολλοί δρόμοι παρέμεναν επίσης αποκλεισμένοι, ενώ αμέτρητα κατεστραμμένα αυτοκίνητα που παρασύρθηκαν από τα νερά βρίσκονταν σε δρόμους που ήταν γεμάτοι λάσπη και συντρίμμια.

«Δεν πίστευα ποτέ ότι θα ζήσω κάτι τέτοιο», δήλωσε στο AFP ο Ελίου Σάντσεθ, ένας κάτοικος της Σεντάβι, κοινότητας 10.000 κατοίκων που σάρωσαν οι πλημμύρες, περιγράφοντας μια εφιαλτική νύχτα.

«Είδαμε έναν νεαρό άνδρα στη μέση του πουθενά που είχε καταφύγει στην οροφή του αυτοκινήτου του», διηγείται ο 32χρονος ηλεκτρολόγος. «Προσπάθησε να πηδήξει» πάνω σε ένα άλλο αυτοκίνητο, αλλά «τον πήρε» το ρεύμα.

Μητέρα και βρέφος παρασύρθηκαν

Σύμφωνα με τις αρχές, μια από τις χειρότερα πληγείσες περιοχές είναι η Παϊπόρτα, στα νότια προάστια της Βαλένθια, όπου γύρω στους σαράντα ανθρώπους, ανάμεσα στους οποίους μια μητέρα και το τριών μηνών μωρό της, έχασαν τη ζωή τους όταν παρασύρθηκαν από το ρεύμα.

Ο επικεφαλής της περιφέρειας της Βαλένθια Κάρλος Μανθόν δήλωσε χθες το βράδυ ότι τα συνεργεία διάσωσης πραγματοποίησαν στη διάρκεια της ημέρας «200 χερσαίες επιχειρήσεις διάσωσης και 70 αεροπορικές» με ελικόπτερα.

Επίσης διευκρίνισε ότι οι υπηρεσίες διάσωσης κατάφεραν να φτάσουν στο σύνολο των περιοχών που επλήγησαν, μολονότι πολλά χωριά παρέμεναν αποκομμένα από την υπόλοιπη χώρα για μεγάλο μέρος της χθεσινής ημέρας.

Πάνω από 300 λίτρα νερού

Σύμφωνα με την μετεωρολογική υπηρεσία Aemet, πάνω από 300 λίτρα νερού ανά τετραγωνικό μέτρο έπεσαν τη νύχτα της Τρίτης προς Τετάρτη σε πολλές πόλεις της περιφέρειας Βαλένθια, με αποκορύφωμα τα 491 λίτρα στο μικρό χωριό Τσίβα. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί «σε βροχές ενός χρόνου», διευκρίνισε.

Ο ισπανικός Τύπος, που χαρακτηρίζει «πλημμύρες του αιώνα» την κακοκαιρία αυτή, άρχισε να αμφισβητεί την αντίδραση των αρχών: το προειδοποιητικό μήνυμα της υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας στους κατοίκους εστάλη την Τρίτη μετά τις 20:00 τοπική ώρα, ενώ η μετεωρολογική υπηρεσία Aemet είχε εκδώσει «κόκκινο συναγερμό» ήδη από το πρωί.

Η περιοχή της Βαλένθια και η ισπανική ακτή στη Μεσόγειο υφίστανται εν γένει συχνά το φθινόπωρο το καιρικό φαινόμενο του «γκότα φρία» (ψυχρή σταγόνα), που προκαλεί ξαφνικές και εξαιρετικά σφοδρές βροχές, ορισμένες φορές για αρκετές ημέρες.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και χρόνια ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τα κύματα καύσωνα και οι καταιγίδες, γίνονται εντονότερα και εμφανίζονται συχνότερα λόγω της κλιματικής αλλαγής.

«Οι ξαφνικές αυτές πλημμύρες στην Ισπανία είναι μια νέα τρομερή υπενθύμιση της κλιματικής αλλαγής και του χαοτικού χαρακτήρα της», υπογράμμισε ο Τζες Νόιμαν, καθηγητής υδρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στη Βρετανία.

ΠΗΓΗ 

Η αίθουσα τέχνης Τεχνοχώρος παρουσιάζει την ατομική έκθεση ζωγραφικής του Κώστα Αγγελάκη με τίτλο «Παράσταση» σε επιμέλεια του Ιστορικού Τέχνης Γιώργου Μυλωνά. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 7 Νοεμβρίου στις 17:30, ενώ η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 30 Νοεμβρίου.

Ο καλλιτέχνης στα έργα του δίνει έμφαση στη μορφή αυτή καθ΄ αυτή και όχι στο εξωτερικό περιβάλλον. Αυτό που είναι σημαντικό για τον ίδιο είναι να παρουσιάσει την γυναικεία ύπαρξη εστιάζοντας στον ψυχισμό της, σε αυτό που αποπνέει μέσω του γυμνού κορμιού της και να το φέρει σε αντιδιαστολή με αυτό που εκπέμπει η φιγούρα φορώντας το «περιτύλιγμα» της, την ενδυμασία της. Επιπλέον ο Κώστας Αγγελάκης με την χρήση των σκιών και του λιγοστού φωτισμού ενισχύει ακόμα περισσότερο τον αρχικό του στόχο να αναδείξει δηλαδή την αλήθεια που κρύβει μέσα της κάθε γυναίκα και όχι το προσωπείο που της επιτάσσει η κοινωνία να φοράει ανάλογα με τον κοινωνικό ρόλο που είναι υποχρεωμένη κάθε φορά να εξυπηρετεί. Στην έκθεση αυτή ο καλλιτέχνης μας καλεί να ανακαλύψουμε τι κρύβεται κάτω από την επιφάνεια αποδίδοντας το γυναικείο σώμα απόλυτα ρεαλιστικά και με μια εντυπωσιακή λιτότητα που σε καθηλώνει.

