Ο Τσαϊκόβσκυ στο σπίτι του
Η ελκυστική αλλά τεράστια Μόσχα μας αφήνει την εντύπωση ότι δύσκολα θα προλάβουμε να δούμε κάτι επιπλέον εκτός του στενού τουριστικού, δικού της ορίου. Κι όμως, μπορούμε να απολαύσουμε ημερήσιες εκδρομές από τη Μόσχα σε σημεία πανέμορφα και προτάσεις με ιστορικό και πολιτιστικό ενδιαφέρον. Mια ώρα από τη Μόσχα, ξεκινώντας από τον σταθμό του τραίνου Leningradsky, ή την Moskovsko-Tverskaya στάση, 105 χιλιόμετρα δρόμος αν πάτε με αυτοκίνητο, σας οδηγεί στο Κλιν. Η χημική βιομηχανία που περιλαμβάνει την παραγωγή χημικών ινών έχει μεγάλες μονάδες στο Κλιν, στο Τβερ και στο Ριαζάν. Εκεί εργάζεται μεγάλο ποσοστό των κατοίκων σήμερα.
Φτάνουμε λοιπόν στο πανέμορφο Κλιν, όπου κεντρικό σημείο αναφοράς είναι εδώ και τρεις δεκαετίες το σπίτι του συνθέτη, που λειτουργεί ως μουσείο και μάλιστα με μεγάλη επισκεψιμότητα. Το οίκημα χτίστηκε το 1870, από τον Β.Σ. Ζαχάρωφ, σε γη που δόθηκε στην οικογένεια του από τον αυτοκράτορα Νικόλαο Ι. Σπάνια χρησιμοποιήθηκε από την οικογένεια Ζαχάρωφ, που το νοίκιασε και στη συνέχεια το πούλησε στον Τσαϊκόβσκυ. Ο συνθέτης ζούσε στον δεύτερο όροφο σε ένα μικρό σχετικά διαμέρισμα. Η σκάλα που θα ανεβούμε είναι πραγματικό κόσμημα, αλλά αμέσως μετα εντυπωσιάζει τον επισκέπτη και η αίθουσα υποδοχής και το δωμάτιο μελέτης. Το πιάνο είναι του κατασκευαστή Becker. Οι κατασκευαστές του εργοστασίου Becker της Αγίας Πετρούπολης πρόσφεραν το όργανο αυτό στον Τσαϊκόβσκυ το 1885. Στα βορειοδυτικά της Μόσχας με άλλα λόγια, αναπνέουμε στην πόλη αυτή των 82.000 κατοίκων, την προ-σοβιετική κουλτούρα.
Ο συνθέτης αν και δεν υπήρξε σολίστ συναυλιών, αγαπούσε να παίζει πιάνο μόνος ή με άλλους μουσικούς, καλεσμένους του. Στη δεκαετία του 1920 συγκεντρώνονταν στο σπίτι αυτό πολλοί μουσικοί, στις 7 Μαΐου, για να κρατήσουν έτσι ζωντανή την ημέρα των γενεθλίων του Τσαϊκόβσκυ που είχε βέβαια ήδη αναχωρήσει, το 1893. Οι πιανίστες έπαιζαν συνθέσεις του αυτή την ημέρα στο μεγάλο πιάνο του, όπως θυμόταν ο Βλαδίμηρος Χόροβιτς. Από το1958, οι νικητές του Διεθνούς Διαγωνισμού Tchaikovsky, όπως ο Van Cliburn (1958), ο Mikhail Pletnev (1978) και ο Boris Berezovsky (1990), έπαιζαν στο πιάνο κρατώντας τη παράδοση των παλαιότερων και καθιέρωσαν μια συμβολική πανέμορφη ιδέα τους, που λειτούργησε σαν παράδοση έκτοτε. Όποιος από τους βραβευθέντες στον διαγωνισμό Τσαϊκόβσκυ έρχεται να παίξει στο σπίτι-μουσείο του Τσαϊκόφσκι εδώ στο Κλιν, φυτεύει βελανίδια στον κήπο του πριν αναχωρήσει.
Δεξιά στη μεσαία φωτογραφία, ο Αλεξάντερ Ζιλότι
Πάνω από το γραφείο βλέπουμε την φωτογραφία του ιδρυτή του Ωδείου της Αγίας Πετρούπολης και πρώτου δασκάλου του, του περίφημου Anton Rubinstein. Στους άλλους τοίχους υπάρχουν φωτογραφίες της οικογένειάς του ενώ κάτω από την εικόνα του Rubinstein δεσπόζει η εικόνα του Μπετόβεν. Λίγο πιο πέρα βρίσκονται δύο βιβλιοθήκες με παρτιτούρες και λογοτεχνικά βιβλία. Στο δωμάτιο φυλάσσονται επίσης τα δώρα που είχαν προσφερθεί στον Τσαϊκόφσκι.
Μετά το θάνατο του Τσαϊκόβσκυ, ο μικρότερος αδερφός του, ο Mόδεστος, γνωστός τότε στους καλλιτεχνικούς κύκλους θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής, αποφάσισε να πάρει την ευθύνη του σπιτιού και να το συντηρήσει ως μνημείο αναφοράς στον συνθέτη.
Αυτό το Σπίτι-Μουσείο στο Klin εξελίχθηκε σε ένα από τα πρώτα ονομαστικά μουσεία μουσικών προσωπικοτήτων στη Ρωσία. Σε αυτό συνετέλεσε η καλή συνεργασία με τους κληρονόμους του, τον ανιψιό και τον υπηρέτη του. Η οικογένεια του Μόδεστου αγόρασε το σπίτι, και από την αρχή οργάνωσε υπεύθυνα την εγκατάσταση των μελών της εκεί. Έχτισαν ένα μικρό σπίτι στο οικόπεδο του κυρίως σπιτιού για να μην χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν τίποτα διαφορετικά από αυτό που περιλάμβανε η αρχική χρήση από τον συνθέτη. Σιγά σιγά ήρθε στο φως ένας μεγάλος αριθμός σπάνιων ή άγνωστων ντοκουμέντων που φυλάσσονταν στα συρτάρια και στις βιβλιοθήκες, γράμματα, χειρόγραφα, αυτόγραφα, μικρά πράγματα που σχετίζονταν με τον μεγάλο μουσουργό. Το Μουσείο λοιπόν αυτό χάρη στην σοβαρή του συντήρηση τους φιλόξενους εργαζόμενους, δεν έχασε την αύξουσα ροή των επισκεπτών του.
Ελπίζω αυτό το σύντομο κείμενο να ήταν μια ωραία ιδέα για να ονειρευτείτε την επόμενη ταξιδιωτική έξοδο σας, που μακάρι να μην αργήσει.