Μηδεια

Εθνική Λυρική Σκηνή: Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι

Με τη Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι ξεκινάει το αφιέρωμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας.

Η μεγάλη διεθνής συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τρεις σπουδαίες όπερες της Αμερικής –τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου– θα παρουσιαστεί στις 25, 27, 30 Απριλίου και 2, 4, 9 Μαΐου 2023 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, σε μουσική διεύθυνση Φιλίπ Ωγκέν και σκηνοθεσία και σκηνικά Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ, με την Άννα Πιρότσι να ντεμπουτάρει στον ομώνυμο ρόλο. Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Λησμονημένη για πολλές δεκαετίες, η Μήδεια του Ιταλού συνθέτη Λουίτζι Κερουμπίνι –η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1797 και στη Σκάλα του Μιλάνου έναν αιώνα αργότερα, το 1909– έλαμψε ξανά όταν η Μαρία Κάλλας ερμήνευσε τον κεντρικό ρόλο για πρώτη φορά το 1953 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Φλωρεντινού Μαΐου. Η επιτυχία υπήρξε τεράστια, ενώ, χάρη στις σπάνιες μουσικές και υποκριτικές ικανότητες της Κάλλας, ο μουσικός κόσμος ανακάλυψε ένα συναρπαστικό έργο, μέχρι τότε άδικα ξεχασμένο. Η Μήδεια είναι μια όπερα απολύτως συνδεδεμένη με την Ελλάδα –βασίζεται στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη–, ενώ η ερμηνεία της Μαρίας Κάλλας στην ιστορική παραγωγή της ΕΛΣ στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το 1961, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και σκηνικά και κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη, άφησε ανεξίτηλο στίγμα στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό.

Ο Κερουμπίνι, ο οποίος έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του στο Παρίσι συμβάλλοντας αποφασιστικά στη μουσική ζωή της χώρας, συνέθεσε την όπερα σε γαλλικό ποιητικό κείμενο του Φρανσουά-Μπενουά Οφμάν με διαλόγους σε αλεξανδρινό μέτρο ανάμεσα στα μουσικά μέρη (άριες, ντουέτα, χορωδιακά κ.ά.). Στη συνέχεια το κείμενο μεταφράστηκε στα ιταλικά από τον Κάρλο Τσανγκαρίνι και οι διάλογοι μελοποιήθηκαν από τον Γερμανό συνθέτη Φραντς Πάουλ Λάχνερ. Σε αυτή τη μορφή παρουσιάστηκε από την Κάλλας και σε αυτή θα παρουσιαστεί και τώρα από την ΕΛΣ. Στην όπερα του Κερουμπίνι η δράση δεν πηγάζει από εξωτερικούς παράγοντες, αλλά από τον ψυχικό αγώνα της πρωταγωνίστριας. Στο επίκεντρο βρίσκεται η εξέλιξη της ψυχολογίας της. Και ακριβώς αυτή η ψυχολογική προσωπογραφία δίνει ανθρώπινη διάσταση στη Μήδεια, παρότι είναι πρόσωπο απρόσιτο, μυθικό. Η Μήδεια εμφανίζεται ως ερωτευμένη γυναίκα γεμάτη πάθος, ικετεύει για τη ζωή και την ευτυχία της, ταπεινώνεται και για τα δύο και στη συνέχεια, μετά την απόρριψη του Ιάσονα, αναζητά εμμονικά την εκδίκηση. Η Μήδεια ανέδειξε τον Λουίτζι Κερουμπίνι όχι μόνο ως εξαιρετικό συνθέτη όπερας αλλά και ως συμφωνιστή. Ο τύπος της εποχής ανέφερε για το έργο ότι «η μουσική είναι μεγάλη, εκφραστική, μεγαλόπρεπη και τρομακτική». Μουσικά η όπερα αυτή μοιάζει να γεφυρώνει τον κόσμο του Γκλουκ και του Χάυντν με αυτόν του Μπετόβεν, προαναγγέλλοντας, ταυτόχρονα, το είδος της γαλλικής μεγαλόπρεπης όπερας.