Ο Ιστορικός Τέχνης Γιώργος Μυλωνάς αναφέρει, μεταξύ άλλων, για την έκθεση: «Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου οι γυναίκες αναζητούν ολοένα και περισσότερο τον εαυτό τους. Στο πεδίο των σχέσεων, στο πεδίο της μητρότητας, του ερωτισμού, της σεξουαλικότητας, στο πεδίο της εργασίας και της κοινωνίας. Εάν ο 20ός αιώνας είναι ο αιώνας των μεγάλων ανακαλύψεων, των μεγάλων Πολέμων και ιδίως στο πρώτο μισό των μεγάλων ανδρών στην επιστήμη και στις τέχνες, το δεύτερο μισό και ο 21ος αιώνας που έχει ανατείλει θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκει στις γυναίκες και σε ό,τι θα μπορούσε να νοηθεί ως θηλυκό στοιχείο. Μετά την έβδομη τέχνη, τη διαφήμιση και την τηλεόραση, η γυναίκα αποθεώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συχνά μέσα από παραμορφωτικά φίλτρα. Δεν βλέπουμε όμως καθόλου, ίσως δεν αναζητούμε καθόλου, το φως που περιέχει το πρόσωπο, το εσωτερικό του φως, που είναι πιο ενδιαφέρον και ισχυρό από τα άλλα, που είναι ανθρώπινο.
Ο δημιουργός, ακολουθώντας τα χνάρια μιας μακράς παράδοσης, επαναφέρει στο προσκήνιο τη φιγούρα με τρόπο που υπαινίσσεται τη γυναικεία συνθήκη. Η ζωγραφική του Αγγελάκη διαθέτει μια αφηγηματική ποιότητα που σπάνια συναντάμε σήμερα. Οι μορφές του, είτε γυμνές είτε ενδεδυμένες, μέσα από την επιμελώς λιτή τους στάση, εξομολογούνται τον ψυχικό τους κόσμο. Ο καλλιτέχνης δεν ενδιαφέρεται να εντυπωσιάσει τον θεατή με έντονες χειρονομίες ή κραυγαλέες αναφορές. Αντιθέτως, προτείνει έναν σιωπηλό διάλογο ανάμεσα στην ύλη και την ψυχή, στο φως και τη σκιά. Είναι ακριβώς αυτή η συγκρατημένη ένταση και η ήρεμη δύναμη που καθιστά τον Αγγελάκη έναν ιδιαίτερο δημιουργό. Σε έναν κόσμο που επιδιώκει τη συνεχή έκθεση και την υπερβολή, τα έργα του υπερασπίζονται τη σιωπή και την αλήθεια των μικρών στιγμών.»

Σύντομο Βιογραφικό:
Ο Κώστας Αγγελάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Σπούδασε με υποτροφία ζωγραφική στην Α.Σ.Κ.Τ. Σόφιας στη Βουλγαρία από το 1986 έως το 1992. Είναι μέλος του Ε.Ε.Τ.Ε και της Ένωσης Καλλιτεχνών Βουλγαρίας. Έχει πραγματοποιήσει δεκατρείς ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές και συμπόσια τέχνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα του υπάρχουν σε πολλές ιδιωτικές συλλογές.

Χορηγοί επικοινωνίας είναι οι Art22, Art views
Χορηγός οίνου είναι το Fragospito winery

Εγκαίνια έκθεσης: Πέμπτη 7 Νοεμβρίου 17:30-22:30

Ημέρες και ώρες λειτουργίας:
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11:00 – 14:30 & 17:30 – 20:30
Τετάρτη 11:00-17:00, Σάββατο 11:00-16:00
Κυριακή, Δευτέρα κλειστά

Αίθουσα τέχνης Τεχνοχώρος
Λεμπέση 12, Αθήνα | metro Ακρόπολη
Τηλέφωνο 211 182 38 18
www.technohoros.org | info@technohoros.org

Ολόκληρο το κείμενο του Ιστορικού Τέχνης Γιώργου Μυλωνά

Το κρυμμένο φως

Ένα κορίτσι γυμνό φαίνεται ατάραχο να κάθεται καλύπτοντας το φύλο του. Το βλέμμα του δεν σε κοιτά κι όμως μιλά ή μάλλον φωνάζει: «εγώ φεύγω από αυτό που είμαι!». Κι είναι αυτή η φωνή πρόκληση για μίμηση μα κι απόρριψή σου γιατί ξέρει πως εσύ στέκεσαι ήρεμος, δεν έχεις εσύ βγάλει έξω και πάνω αυτό που μένει έγκλειστο εντός σου. Στους ώμους της μια άλλη γυναίκα απλώνει στοργικά το χέρι – μόνο που δεν καταλαβαίνεις αν Αυτή δίνει την απόφαση για εκτίναξη από την καρέκλα, έξω από το σχέδιο και το χρώμα, έξω από τον πίνακα.

Μπόρεσα ν’ αποσπάσω το βλέμμα μου απ’ το ομαδικό γυναικείο πορτρέτο και να κοιτάξω τον δημιουργό του. Ο Κώστας Αγγελάκης θέλησε να δει πέρα από τη σχέση που έχει ο ζωγράφος με το μοντέλο του. Στην τελευταία σειρά έργων που παρουσιάζει στον Τεχνοχώρο, ζωγράφισε στο ατελιέ γυναίκες εκ του φυσικού, να αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, με την καθημερινότητα και όσα τις περιβάλλουν και τελικά, με τον ίδιο τους τον εαυτό.

Αυτή η πρόθεση έχει έντονο το στοιχείο της σκηνοθεσίας κι απλώνει ρίζες στη μεγάλη ζωγραφική παράδοση της Ολλανδίας του 17ου αιώνα. Τις Κάτω Χώρες επισκέπτεται τακτικά ο ζωγράφος τα τελευταία χρόνια, ερχόμενος σε επαφή με τα σύγχρονα εικαστικά ρεύματα στις ολλανδικές γκαλερί και με το έργο των μεγάλων δασκάλων στα φημισμένα μουσεία. «Βλέποντας τα ομαδικά πορτρέτα του Φρανς Χαλς και του Ρέμπραντ θέλησα να επιχειρήσω μια σύνθεση, έτσι δειλά δειλά ξεκίνησα με δύο γυμνά και κατόπιν, προέκυψαν τα υπόλοιπα», μου εξηγεί. Τον σπόρο για τη σύνθεση ομαδικού πορτραίτου είχε ρίξει σε φιλική συζήτηση ο Τίμος Μπατινάκης, δημιουργός με τη διττή έννοια του ζωγράφου αλλά και κατασκευαστή των υλικών που χρησιμοποιούσαν οι μαΐστορες της τέχνης.

Είναι τα ίδια χρώματα που προμηθεύεται ο Αγγελάκης – γεώδη με ώχρες, σιένες ή πράσινη ωμή όμπρα – κι απηχούν τη ζωγραφική που όρισε μια εποχή στην ιστορία της τέχνης ως «χρυσό αιώνα». Ωστόσο, οι φιγούρες του σύγχρονου ζωγράφου, με τον «παθητικό ρεαλισμό» τους φιλοδοξούν να γίνουν κάτι πέρα από «σκηνικό». Οι γυναίκες μοιάζουν να τελούν σε αναμονή μιας αόρατης δύναμης να δώσει κίνηση στην παρουσία τους και η σιωπή ανάμεσα στις μορφές «φωνάζει» περισσότερο από όποια έκφραση.

