Ας μιλήσουμε λίγο πιο σωστά για τη χοληστερόλη

Τη συζητάμε για πλάκα στα τραπέζια με τους φίλους, τη συζητάμε στα σοβαρά με τον γιατρό αλλά μήπως τελικά τη συζητάμε εντελώς λάθος;

Γράφει η Στέλλα Αλαφούζου στο entry 

Τι είναι η χοληστερόλη;

Η χοληστερόλη είναι μια ακόμη οργανική ουσία που ανήκει στην κατηγορία των λιπιδίων και κατοικεί στα κύτταρά μας. Στη σύνθεσή της συμμετέχει μεταξύ άλλων το ήπαρ. Έχει πραγματικά πολλές δουλειές να κάνει, καθώς συμμετέχει στον σχηματισμό της κυτταρικής μεμβράνης, στην παραγωγή ορμονών και στη σύνθεση χολικών οξέων που απαιτούνται για τη διάσπαση (πέψη) των λιπαρών τροφών. Η χοληστερόλη είναι κάτι που μπορούν να συνθέσουν μόνο τα ζώα (όλα 🙂 ). Τα φυτά αντίστοιχα συνθέτουν τη φυτοστερόλη αλλά δεν μας απασχολεί εδώ. Κάπως έτσι, έχουμε την ελεύθερη ή μη εστεροποιημένη χοληστερόλη (δηλαδή την ενεργή της μορφή) και την εστεροποιημένη χοληστερόλη (δηλαδή την αποθηκευτική μορφή).Υπάρχουν δύο μορφές της χοληστερόλης. Η μια είναι αυτή που συνθέτει ο οργανισμός μας, η άλλη είναι αυτή που προσλαμβάνουμε, καταναλώνοντας συγκεκριμένες τροφές. Το 25% της ημερήσιας χοληστερόλης που προσλαμβάνουμε (περίπου 300-500mg) προέρχεται από τις τροφές που καταναλώνουμε. Αυτή είναι η εξωγενής χοληστερόλη. Το υπόλοιπο 75% (800-1200mg) είναι η ενδογενής χοληστερόλη που συνθέτει ο οργανισμός μας. Το συνολικό απόθεμα χοληστερόλης ενός οργανισμού υπολογίζεται ± 40.000 mg και βρίσκεται κυρίως στις κυτταρικές μεμβράνες που χρησιμεύει και για την παραγωγή χολικών οξέων και στεροειδών ορμονών.Thanks for reading The Entry by Stella Alafouzou! Subscribe for free to receive new posts and support my work.

Τη χοληστερόλη που παίρνουμε από την κατανάλωση τροφών, δηλαδή την εξωγενή εστεροποιημένη χοληστερόλη, ο οργανισμός δεν την απορροφά. Στην πραγματικότητα αποβάλλεται από το έντερο. Άρα, το θέμα μας είναι η χοληστερόλη που συνθέτει ο οργανισμός μας, η μη εστεροποιημένη. Με απλά λόγια, καταναλώνοντας τροφές με χοληστερόλη πρακτικά δεν ανεβάζουμε σημαντικά τη χοληστερόλη στον οργανισμό μας και εδώ μπορείτε να μελετήσετε μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα.Αν με ρωτήσετε για τον τρόπο που συντίθεται η χοληστερόλη, δεν πρόκειται να σας πω τίποτα, γιατί είναι μια πολύπλοκη διαδικασία για την οποία ο οργανισμός εργάζεται σκληρά και πειθαρχημένα. Και δεν χρειάζεται να κάνω κι εγώ το ίδιο γράφοντας για κάτι που αύριο δεν θα θυμάστε. Κρατήστε μόνο ότι το 20% της χοληστερόλης το συνθέτει το ήπαρ και το υπόλοιπο 80% συνθέτουν άλλα κύτταρα του οργανισμού.Άρα, είναι η χοληστερόλη κάτι τόσο κακό; Όχι βέβαια. Όσο κι αν έχουμε μάθει να ακούμε χοληστερόλη και να κάνουμε ένα μακρόσυρτο “Ιιιιιιιιιιιιι”, η χοληστερόλη είναι απαραίτητη για όλες τις λειτουργίες που περιγράψαμε παραπάνω.Τι είναι αυτό που μετρά μια κοινή εξέταση αίματος για τη χοληστερόλη;Στην πραγματικότητα κοιτάμε το λιπιδαιμικό μας προφίλ. Όμως…Όταν κάνουμε μια εξέταση αίματος για να δούμε τα επίπεδα της χοληστερόλης μας, βλέπουμε τη χοληστερόλη στο πλάσμα και όχι στα κύτταρά μας. Ακόμη χειρότερα, ΔΕΝ βλέπουμε τη χοληστερόλη στις αρτηρίες μας που έχει και τη μεγαλύτερη σημασία για τον οργανισμό.Συγκεκριμένα, οι συνήθεις εξετάσεις βλέπουν:

