Απόψε με Πανσέληνο στο Ηρώδειο/ Λουκάς Καρυτινός, Ντανιίλ Τρίφονοφ, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2021 ο παγκοσμίου φήμης μουσικός Ντανιίλ Τρίφονοφ στις 24 Ιουνίου στο Ηρώδειο συμπράττει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στο θυελλώδες Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο και Ορχήστρα σε ντο ελάσσονα του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, ο οποίος είναι ένας από τους αγαπημένους του συνθέτες. Η βραδιά ανοίγει με το Ισοκράτημα ενός παιδιού του Γιώργου Κουμεντάκη, ο οποίος πάνω στο βυζαντινό θεμελιώδες του ισοκρατήματος στήνει μια μεταφυσική γιορτή. Η συναυλία κλείνει με την Ενάτη Συμφωνία σε μι ύφεση μείζονα του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Ένα έργο με βαθύ λυρισμό, θλίψη αλλά και σαρδόνιο χιούμορ. Στο πόντιουμ ο καταξιωμένος Λουκάς Καρυτινός.
Ντανιίλ Τρίφονοφ αναφέρει: «Ξεκίνησα να μελετώ το Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο του Ραχμάνινοφ μέσα σε μια πισίνα. Μπορεί να μην ακούγεται καθόλου πρακτική επιλογή κι όμως είναι. Με το να φαντάζεται κανείς τα πλήκτρα του πιάνου μέσα στην πισίνα και να κουνά τα χέρια του στο νερό, συνειδητοποιεί πολύ περισσότερο τις αποστάσεις ανάμεσα στις νότες – καταλαβαίνει πόση προσπάθεια χρειάζεται για να ταξιδέψεις από το ένα σημείο στο άλλο. Στο πιάνο είναι υπερβολικά εύκολο το να κινηθείς στην κλίμακα, χρειάζεται λιγότερη προσπάθεια και ως εκ τούτου μικρότερη επίγνωση.»
Το σχόλιο του Λουκά Καρυτινού
«Ετοιμάζοντας το πρόγραμμα για τη συναυλία της 24ης Ιουνίου 2021, είχα στο νου μου τη μεγάλη μας επέτειο για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.
Το έργο του Γιώργου Κουμεντάκη ”Το ισοκράτημα ενός παιδιού”, είναι γεμάτο από ελληνικό χρώμα. Τα μουσικά ιδιώματα από τον Πόντο έως την Κρήτη συνομιλούν κι εναλλάσσονται, φωτίζοντας την Ελλάδα απ’ άκρου εις άκρον. Ζωντανεύουν οι από αιώνων ρίζες μας μέσα από την μουσική του 21ου αιώνα. Παρελθόν και παρόν σε μια εξαίρετη σύνθεση.
Το Δεύτερο κοντσέρτο για πιάνο του Ραχμάνινωφ, ένα από τα πιο δημοφιλή έργα που έχουν γραφεί ποτέ για πιάνο, έσωσε την καριέρα του συνθέτη, η οποία μετά την αποτυχία της 1ης του Συμφωνίας προχωρούσε στην καταστροφή. Οι πασίγνωστες μελωδίες του έχουν χρησιμοποιηθεί, καθ’ όλη την διάρκεια του 20ου αιώνα, είτε σε κινηματογραφικές ταινίες, είτε σε δημοφιλή τραγούδια. Με έντονο το ρομαντικό στοιχείο, αλλά και με αναγκαίο το βιρτουόζικο παίξιμο, είμαστε πολύ τυχεροί που ξαναβρισκόμαστε από κοντά για να απολαύσουμε τον υπ’ αριθμό ένα πιανίστα στα έργα Ραχμάνιμωφ, τον διάσημο Δανιήλ Τρίφονοφ.
Η 9η Συμφωνία του Ντ.Σοστακόβιτς, γράφτηκε με την ευκαιρία της λήξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κι είναι ύμνος χαράς κι αισιοδοξίας για ένα ειρηνικό μέλλον. Με γρήγορους ρυθμούς, παιγνιώδης κι ανάλαφρη, αφήνει πίσω τη θλίψη, το βάρος, τον θάνατο του πολέμου και κλείνει το μάτι στη ζωή που προσπαθεί να ξαναβρεί τους ρυθμούς της.»