Η σκηνογραφία δεν είναι, βέβαια, διαφημιστική μακέτα∙ είναι όμως εικονογράφηση. Η ζωγραφική βρίσκεται πέρα απ’ αυτά. «Δεν θέλω να χαρακτηριστεί ο χώρος ως κάτι συγκεκριμένο, σπίτι, δωμάτιο, εργαστήριο οτιδήποτε. Ούτε θα χρησιμοποιούσα τον όρο υπερβατικό γιατί παραπέμπει στη βυζαντινή ζωγραφική, σε συμβολισμούς που είναι έξω από την πρόθεσή μου. Δεν αισθάνομαι τέτοια πράγματα. Αισθάνομαι όμως ότι αυτός ο χώρος δεν πρέπει να είναι χαρακτηρισμένος», εξηγεί ο ζωγράφος. Αντίθετα από Έλληνες συναδέλφους που εντάσσουν τη φιγούρα στον χώρο, ο Αγγελάκης επικεντρώνεται στη φιγούρα. Αν δεν είναι τοίχος, συνήθως τοποθετεί πίσω από τα μοντέλα του ένα πανί, αποβλέποντας σε μιαν ατμοσφαιρική χρήση του φωτός, που δημιουργεί μια παράδοξη ισορροπία μεταξύ οικειότητας και αποστασιοποίησης. Είμαστε μέσα στο δωμάτιο, υπάρχει αναφορά στο εξωτερικό – αν και αυτό παραμένει αθέατο -, ανάμεσα όμως στο εικονιζόμενο πρόσωπο και σε μας δεν παρεμβάλλεται κάτι κραυγαλέο. Μόνο το σανίδι του εργαστηρίου που παραπέμπει σε φανταστική σκηνή. Άρα, το ζητούμενο για τον Αγγελάκη δεν συνίσταται στην διαφορά ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο κόσμο, ανάμεσα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, αλλά ανάμεσα στο μύχιο και το ιδιωτικό. Στο εσωτερικό του ιδιωτικού κόσμου. Στο μύχιο μέσα στο ιδιωτικό.

«Μην στέκεστε σαν αγάλματα» ακούγεται το παράγγελμα του ζωγράφου – σκηνοθέτη και στην κίνηση μιας κοπέλας να σκύψει επάνω σε μιαν άλλη, αποκαλύπτεται στον δημιουργό «το θέμα». «Καθεμία από τις κοπέλες – άγνωστες μεταξύ τους – είχε τον δικό της τρόπο να πιάνει∙ έτσι όμως άρχισε μια συνομιλία μεταξύ τους – μια ανθρώπινη συνθήκη που ξεπέρασε το “εργαστήριο” και έγινε “παρέα”».  Mε τη μία να στέκεται σε ρόλο προστάτη και η άλλη να αποπνέει έναν αδιόρατο πόνο, ο ζωγράφος εστιάζει στη σημασία της χειρονομίας στην τέχνη. Η λεπτότητα με την οποία τοποθετείται το χέρι στην πλάτη γίνεται πράξη τρυφερότητας που υποδηλώνει πολλά περισσότερα από όσα φανερώνει. «Η ζωγραφική είναι καθ’εαυτή ένα μήνυμα. Δεν χρειάζεται να της προσθέσεις ιδέες ή μηνύματα» λέει ο ζωγράφος. «Δεν χρειάζεται να τη βάλεις να δασκαλέψει. Η ζωγραφική δεν είναι ρητορική. Και κάθε προσπάθεια του ζωγράφου να διδάξει με τον πίνακα μια ιδέα, τον απομακρύνει από τη ζωγραφική».

Ο δημιουργός δεν φοβάται να εκθέσει τη σωματικότητα με τρόπο που αποφεύγει τη φλύαρη δραματοποίηση, διατηρώντας μια ήρεμη και βαθιά ποιητική διάσταση. Η σκοτεινή χρωματική παλέτα και ο λιτός φωτισμός επικεντρώνουν την προσοχή στον διάλογο των μορφών, οι οποίες φαίνονται να αλληλοϋποστηρίζονται. Η γυμνότητα εδώ λειτουργεί σαν ένα μέσο αποκάλυψης της αλήθειας και του εύθραυστου της ανθρώπινης ύπαρξης. Η παρουσία των γυναικών, σε διαφορετικές στάσεις και με διαφορετικές εκφράσεις, δημιουργεί έναν διάλογο εσωτερικό. Και η εναλλαγή μεταξύ της γυμνότητας και της καλυμμένης φιγούρας δημιουργεί μια αίσθηση λεπτής ισορροπίας ανάμεσα στο σώμα και την ψυχή. Η σχέση μεταξύ τους δεν είναι μόνο φυσική, αλλά και συναισθηματική, υπονοώντας μια σύνδεση που ξεπερνά την επιφάνεια των πραγμάτων.

Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου οι γυναίκες αναζητούν ολοένα και περισσότερο τον εαυτό τους. Στο πεδίο των σχέσεων, στο πεδίο της μητρότητας, του ερωτισμού, της σεξουαλικότητας, στο πεδίο της εργασίας και της κοινωνίας. Εάν ο 20ός αιώνας είναι ο αιώνας των μεγάλων ανακαλύψεων, των μεγάλων Πολέμων και ιδίως στο πρώτο μισό των μεγάλων ανδρών στην επιστήμη και στις τέχνες, το δεύτερο μισό και ο 21ος αιώνας που έχει ανατείλει θα μπορούσαμε να πούμε ότι ανήκει στις γυναίκες και σε ό,τι θα μπορούσε να νοηθεί ως θηλυκό στοιχείο. Μετά την έβδομη τέχνη, τη διαφήμιση και την τηλεόραση, η γυναίκα αποθεώνεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συχνά μέσα από παραμορφωτικά φίλτρα. Δεν βλέπουμε όμως καθόλου, ίσως δεν αναζητούμε καθόλου, το φως που περιέχει το πρόσωπο, το εσωτερικό του φως, που είναι πιο ενδιαφέρον και ισχυρό από τα άλλα, που είναι ανθρώπινο.

Ο δημιουργός, ακολουθώντας τα χνάρια μιας μακράς παράδοσης, επαναφέρει στο προσκήνιο τη φιγούρα με τρόπο που υπαινίσσεται τη γυναικεία συνθήκη. Η ζωγραφική του Αγγελάκη διαθέτει μια αφηγηματική ποιότητα που σπάνια συναντάμε σήμερα. Οι μορφές του, είτε γυμνές είτε ενδεδυμένες, μέσα από την επιμελώς λιτή τους στάση, εξομολογούνται τον ψυχικό τους κόσμο. Ο καλλιτέχνης δεν ενδιαφέρεται να εντυπωσιάσει τον θεατή με έντονες χειρονομίες ή κραυγαλέες αναφορές. Αντιθέτως, προτείνει έναν σιωπηλό διάλογο ανάμεσα στην ύλη και την ψυχή, στο φως και τη σκιά. Είναι ακριβώς αυτή η συγκρατημένη ένταση και η ήρεμη δύναμη που καθιστά τον Αγγελάκη έναν ιδιαίτερο δημιουργό. Σε έναν κόσμο που επιδιώκει τη συνεχή έκθεση και την υπερβολή, τα έργα του υπερασπίζονται τη σιωπή και την αλήθεια των μικρών στιγμών.

Ειδικές Συλλογές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Cambridge

Δοκιμές Κιαλιών και Ρίψεις Βομβών: Τα Ημερολόγια Πολέμου του Philip Laurie και οι Αρχειακές Καταγραφές της Ιστορίας του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Γκρήνουιτς

Ανάρτηση της Δρ Έμμα Σόντερς, 15 Οκτωβρίου 2024

Drawing by Philip Laurie showing bomb damage at Greenwich (RGO 107/1/1)

Στις 15 Οκτωβρίου 1940, το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς ταρακουνήθηκε από έκρηξη βόμβας των Γερμανών, η οποία κατέστρεψε την κεντρική πύλη. Ήταν η πρώτη από πολλές αεροπορικές επιδρομές που προκάλεσαν σημαντικές ζημιές στο Γκρήνουιτς κατά τη διάρκεια του Βομβαρδισμού (Blitz). Μια πρωτογενής μαρτυρία διασώζεται σε ένα πρόσφατα καταλογογραφημένο ημερολόγιο πολέμου. Είναι ένα από τα δύο που κρατούσε ο Philip Laurie, μέλος του Ηλιακού Τμήματος του Βασιλικού Αστεροσκοπείου, τα έγγραφα του οποίου σχετικά με την ιστορία του RGO έχουν πλέον καταλογογραφηθεί και είναι διαθέσιμα διαδικτυακά.