  • Ολική χοληστερόλη (TC)
  • HDL χοληστερόλη (Υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη)
  • LDL χοληστερόλη (Χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη)
  • Τριγλυκερίδια

Τι εννοούμε όταν λέμε κακή και καλή χοληστερόλη;Η HDL είναι αυτή που ο γιατρός σας περιγράφει ως καλή. Πρόκειται για υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη, που η δουλειά της είναι να απομακρύνει τη χοληστερόλη από τις αρτηρίες (δεν τη θέλουμε εκεί) και να την επιστρέφει στο ήπαρ για να αποβληθεί. Αντίθετα, η LDL που ο γιατρός σας περιγράφει ως κακή, είναι η χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη που συσσωρεύει τη χοληστερόλη στις αρτηρίες. Ωστόσο, η πρώτη λειτουργεί προστατευτικά ώστε ο οργανισμός να μην κινδυνεύσει από στεφανιαία νόσο κλπ.Οι λιποπρωτεΐνες ταξινομούνται σύμφωνα με την πυκνότητά τους. Αυτές που βρίσκονται στο πλάσμα ψηλά, έχουν τη χαμηλότερη πυκνότητα και ονομάζονται χυλομικρά (CMs), και συντίθενται στο λεπτό έντερο. Οι άλλες τέσσερις, συντίθενται όλες στο ήπαρ. Άρα, αν πρέπει να τις ταξινομήσουμε με βάση την πυκνότητά τους, η σειρά πάει έτσι από την χαμηλότερης πυκνότητας στην υψηλότερης πυκνότητας:

  • VLDL= λιποπρωτεΐνες πολύ χαμηλής πυκνότητας
  • IDL= λιποπρωτεΐνες μέσης πυκνότητας
  • LDL= λιποπρωτεΐνες χαμηλής πυκνότητας (Στην κατηγορία των λιποπρωτεϊνών LDL υπάρχει η Lp(a))
  • HDL= λιποπρωτεΐνες υψηλής πυκνότητας

Αυτό που δεν έχουμε πει για τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια, είναι ότι καθώς δεν είναι υδατοδιαλυτά, δεν επιπλέουν στην κυκλοφορία του αίματός μας. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να πάνε μόνες τους σε περιοχές όπως το ήπαρ ή στεφανιαία αρτηρία και για να το κάνουν αυτό, έχουν ανάγκη τις λιποπρωτεΐνες και τις απολιποπρωτεϊνες. Αυτές, όταν κάνουν τη δουλειά τους, φεύγοντας από το ήπαρ αρχίζουν να ωριμάζουν και ξεφορτώνονται ένα σημαντικό μέρος του φορτίου τους (ας πούμε τριγλυκερίδια) με τη μορφή ελεύθερου λιπαρού οξέος. Πέρα από την πυκνότητα που αναφέραμε πιο πάνω, οι λιποπρωτεΐνες ταξινομούνται και σύμφωνα με τις αποπρωτεΐνες τους. Αυτές στην πραγματικότητα υποστηρίζουν τις λιποπρωτεΐνες στη δύσκολη δουλειά που προαναφέραμε.Για να το κάνουμε απλό, οι υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες (HDL) έχουν τις αποπρωτεΐνες apoA-I και οι χαμηλής πυκνότητας (LDL, VLDL, IDL) τις apoB. Αυτή η τελευταία είναι με διαφορά η πιο αγαπημένη μου και θα γίνει και δική σας αγαπημένη. Γιατί… Οι μετρήσεις των HDL, LDL, TC και τριγλυκεριδίων είναι σίγουρα σημαντικές μετρήσεις για την υγεία αλλά δεν μας λένε και πολλά… Κυρίως δεν δείχνουν ποια είναι η συγκέντρωση της apoB στον οργανισμό.Θα εκπλαγώ ευχάριστα αν έστω ένας από εσάς μου πει ότι στο ετήσιο check up του, ο γιατρός του ζήτησε να δει τα επίπεδα της απολιποπρωτεΐνης Β (apoB) που αν μη τι άλλο δείχνει τον κίνδυνο αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου.Για να το πω απλά. Αν είναι να το πάθεις, αυτή η apoB θα στο πει και όχι η συνολική χοληστερόλη, η HDL ή η LDL αφού αυτή είναι που δίνει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα.