Το πρόγραμμα με μια ματιά
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ (γεν. 1959)
Ισοκράτημα ενός παιδιού
ΣΕΡΓΚΕΪ ΡΑΧΜΑΝΙΝΟΦ (1873–1943)
Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.2 σε ντο ελάσσονα, έργο 18
ΝΤΜΙΤΡΙ ΣΟΣΤΑΚΟΒΙΤΣ (1906-1975)
Συμφωνία αρ. 9 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 70
Για την ιστορία…
«Έχει τα πάντα και ακόμα περισσότερα! Ό,τι κάνει με τα χέρια του είναι τεχνικά αδιανόητο. Κι είναι και το άγγιγμά του στα πλήκτρα… έχει τρυφερότητα, αλλά και το δαιμονικό στοιχείο. Δεν έχω ακούσει τίποτα παρόμοιο μέχρι σήμερα». Αυτά δήλωνε η μεγάλη πιανίστρια Μάρτα Άργκεριχ (Martha Argerich) για τον τότε εικοσάχρονο Ντανιίλ Τρίφονοφ, ο οποίος είχε εντυπωσιάσει στον τελικό γύρο του Διεθνούς Διαγωνισμού Πιάνου «Σοπέν» της Βαρσοβίας το 2010, και στον οποίο είχε η ίδια δώσει την υψηλότερη δυνατή βαθμολογία. Την επόμενη χρονιά, ο νεαρός Ρώσος πιανίστας πήρε το πρώτο βραβείο στον Διαγωνισμό Ρουμπινστάιν στο Τελ Αβίβ και, λίγες μέρες μετά, στον Διαγωνισμό Τσαϊκόφσκι στη Μόσχα. Εντυπωσιακή από κάθε πλευρά η καριέρα του έκτοτε, με εμφανίσεις στις μεγαλύτερες αίθουσες και φεστιβάλ, συμπράξεις με τις πιο σημαντικές ορχήστρες και συνεχείς βραβεύσεις για τις δισκογραφικές του παραγωγές.
Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών φιλοξενεί στην εμφάνισή της στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2021 τον Ντανιίλ Τρίφονοφ ως σολίστ στο Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα, σε ντο ελάσσονα, έργο 18 (1901) του επίσης Ρώσου Σεργκέι Ραχμάνινοφ, από τα πιο δημοφιλή του ρεπερτορίου, θυελλώδες και εκστατικό, μεγαλειώδες αλλά και ευαίσθητο, μελωδικό μα και δυναμικό, χαρακτηριστικό της πονεμένης σλάβικης ψυχής, διαχρονικά αγαπημένο των μουσικών και του κοινού.
Στο πόντιουμ ο καλλιτεχνικός της διευθυντής της ΚΟΑ, Λουκάς Καρυτινός, παλιός γνώριμος και του Φεστιβάλ Αθηνών και του υποβλητικού χώρου του Ηρωδείου, που έχει προγραμματίσει για την αρχή της συναυλίας το έργο Ισοκράτημα ενός παιδιού του Γιώργου Κουμεντάκη. Όπως γράφει ο συνθέτης, «είναι το τρίτο μιας ομάδας έργων που ερευνούν το βυζαντινό ισοκράτημα (όρος της βυζαντινής μουσικής που σημαίνει τη μουσική συνοδεία της κύριας μελωδίας με το επίμονο “κράτημα” μίας και μόνο νότας), το καθηλωτικό ίσο, τη βάση που μας απογειώνει σε δρόμους μεταφυσικούς. Μια θεϊκή βάση, που πάνω της οικοδομεί ο άνθρωπος την πνευματική του υπόσταση. Η θεμέλιος νότα κάθε αρμονίας. Το εν αρχή δημιούργημα. Μια στέρεη βάση για τις επόμενες γενιές. Πάνω του θεμελιώνεται μια ζωντανή ελληνική γιορτή, που μοιάζει να κινείται επ’ άπειρον, σε περιβάλλον κοσμογονικό». Το έργο γράφτηκε ύστερα από ανάθεση του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, για τον εορτασμό των δέκα χρόνων λειτουργίας του, το 2010.
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με την Ενάτη Συμφωνία σε μι ύφεση μείζονα, έργο 70 του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, που γράφτηκε το 1945. Όλοι τότε περίμεναν από τον Ρώσο συνθέτη κάτι μεγαλειώδες, με χαρακτήρα ηρωικό, που να αντανακλά τη σημασία της νίκης των σοβιετικών στρατευμάτων επί των Ναζί, ανάλογο με την Ενάτη του Μπετόβεν, και ο ίδιος είχε αναγγείλει ότι θα είχε χορωδία, σολίστ τραγουδιστές… μια δημιουργία μεγάλης κλίμακας. Τελικά, ο συνθέτης παρουσίασε στις αρχές του Σεπτέμβρη, με τον Σβιατοσλάβ Ρίχτερ, σε εκδοχή για τέσσερα χέρια, ένα έργο εντελώς διαφορετικής συνθετικής γραμμής, απολύτως αναντίστοιχο με το κυρίαρχο πνεύμα στη συγκεκριμένη συγκυρία.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 3 Νοεμβρίου του 1945, η Ενάτη Συμφωνία άνοιξε την καλλιτεχνική περίοδο της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Λένινγκραντ, με τον Γεβγένι Μραβίνσκι να διευθύνει, και να δηλώνει, μετά την πρεμιέρα, για το έργο ότι «χλευάζει την αυταρέσκεια, την ψευτο-υπερηφάνεια, το πομπώδες, την επιθυμία να επαναπαυόμαστε στις δάφνες μας, όμως δεν είναι πάντα ειρωνική η διάθεσή του. Έχει αυθεντικό λυρισμό και βαθιά θλίψη». Τον τόνο δίνει, πάντως, το ιδιαίτερο χιούμορ του Σοστακόβιτς: ασεβές, «σουρεαλιστικό» και σαρδόνιο.