Philip Stevenson Laurie

Ο Philip Stevenson Laurie εργάστηκε στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς (ROG) από το 1935 έως το 1977, ξεκινώντας ως «Προσωρινός Υπολογιστής» και φτάνοντας να γίνει επικεφαλής του Ηλιακού Τμήματος. Ο Laurie είχε πάθος με την ιστορία του Αστεροσκοπείου και ασχολήθηκε όλο και περισσότερο με τα Αρχεία του RGO, συλλέγοντας και καταγράφοντας έγγραφα που σχετίζονταν με πολλά από τα ιστορικά του στοιχεία. Το 1974 έγινε πλήρους απασχόλησης αρχειονόμος για το Βασιλικό Αστεροσκοπείο, θέση που κράτησε μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Τα έγγραφά του προσφέρουν μια συναρπαστική εικόνα της ιστορίας του Αστεροσκοπείου, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και είναι διαθέσιμα στο κοινό για πρώτη φορά.

Η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Park section’, drawing by Philip Laurie (RGO 107/1/2)

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το προσωπικό του Ηλιακού Τμήματος παρέμεινε σε ενεργή υπηρεσία στο Γκρήνουιτς, πραγματοποιώντας συνεχείς ηλιακές παρατηρήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Στις 8 Ιουλίου 1940, δημιουργήθηκε μια μονάδα Τοπικής Εθελοντικής Άμυνας (L.D.V.) ή Home Guard για την υπεράσπιση του Αστεροσκοπείου. Στην ομάδα συμμετείχαν 18 εθελοντές, μεταξύ των οποίων ο Philip Laurie και ο H.W. Newton, τότε επικεφαλής του Ηλιακού Τμήματος, με τον Βασιλικό Αστρονόμο (Astronomer Royal) ως διοικητή. Μετά από μια σύντομη εκπαίδευση με «τουφέκια αρχαίας τεχνολογίας» και τη δημιουργία ενός πεδίου βολής στον κάτω κήπο του Αστεροσκοπείου, ξεκίνησαν οι περιπολίες και καθιερώθηκε ένα πρόγραμμα για τις υπηρεσίες Αεροπορικής Άμυνας (A.R.P.).

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1940, ανακοινώθηκε ότι το Αστεροσκοπείο επρόκειτο να εκκενωθεί. Η εκκένωση ολοκληρώθηκε μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, με το Ναυτικό Γραφείο Ημερολογίων να μεταφέρεται στο Μπαθ και το Τμήμα Χρονομέτρων να μεταφέρεται στο Μπρίστολ και αργότερα στο Μπράντφορντ-απόν-Έιβον. Ο Βασιλικός Αστρονόμος μεταφέρθηκε στην ασφάλεια του Άμπινγκερ, όπου εγκαταστάθηκε ένας σταθμός εκτάκτου ανάγκης. Μόνο το Ηλιακό Τμήμα παρέμεινε στο Γκρήνουιτς, και η αρχική μονάδα L.D.V. διαλύθηκε.

Dinky the Observatory cat (RGO 107/1/1)

Ο Laurie κρατούσε δύο ημερολόγια που κατέγραφαν τη δουλειά του στην Εθνοφρουρά του Αστεροσκοπείου. Το πρώτο, με τίτλο «Scientia pro Patria», καλύπτει το Βασιλικό Αστεροσκοπείο από την έναρξη του πολέμου τον Σεπτέμβριο του 1939 μέχρι το τέλος του 1940. Το δεύτερο, με τίτλο «The Beleaguered Garrison», είναι μια αφήγηση της στρατιωτικής προσπάθειας του Αστεροσκοπείου από τη δημιουργία της μονάδας έως τη διάλυσή της, με αναφορές στη D-Day και τις επιθέσεις με ιπτάμενες βόμβες.

Τη νύχτα της 15ης Οκτωβρίου 1940, μια βόμβα έπληξε τον χώρο του Αστεροσκοπείου. Σύμφωνα με την αναφορά για τη βόμβα, οι πύλες εισόδου του Αστεροσκοπείου «καταστράφηκαν ολοσχερώς». Το ημερολόγιο του Laurie περιλαμβάνει ένα σκίτσο της καταστροφής, με τίτλο «Πρωί – 16 Οκτωβρίου 1940».

Image of Altazimuth Dome, Greenwich, showing bomb damage (RGO 107/1/1)

Περισσότερη καταστροφή ακολούθησε τις νύχτες της 19ης και 21ης Οκτωβρίου 1940, και το ημερολόγιο του Laurie περιέχει δραματικές φωτογραφίες των ζημιών, όπως ο κατεστραμμένος θόλος. Ευτυχώς, κανένα μέλος του προσωπικού δεν τραυματίστηκε, «η φρουρά διέφυγε στο σημείο κοντά στο άγαλμα του Wolfe την τελευταία στιγμή», αλλά υπήρξαν σοβαρές ζημιές στο κτήριο Altazimuth και στο όργανο. Ένα σημείωμα από τον H.W. Newton προς τον Βασιλικό Αστρονόμο στις 22 Οκτωβρίου 1940 αναφέρει:

«Το κτήριο Altazimuth χτυπήθηκε χθες το βράδυ, το όργανο καταστράφηκε. Το κύριο κτήριο υπέστη ζημιές στον βόρειο σοφίτα. 150 πόδια φράχτης κατέρρευσαν, πολλά τζάμια στο κύριο κτήριο έσπασαν. Το προσωπικό είναι ασφαλές. Newton.»

Target practice card of H.W. Newton, Head of the Solar Department at the Royal Greenwich Observatory, 16th August 1940 (RGO 107/1/7)

Κάρτα σκοποβολής του H.W. Newton, Επικεφαλής του Ηλιακού Τμήματος στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρήνουιτς, 16 Αυγούστου 1940 (RGO 107/1/7)

Klaxon warning notice giving orders for dome watchers in the event of flying bombs (RGO 107/1/9)