Για τη διεθνή συμπαραγωγή της Μήδειας η Εθνική Λυρική Σκηνή εγκαινιάζει τη συνεργασία της με τρία κορυφαία λυρικά θέατρα της Αμερικής: τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου, η οποία υλοποιήθηκε χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Η παραγωγή ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο, όπου άνοιξε τη σεζόν 2022/23 της Μετροπόλιταν, ενώ μετά την αθηναϊκή της παρουσίαση θα ταξιδέψει σε Μόντρεαλ και Σικάγο. Για την πρώτη συνεργασία μεταξύ της ΕΛΣ και της Μετροπόλιταν, ο Γενικός Διευθυντής της ΜΕΤ Πήτερ Γκελμπ σημειώνει: «Είναι τιμή μας να συνεργαζόμαστε με την Εθνική Λυρική Σκηνή στην παραγωγή της Μήδειας του Κερουμπίνι σε μια συγκλονιστική και εντυπωσιακή σκηνοθεσία από τον Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ, που έκανε την πρεμιέρα της στη Μετροπόλιταν Όπερα το περασμένο φθινόπωρο. Εκ μέρους όλων μας εδώ στη Νέα Υόρκη, σας εύχομαι τα καλύτερα για αυτό που ξέρω ότι θα είναι μια φαντασμαγορική πρεμιέρα στην Αθήνα, στις 25 Απριλίου», ενώ ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης επισημαίνει: «Η πρώτη μας συμπαραγωγή με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης ανοίγει μια νέα σελίδα στην ιστορία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η Μήδεια του Κερουμπίνι, βασισμένη στην τραγωδία του Ευριπίδη, έχει σφραγιστεί από την εμβληματική ερμηνεία της Μαρίας Κάλλας στην ιστορική παραγωγή της ΕΛΣ το 1961, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Η Μήδεια ξεκινά στις 25 Απριλίου και εγκαινιάζει το αφιέρωμά μας στα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας».

Τη σκηνοθεσία και τα σκηνικά της μνημειώδους παραγωγής υπογράφει ο διεθνώς αναγνωρισμένος σκηνοθέτης της όπερας σερ Ντέιβιντ ΜακΒίκαρ. «Εντυπωσιακή και απολαυστική» χαρακτήρισαν την παραγωγή στην κριτική τους οι New York Times, ενώ ο Observer «διαχρονική και απόλυτα σύγχρονη». Τα κοστούμια υπογράφει η Ντούυ Λύτι, την κινησιολογία η Τζο Μέρεντιθ, τους φωτισμούς η Πώλι Κόνσταμπλ και τις προβολές η Σ. Κέιτυ Τάκερ. Την αναβίωση της σκηνοθεσίας υπογράφει ο Τζόναθον Λόυ, ενώ συνεργάτιδα σκηνογράφος είναι η Χάννα Πόστλουεϊτ.

Στον εξαιρετικά απαιτητικό ρόλο του τίτλου –ο οποίος έχει συνδεθεί απολύτως με τη Μαρία Κάλλας– θα κάνει το ντεμπούτο της μια κορυφαία πρωταγωνίστρια της εποχής μας, η διεθνώς καταξιωμένη δραματική υψίφωνος κολορατούρα Άννα Πιρότσι, στην πρώτη της συνεργασία με την ΕΛΣ. Η Πιρότσι έχει διαγράψει μια μοναδική σταδιοδρομία τα τελευταία δέκα χρόνια, μετά το ντεμπούτο της στο Τορίνο το 2012 και την τεράστια επιτυχία που σημείωσε στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ ως Αμπιγκαΐλλε (Ναμπούκκο) σε διεύθυνση του Ρικκάρντο Μούτι. Αμέσως έγινε περιζήτητη στις μεγαλύτερες όπερες του πλανήτη και έως σήμερα έχει τραγουδήσει, μεταξύ άλλων, στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, τη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, τη Σκάλα του Μιλάνου, την Όπερα του Παρισιού, την Κρατική Όπερα της Βιέννης, το Ρεάλ της Μαδρίτης, το Λισέου της Βαρκελώνης, την Αρένα της Βερόνας, την Όπερα του Σαν Φρανσίσκο και την Κρατική Όπερα της Βαυαρίας στο Μόναχο. H Πιρότσι σημειώνει για το ντεμπούτο της: «Θα πρέπει να αναζητήσω βαθιά μέσα μου το σωστό κλειδί που θα μου επιτρέψει να ερμηνεύσω αυτή την αρχαία, παραισθησιογόνο, άγρια τρέλα που, ως μητέρα, πολύ απλά δεν μου ανήκει. Όμως θα δώσω τα πάντα γι’ αυτό το ντεμπούτο, που, με μια τόσο σημαντική παραγωγή και μάλιστα στην Αθήνα, είναι θεμελιώδους σημασίας για μένα».

Τον ρόλο του Ιάσονα θα ερμηνεύσει ο Τζόρτζιο Μπερρούτζι, Κρέων θα είναι ο Γιάννης Γιαννίσης, Γλαύκη η Βασιλική Καραγιάννη, Νέρις η Νεφέλη Κωτσέλη. Μαζί τους οι Νικόλας Ντούρος, Δέσποινα Σκαρλάτου, Μάρθα Σωτηρίου. Συμμετέχουν η Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΛΣ. Την παραγωγή θα διευθύνει ο διεθνώς καταξιωμένος αρχιμουσικός Φιλίπ Ωγκέν. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.

Μήδεια

Λουίτζι Κερουμπίνι

Συμπαραγωγή με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Καναδά και τη Λυρική Όπερα του Σικάγου