Συνεπώς, ξέρετε τι πρέπει να κάνετε στο επόμενο check up σας, όχι; ;-)Extra σημείωση: Υπάρχουν δύο μορφές της απολιποπρωτεΐνης Β: η ApoB-100 και η ApoB-48. Η ApoB-100 συνιστά το κύριο συστατικό των χοληστερόλης και των λιποπρωτεϊνών από την ενδογενή σύνθεση, ενώ η ApoB-48 σχετίζεται με τις λιποπρωτεΐνες που προέρχονται από την πρόσληψη των λιπαρών ουσιών δηλαδή από αυτά που τρώτε.

Για να σας εξηγήσω λίγο πιο πολύ την αλληλουχία, έχουμε τις αποπρωτεϊνες που μετά συνδέονται με τα λιπίδια και γίνονται απολιποπρωτεϊνες και μετά όλο αυτό το σχήμα που περιφέρεται στην κυκλοφορία ονομάζεται λιποπρωτεϊνη.

Ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα με τη χοληστερόλη;

Νομίζω πως από τα παραπάνω, καταλάβαμε όλοι ότι η χοληστερόλη είναι ζωτικής σημασίας για τον οργανισμό.

Άρα ποιο είναι το πρόβλημα; Το πρόβλημα είναι όταν συγκεντρώνεται στις αρτηρίες και προκαλεί αθηροσκληρωτική νόσο. Αυτό είναι κάτι που οι συμβατικές εξετάσεις που συνήθως κάνουμε και αναφέραμε πιο πάνω, είναι δύσκολο να το δείξουν αν και ναι είναι μια καλή ιδέα, μια καλή αρχή να ρίξει κανείς τα επίπεδα της LDL του ή να υπερασπιστεί την HDL του. Ωστόσο, ο τρόπος που αυτό γίνεται είναι μια άλλη συζήτηση και εδώ επαναλαμβάνω ότι  δεν είναι οι λιπαρές τροφές το πρόβλημα ή τα χάπια που ρίχνουν τη χοληστερόλη η λύση. Είναι πιο σύνθετο.Αντίθετα, η μέτρηση της apoB μπορεί να δείξει την ύπαρξη ή τον κίνδυνο εμφάνισης αθηροσκληρωτικής νόσου.

Πέρα από την LDL, οι λιποπρωτεΐνες που περιέχουν Lp(a) έχουν μεγάλη σημασία κυρίως για άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη. Πρόκειται για μια ξεκάθαρα τεχνική συζήτηση στην οποία δεν γίνεται να μπούμε από εδώ.

Γι’ αυτό θα σας συνιστούσα να συζητήσετε με τον γιατρό σας πώς μπορείτε να φτάσετε ως εκεί, δηλαδή να δείτε μαζί του αυτές τις τιμές εφόσον έχετε αντίσταση στην ινσουλίνη. Αν πάλι δεν έχετε, προσπαθήστε να μην αποκτήσετε. Καταναλώνοντας υδατάνθρακες κάνετε χειρότερο κακό στην υγεία σας από το να καταναλώνετε λίπος. Τον μηχανισμό τον έχουμε εξηγήσει σε πολλά προηγούμενα posts. Σε κάποιο από τα επόμενα όμως, υπόσχομαι να πούμε πώς με το lifestyle μας μπορούμε να προστατεύσουμε τον οργανισμό από την αθηροσκλήρωση.