Παράλληλα με τα ημερολόγια, ο Laurie διατηρούσε έναν φάκελο με αναφορές ζημιών από βομβαρδισμούς, οι οποίες περιγράφουν επίσης μικρές ζημιές στο Αστεροσκοπείο τον Δεκέμβριο του 1940 και μια αεροπορική επιδρομή τη νύχτα της 19-20 Μαρτίου 1941 που προκάλεσε ζημιές σε έξι παράθυρα του σπιτιού Flamsteed. Ένας άλλος φάκελος περιλαμβάνει προγράμματα για υπηρεσίες Αεροπορικής Άμυνας (A.R.P.), λίστες για τη διανομή τσαγιού, γάλακτος και ζάχαρης, εγκυκλίους για το τι πρέπει να γίνει σε περίπτωση επίθεσης με αέριο ή ιπτάμενες βόμβες, και μια κάρτα σκοποβολής του Newton – ο οποίος ήταν ξεκάθαρα καλός σκοπευτής! Υπάρχει επίσης μια χειρόγραφη ειδοποίηση με το σήμα συναγερμού Klaxon, δίνοντας οδηγίες για τους παρατηρητές του θόλου σε περίπτωση επίθεσης με ιπτάμενες βόμβες. Αυτά τα αρχεία της εποχής του πολέμου, που συγκέντρωσε ο Laurie, προσφέρουν μια ανεκτίμητη εικόνα της ζωής στο Αστεροσκοπείο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Τα έγγραφα του Laurie περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα αρχείων για την ιστορία του RGO. Ο φάκελός του για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο καταγράφει μια λιγότερο γνωστή πτυχή της δουλειάς του Αστεροσκοπείου εκείνη την εποχή, την δοκιμή κιαλιών. Παρά τις απώλειες προσωπικού, οι βασικές αστρονομικές παρατηρήσεις συνεχίστηκαν στο Αστεροσκοπείο από το 1914 έως το 1918, αλλά πρόσθετες εργασίες, όπως η μείωση των παρατηρήσεων, αντικαταστάθηκαν από δουλειά για τον πολεμικό αγώνα – κυρίως ο καθαρισμός και η ρύθμιση των κιαλιών.

Στην αρχή του Μεγάλου Πολέμου, η έλλειψη κιαλιών οδήγησε σε εθνική έκκληση. Η ποικιλόμορφη συλλογή κιαλιών που συγκεντρώθηκε (συμπεριλαμβανομένων πολλών εντελώς ακατάλληλων για πεδίο) δοκιμάστηκαν, καθαρίστηκαν και ρυθμίστηκαν στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο. Συνολικά, περίπου 3.050 κιάλια λήφθηκαν και βελτιώθηκαν από περίπου δώδεκα μέλη του προσωπικού του Αστεροσκοπείου ως μέρος του πολέμου, μαζί με περίπου 25 μονόκυαλα.

Αναπαράσταση του Μετεωρίτη που παρατηρήθηκε στις 8 Αυγούστου 1783’, από τον Henry Robinson (RGO 107/2/4/1/1)

Τα έγγραφα του Laurie περιλαμβάνουν επίσης ένα εκλεκτικό φάσμα φωτογραφιών, αποκόμματα τύπου, πρώιμα χειρόγραφα, σημειώσεις και απογραφές. Τα ιστορικά έργα που συνέλεξε για το αρχείο περιλαμβάνουν μια απογραφή των οργάνων του ROG το 1775, σπάνια πρώιμα φυλλάδια για την Αφροδίτη και το Συμβούλιο Μακροχρόνιων (Board of Longitude), και ένα χειρόγραφο του Βασιλικού Αστρονόμου Nevil Maskelyne για τους «Μετεωρίτες που ονομάζονται Πύρινες Μπάλες».

Ο Laurie έγραψε πολλά άρθρα για λιγότερο γνωστές πτυχές της δουλειάς του Αστεροσκοπείου και διατήρησε αρχεία έρευνας σε θέματα όπως ο Flamsteed και ο Halley, οι χρονόσφαιρες (time-balls) και οι κομήτες. Συνέταξε εκτενείς λίστες πρώην μελών του προσωπικού, καθώς και λεπτομερείς απογραφές κτιρίων, οργάνων και κινητών περιουσιακών στοιχείων. Τα σημάδια με τικ σε ορισμένα από αυτά υποδεικνύουν ότι χρησιμοποιήθηκαν επίσης για εσωτερικούς ελέγχους.

‘Κομήτης του 1811’ από τον S. Porter (RGO 107/2/4/1/2)

Ως αρχειονόμος του RGO, ο Laurie συνέλεξε πολυάριθμες σύντομες ιστορίες και εκδόσεις για την ιστορία του Αστεροσκοπείου, συμπεριλαμβανομένων μερικών από πρώην μέλη του προσωπικού του RGO. Σημαντικά είναι τα απομνημονεύματα της Clarice Chapman, η οποία εργαζόταν επίσης στο Ηλιακό Τμήμα.

Σε μια ζωντανή καταχώρηση, θυμάται ένα αξέχαστο διάλειμμα για τσάι κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν ο Laurie την έριξε ξαφνικά στο έδαφος. «Ήμουν έτοιμη να υπερασπιστώ την τιμή μου», θυμάται, «όταν ακούστηκε ένας καταιγισμός από ριπές πολυβόλου, και το παράθυρο έσπασε σε εκατομμύρια κομμάτια… Δεν θυμάμαι ποτέ να ευχαρίστησα τον κύριο Laurie, αν και πιθανότατα μου έσωσε τη ζωή.»

Ως η σημερινή αρχειονόμος του RGO*, εύχομαι και εγώ να είχα έναν τρόπο να ευχαριστήσω τον Philip Laurie για τη δημιουργία αυτής της υπέροχης συλλογής για τα Αρχεία του RGO.

Ο πλήρης κατάλογος για το RGO 107: Philip Laurie Papers είναι διαθέσιμος στο Archive Search. Η συλλογή μπορεί να μελετηθει στην Αίθουσα Ανάγνωσης Χειρογράφων της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Cambridge.

Ο όρος “RGO Archivist” αναφέρεται στον Αρχειονόμο του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Γκρήνουιτς (Royal Greenwich Observatory). Ο αρχειονόμος είναι ο επαγγελματίας που είναι υπεύθυνος για τη διατήρηση, οργάνωση και διαχείριση των ιστορικών αρχείων και συλλογών του Βασιλικού Αστεροσκοπείου. Ο ρόλος του περιλαμβάνει τη συλλογή, καταλογογράφηση, συντήρηση και παροχή πρόσβασης σε αρχειακό υλικό, όπως χειρόγραφα, έγγραφα, φωτογραφίες, και άλλα ιστορικά τεκμήρια που σχετίζονται με το Αστεροσκοπείο. Ένας αρχειονόμος φροντίζει για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και διασφαλίζει ότι αυτά τα αρχεία είναι διαθέσιμα τόσο για ερευνητικούς σκοπούς όσο και για το ευρύ κοινό.

Λέλα Αρβανίτη

Lela’s Land

Παρουσίαση έκδοσης και έκθεσης στο Βρυσάκι της Αθήνας

Διάρκεια: Πέμπτη 9 – Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2024

Έως και τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου στο Βρυσάκι (Βρυσακίου 6, Πλάκα, με ελεύθερη είσοδο καθημερινά 12.00-20.00), η Λέλα Αρβανίτη, μας χαρίζει με σπάνιο ένστικτο τον πολύχρωμο συναρπαστικό κόσμο της, μέσω ενός πολύτιμου βιβλίου θησαυρισμάτων και μιας συνοδευτικής χειροποίητης έκθεσης. Η μαγική χώρα της, η τρυφερή Lela’s Land, ξεδιπλώνεται διάπλατα στο ιστορικό Βρυσάκι με εξομολογητική ψυχική σοφία και γλεντιστική αισθητική απόλαυση.

Στην πολυτελή συλλεκτική έκδοση που μαζί με την παράλληλη συνοδευτική της έκθεση, αποτελεί το συναρπαστικό αισθητικά αποτύπωμα του χειροποίητου κόσμου της δημιουργού, ξεχύνονται δρόμοι, αγορές, ταξίδια, όρη και ποτάμια. Παρελαύνουν τρένα, αεροπλάνα, αμαξάκια, φελούκες, κάρα, τέντες, τσαντήρια, πόλεις και χωριά, καταυλισμοί, ναοί, παζάρια, βαφεία, εργαστήρια και ραφεία. Φυλλομετρώντας τις σελίδες της έκδοσης και περιηγούμενος ανάμεσα στο εντυπωσιακό σκηνικό της έκθεσης, ο επισκέπτης συναντά βιβλία χρυσωμένα, μήτρες ξύλινες, χτενάκια φαρφουρένια, καθρεφτάκια μπρούτζινα, γιλέκα λιλιπούτεια, πασουμάκια πορφυρά, ζωνάρια εξαίσια, πόρπες φιλντισένιες, κοσμήματα αργυρά, γεύσεις και αρώματα των εξωτικών ταξιδιών της δημιουργού. Και, κυρίως, κατανοεί το βαθύ μεταφυσικό της και πολύχρονο δέσιμο με την Ινδία. Τον τρόπο δημιουργίας μετά την εμπειρία των επαναλαμβανόμενων αυτών ταξιδιών. Φλουριά, κορδέλες, κουρελάκια, κουδουνάκια και παραμυθένια ξόμπλια, στολίσματα επιδέξια και συγκλίσεις υφασμάτων, φορεσιών, χροιών, τόπων και μοτίβων ένδοξα παράταιρων, συνυφαίνουν μια εμπειρία γοητευτική για τον επισκέπτη και θεατή.  

Η έκδοση αναπτύσσεται σε διακριτές νησίδες-ενότητες έργων. Μπάλες και κούκλες, καπέλα και κορώνες, ζώνες και καρφίτσες, περιδέραια και περικάρπια, φυλαχτά, επιτοίχια και επιτραπέζια έργα, πολύτιμα και μοναδικά το καθένα στο είδος του, αποκαλύπτουν μια ακούραστη, ευαίσθητη, ευφάνταστη και πληθωρική ταλαντούχα δημιουργό που ολοένα ονειρεύεται, επινοεί, τολμά και ολοκληρώνει νέα σύνθετα έργα.

«Τα κεντημένα, τα μεταξωτά, τα βελουδένια, τα έξεργα ριγωτά ποτάμια και τα τσόχινα φεσάκια, τις δαντέλες και τις οργαντίνες, τις τραγίσιες μπέρτες και τις ασημένιες πόρπες, τα σχέδια, τα τερτίπια, τα πλουμίδια, τα φτερά και τα μπακίρια, τα περίτεχνα βραχιόλια και τις τιάρες, τα σκιάδια, τις βεντάλιες, τις χρυσοκλωστές και τα γιορντάνια, τις αραχνοΰφαντες κοιλάδες των μικρών ανθών που κατοικούν τις έξι αισθήσεις της σημειώνει η Ίρις Κρητικού, επιμελήτρια της έκδοσης και της έκθεσης, συμπληρώνοντας: «Η ύπαρξή της, έχει σταθερή πυξίδα. Φλόγα, ευγένεια, μαθητεία, γνώση, φαντασία, καλοσύνη, μοίρασμα, χαρά, αγκαλιά, γενναιοδωρία απέραντη, πίστη στο θαύμα, είναι αυτά που χαρακτηρίζουν τη Λέλα Αρβανίτη και την κάνουν ξεχωριστή. Μάτια που βλέπουν, νιώθουν, συγκρατούν, ευφραίνονται, ταξινομούν, διαδίδουν και θυμούνται, ο μαγικός φακός της. Ένστικτο πηγαίο και ταλέντο αλάνθαστο, ο άγραφος οδηγός της. Χέρια που κόβουν, ράβουν και κεντούν, χέρια που αισθάνονται και δοκιμάζουν, χέρια που σώζουν, συνταιριάζουν και γλεντούν, χέρια σοφά, ο έσω χάρτης της. …Σε κάθε περίπτωση, τα κειμήλια ετούτα δεν είναι άλλο από το αρχικό αλφαβητάριο της δημιουργού, η πρώτη πηγή της έμπνευσης, που ακριβώς επειδή ήταν πάντοτε αστείρευτη, οδηγήθηκε σταδιακά στους δικούς της ελεύθερους δρόμους. …Στην διαπίστωση ότι ένα κομμάτι σαρακατσάνικου υφαντού, συνομιλεί ενδεχομένως εξαίσια με ένα παλιό βελουδένιο και κεντημένο ινδικό ύφασμα. Στην πεποίθηση ότι όλα τα ετερόκλητα τεκμήρια πολιτισμού και ανθρώπινης ύπαρξης που εδώ διασταυρώνονται, είναι το ουράνιο τόξο του ίδιου ουρανού». 

Μιλώντας με τη σειρά της για τη Λέλα Αρβανίτη, την αγαπημένη της θεία Λέλα, η ανιψιά της και συνοδοιπόρος στα ταξίδια της Κλαίρη Τσαλουχίδη –Χατζημηνά σημειώνει: «…Παντρεύει τα πιο αταίριαστα υλικά, κάνοντάς τα να μοιάζουν σαν να ανήκουν το ένα στο άλλο. Υφάσματα από μετάξι, κεντημένο από χέρια έμπειρα που φέρουν αισθητική αιώνων μέσα στη σημερινή φτώχεια τους. Στολίδια που μπορείς να φορέσεις απογειώνοντας το ρούχο που φοράς, που τα κρεμάς στον τοίχο του σπιτιού ή στους κρυστάλλινους πολυελαίους τα Χριστούγεννα ή που απλά τα αποθέτεις δίπλα σου στο τραπεζάκι του καφέ, έτσι, μόνο για το Ταξίδι και τελικά για τη Στιγμή. …Είναι βασίλισσα και στο παλάτι του μαχαραγιά και στην παλιά πόλη του Δελχί με τον έναν ουρανό κρυμμένο κάτω από χιλιάδες σκονισμένα καλώδια που υφαίνουν κόσμους επικίνδυνους για τον ανίδεο τουρίστα, όχι όμως για τον ταξιδιώτη που κρύβει μέσα της η θεία μου. Εκεί, μέσα στο χάος της κρυφής αγοράς, βρίσκει τα «μαργαριτάρια» που θα κεντήσει πάνω στα κουρελάκια από πολύτιμο ύφασμα που έχει ξεθάψει μέσα από βουνά υφασμάτινα που περιμένουν να τα ανακαλύψει και – γιατί όχι- να τα δικαιώσει…».

Το λεύκωμα «Λέλα Αρβανίτη» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έλιξ (φωτογραφίες: Ηλίας Γεωργουλέας) σε σχεδιασμό Ανδρέα Γεωργιάδη, επιμέλεια Ίριδος Κρητικού και κείμενα Λέλας Αρβανίτη, Κλαίρης Τσαλουχίδη-Χατζημηνά και Ίριδος Κρητικού. Η προτεινόμενη λιανική του τιμή είναι 25 ευρώ και θα βρίσκεται κατά τη διάρκεια λειτουργίας της έκθεσης στο Βρυσάκι, ενώ στη συνέχεια θα βρίσκεται σε κεντρικά βιβλιοπωλεία και art shops στην Αθήνα και αλλού.

Η έκθεση Lela’s Land παρουσιάζεται στο Βρυσάκι έως και την Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2024.

 Ώρες λειτουργίας 12.00-20.00 με ελεύθερη είσοδο.

My Pietà. Art Project Space

Σύλληψη και επιμέλεια έκθεσης: Πέτρος Δουμάς – Χαλκούσης

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ηλέκτρα Δουμά – Χαλκούση

Η αίθουσα τέχνης Τεχνοχώρος παρουσιάζει στον χώρο του Art Project Space την ομαδική έκθεση με τίτλο My Pietà. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου στις 18:00, με διάρκεια έκθεσης έως 16 Νοεμβρίου 2024.

Η Pietà, όντας ένα πολύ οικείο θέμα τόσο στους καλλιτέχνες όσο και στο φιλότεχνο κοινό ήταν αυτό που ιντρίγκαρε τον Πέτρο Δουμά, η ιδέα κάτι τόσο κλασικό να παρουσιαστεί ξανά μέσα από τα μάτια 33 σύγχρονων εικαστικών αποτέλεσε την έμπνευση του για αυτή την ομαδική έκθεση. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση προέκυψαν εν μέρει από την προσωπική επιλογή του Πέτρου Δουμά αλλά και από τις επιλογές εννέα Επιμελητών Τέχνης που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της γκαλερί να προτείνουν με τη σειρά τους καλλιτέχνες καθώς και να γράψουν από ένα κείμενο πάνω στα έργα που δημιουργήθηκαν.

Η αποκαθήλωση ή αλλιώς Pietà  αποτελεί ένα αγαπημένο θέμα στον κόσμο της τέχνης το οποίο έχει αποδοθεί ποικιλοτρόπως, αρχής γενομένης από τη Βυζαντινή τέχνη του 9ου αιώνα και στη συνέχεια επηρεάζοντας τους καλλιτέχνες της Δύσης. Η θεματική αφορά την αποκαθήλωση του Χριστού από τον σταυρό μετά την σταύρωση και πριν τον ενταφιασμό του.

Ο τρόπος απόδοσης, της Βυζαντινής από την Δυτική Τέχνη, διαφέρει αισθητά. Οι Βυζαντινές εικόνες είναι πολυπρόσωπες απεικονίζοντας πάντα κεντρικά τον σταυρό με τη μορφή του Ιησού και  έχοντας αριστερά την Παναγία με τις μυροφόρες. Ακόμα πολλές φορές εικονίζονται αγγελικές μορφές γύρω από τον σταυρό. Η πολυπρόσωπη σύνθεση εστιάζει στον θρήνο, όχι μόνο της ίδιας της Παναγίας, για τον νεκρό Ιησού αλλά και του πλήθους που είχε συγκεντρωθεί.

Οι Δυτικοί καλλιτέχνες αποδίδουν το θέμα με τη μορφή της Θεοτόκου να κρατά στην αγκαλιά της τον νεκρό Χριστό. Ο σταυρός δεν εικονίζεται ποτέ και σπάνια δίπλα στην Παναγία παρίστανται ο Ευαγγελιστής Ιωάννης ή Αγγελικές μορφές. Ο θρήνος εδώ αποκτά μεταφορική διάσταση και αφορά τον θρήνο της μάνας για το χαμένο της παιδί ζητώντας έλεος. Η πιο διάσημη Pietà είναι αυτή του Michelangelo, ένα μαρμάρινο γλυπτό που βρίσκεται στην Βασιλική του Άγιου Πέτρου στο Βατικανό, το οποίο απεικονίζει τη Θεοτόκο σε νεαρή ηλικία κρατώντας στην αγκαλιά της τον νεκρό Ιησού.

Στην έκθεση στο Art project space συναντώνται 33 εικαστικοί με έργα ζωγραφικής, χαρακτικής, φωτογραφίας, εγκαταστάσεις, γλυπτά και video. Ο καθένας με το δικό του μοναδικό στυλ παρουσιάζει τη δική του «αποκαθήλωση». Στόχος της έκθεσης είναι, ξεφεύγοντας από τη νόρμα του θέματος, να το εξετάσουμε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με εικόνες σύγχρονες, αλληγορικές ή και δυστοπικές. Η Pietà  συμβολίζει την απώλεια και τον θρήνο. Σε μια κοινωνία ταλαιπωρημένη από τις οικονομικές κρίσεις, τους πολέμους, τη πανδημία και τις κοινωνικές ανισότητες, η έκθεση αυτή έρχεται να προβληματίσει και να παρακινήσει τον θεατή να αναλογιστεί τις δικές του προσωπικές «απώλειες». Θέτει ερωτήματα για την δύστοκη κοινωνία που έχει σμιλέψει ο ίδιος ο άνθρωπος, αναδεικνύοντας μέσα από τα έργα όλες τις παθογένειες της.

Στην έκθεση συμμετέχουν:
Άγγελος, Πρόταση Γιάννη Κολοκοτρώνη
Γκάγκικ Αλτουνιάν, Πρόταση Μάνου Στεφανίδη
Μανώλης Αναστασάκος
Ρένα Ανούση-Ηλία
Χρήστος Αντωναρόπουλος, Πρόταση Μάνου Στεφανίδη
Στάθης Βατανίδης
Μπάμπης Βενετόπουλος, Πρόταση Μαρίας Κενανίδου
Ντιάνα Γιαννοπούλου
Γιώργος Δέρπαπας
Γαλήνη Εξαδάκτυλου
Ελένη Εξάρχου, Πρόταση Μπίας Παπαδοπούλου
Βασίλης Καρακατσάνης
Μιχάλης Κουντούρης
Κώστας Λάβδας, Πρόταση Γιώργος Μυλωνάς
Νίκος Λεοντόπουλος
Κώστας Λευκόχειρ
Ελένη Λύρα, Πρόταση Νίκης Παπασπύρου
Μηνάς Μαυρικάκης, Πρόταση Ίριδας Κρητικού
Τάσος Μισούρας, Πρόταση Ίριδας Κρητικού
Μάνος Μπατζόλης, Πρόταση Ίριδας Κρητικού
Χρόνης Μπότσογλου
Φλωρεντία Οικονομίδου
Αλέξανδρος Παπακωνσταντίνου, Πρόταση Γιάννη Κολοκοτρώνη
Κωνσταντίνος Παρθένης
Ελένη Παρχαρίδου
Τριαντάφυλλος Πατρασκίδης
Σπυριδούλα Πολίτη  
Ηλίας Πούλος, Πρόταση Ήρας Παπαδοπούλου
Μαρία Ρηγούτσου
Πάτροκλος Σκαφίδας
Μαρία Φιλιππακοπούλου, Πρόταση Λουίζας Καραπιδάκη
Σοφία Φωτιάδου
Θεοδώρα Χωραφά

 Χορηγοί επικοινωνίας είναι Art22, Art views, Axia news, Artpointview
Χορηγός οίνου εγκαινίων είναι Materia prima.

Γιώργος Πρεβελάκης: Τα άρρητα της Ευρώπης

“Η ποικιλία της ευρωπαϊκής ηπείρου είναι μεγάλη… Για όποιον, όμως,
επιχειρήσει να συνοψίσει την ποικιλία και την πολυπλοκότητα της Ευρώπης σε ένα
μικρό αριθμό από κυρίαρχα χαρακτηριστικά, υπάρχουν δύο ανταγωνιστικές
προσεγγίσεις οι οποίες απλουστεύουν και περιορίζουν την σύνολη κατάσταση
ανάμεσα σε δύο επιδράσεις. Η πρώτη προσέγγιση θεωρεί ότι υπήρχε ανέκαθεν μια
Ανατολή και μια Δύση στην Ευρώπη. Η δεύτερη προσέγγιση θεωρεί ότι υπήρχε
ανέκαθεν μια αντίθεση ανάμεσα στις θαλασσινές και τις ηπειρωτικές χώρες… Οι
δύο απλουστεύσεις θα μπορούσαν να συνδυαστούν, ιδιαίτερα στα μέσα του εικοστού
αιώνα, όταν η Δυτική Ευρώπη θεωρεί κατ’αρχήν τον εαυτό της ως μέρος της
“Ατλαντικής Κοινότητας”. 1

Η θητεία του Jacques Delors (1985-1995) εμφανίζεται ως το σημείο καμπής
της ευρωπαϊκής διαδικασίας. Κατά την περίοδο αυτήν ωριμάζει το ευρωπαϊκό
σχέδιο. Κυριαρχεί αισιοδοξία για το μέλλον. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η
σοβιετική απειλή εξαφανίζεται· ταυτοχρόνως, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν την
προστατευτική τους ασπίδα. Η Ευρώπη εμφανίζεται ως όαση ειρήνης και ανέξοδης
ασφάλειας. Η Γερμανία ενοποιείται και οι πρώην κομμουνιστικές χώρες οδεύουν
προς την ένταξη. Οι γιουγκοσλαβικές κρίσεις θεωρούνται ήσσονος σημασίας, απλές
εξαιρέσεις του κανόνα.

Εντούτοις, κατά την περίοδο αυτήν τίθενται τα θεμέλια της διαδικασίας η
οποία οδήγησε στη σημερινή υπαρξιακή κρίση.

Αυτήν την κρίσιμη δεκαετία το γεωπολιτικό πλαίσιο άρχισε να
μετασχηματίζεται. Η αρμονική σύζευξη ανάμεσα στη Δύση και στη Θάλασσα, στην
οποία αναφέρεται ο Jean Gottmann, έτεινε να διαρραγεί. Η σταδιακή αυτή ανατροπή
δεν συνειδητοποιήθηκε. Άρχισαν, επομένως, να αναδύονται, αργά αλλά σταθερά, οι
κλασικές ευρωπαϊκές γεωπολιτικές και πνευματικές αντιφάσεις. Η ενοποίηση της
Γερμανίας και η ισχυρή οικονομική της διείσδυση στις κεντρο-ευρωπαϊκές χώρες
μετέφερε το κέντρο βάρους της ευρωπαϊκής διαδικασίας προς την Ανατολή και τη
χερσαία ήπειρο. Έτι χείρον, η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου επέτεινε τη
γεωγραφική ανισορροπία.

Η Ρωσία, μετά από μια παραπλανητικά καθησυχαστική απουσία από την
ευρωπαϊκή γεωπολιτική σκηνή, επανέφερε υπό τον Πούτιν την επιρροή της στα
ευρωπαϊκά πράγματα· ασκούσε ενεργειακή γεωπολιτική την οποία συγκάλυπτε πίσω
από οικονομικές σκοπιμότητες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίστηκαν, χωρίς πολλή
επιτυχία, να παρεμποδίσουν την αναβίωση της ρωσο-γερμανικής έλξης. Η ουκρανική
δεκαετής κρίση (2014-2024) πρέπει να ερμηνευτεί και σε αυτό το πλαίσιο, δηλαδή

1 Jean Gottmann, A Geography of Europe, 4η έκδοση, Νέα Υόρκη, 1969, σ. 811

ως προσπάθεια να απομακρυνθεί το ευρασιατικό φάσμα. Αναμφιβόλως, η
αμερικανική πολιτική στην Ουκρανία δεν είναι άμοιρη ευθυνών.
Η εξέλιξη της κρίσης, πάντως, κινδυνεύει να φέρει το ευρασιατικό φάσμα
εγγύτερα. Μετά από μια ενδεχόμενη συμβιβαστική λύση, μήπως η Ευρώπη θα βρεθεί
μπροστά σε μια επίθεση φιλίας από την Μόσχα; Έχει προηγηθεί ο “Κοινός
Ευρωπαϊκός Οίκος” του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, τον οποίο είχε προαναγγείλει ο
Στρατηγός Ντε Γκώλ- δηλαδή, το όραμα μιας Ευρώπης από τον Ατλαντικό ώς τα
Ουράλια. Σήμερα, μια τέτοια πρόταση ασφαλώς θα βρει απήχηση στην “παλαιά”
Ευρώπη· στον αντι-αμερικανισμό των μεν και στα οικονομικά συμφέροντα των δε.
Arrières-pensées και non-dits: όλοι έχουν απώτερες σκέψεις και ανομολόγητα
σχέδια. Τροφοδοτούνται από τις διηγήσεις των παλαιοτέρων, από ριζωμένες
γεωπολιτικές αναπαραστάσεις και από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα˙ αλλά
αντιφάσκουν προς την ευρωπαϊκή “πολιτική ορθότητα”. Τα non-dits, τα άρρητα,
πλανώνται απειλητικά πάνω από τις εννοιολογικά ακίνητες και πολιτικώς ορθές
συζητήσεις των ευρωπαϊκών think-tanks.

Κατά την ψυχολογία, οι απωθημένοι φόβοι και τα κρυμμένα τραύματα
υποσκάπτουν την ψυχική υγεία. Πώς, με όλες αυτές τις απωθήσεις, η Ευρώπη να μην
αισθάνεται σε υπαρξιακή κρίση; Όμως, στον επικίνδυνο κόσμο της πολυδιάσπασης,
της παγκόσμιας πόλωσης, του αμερικανικού απομονωτισμού και των ευρωπαϊκών
λαϊκισμών, τι περιθώριο υπάρχει για να ανοίξει μια έντιμη γεωπολιτική συζήτηση;

Ο Οικονομισμός και η πολυετής γεωπολιτική τύφλωση μάς έχoυν οδηγήσει σε
δύσκολα διλήμματα: να ανοίξουμε το κουτί της Πανδώρας, με άδηλες συνέπειες; ή
να προχωρούμε σιωπηρά, business as usual, από κρίση σε κρίση;