Γαλλία: Ποιος μπορεί να νικήσει τον Εμμανουέλ Μακρόν στις προεδρικές εκλογές της ‘Ανοιξης;
Πόσο μακριά από τις πολιτικές θέσεις του Σαρλ Ντε Γκολ βρίσκεται σήμερα η νεοεκλεγείσα Βαλερί Πεκρές στην ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού κόμματος ; Και τι είδους συμμαχίες θα επιδιώξει με την ακροδεξιά;
Το πολιτικό σκηνικό στη Γαλλία διαμορφώνεται μέρα με την ημέρα. Οι νέες πολιτικές προσωπικότητες αναδεικνύονται μέσα από εσωτερικές κομματικές διεργασίες. Ωστόσο είναι εμφανής μια σοβαρή ενίσχυση των πολύ δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων, καθώς η αριστερά αυτή τη στιγμή εμφανίζεται αδύναμη να εισπράξει τυχόν λάθη ή και υπερβολές του προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν. Το σίγουρο είναι ότι οι προεδρικές εκλογές του Απριλίου θα ταρακουνήσουν όχι μόνο τη Γαλλία αλλά και την ΕΕ. Μεταξύ άλλων σε αυτές τις εκλογές θα κριθεί μεταξύ άλλων κατά πόσον το εθνικό δίκαιο υπερισχύει του κοινοτικού. Ενα κυριολεκτικά καυτό ζήτημα για τις Βρυξέλλες που αυτή την εποχή καλούνται να αντιμετωπίσουν την Πολωνία και προφανώς την Ουγγαρία.
Η εκλογή της Βαλερί Πεκρές στην ηγεσία των Ρεπουμπλικανών
Είναι έτοιμη η Γαλλία για γυναίκα πρόεδρο; «Μπορώ να νικήσω τον Εμανουέλ Μακρόν», λέει η Βαλερί Πεκρές, η νικήτρια στις προκριματικές εκλογές του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων (LR). Η 54χρονη πρόεδρος της περιφέρειας του Παρισιού (Ile-de-France) εξελέγη πανηγυρικά υποψήφια της γαλλικής κεντροδεξιάς για τις προεδρικές εκλογές της προσεχούς άνοιξης. Η Πεκρές ανήκει στο κόμμα που ίδρυσε ο Σαρλ Ντε Γκολ το 1958, το οποίο μπορεί να έχει αλλάξει το όνομά του αμέτρητες φορές, αλλά ποτέ δεν είχε στείλει μια γυναίκα στον προεκλογικό αγώνα για το Μέγαρο των Ηλυσίων.
«Η Βαλερί Πεκρές είναι μια απειλή για τον Εμανουέλ Μακρόν», λέει ο Μπρουνό Ζαμπάρ από το Ινστιτούτο Opinionway. «Αλλάζει την εικόνα που έχουν πολλοί για το συντηρητικό κόμμα του Ζακ Σιράκ και του Νικολά Σαρκοζί. Είναι μια σχετικά νέα γυναίκα, σε ένα συντηρητικό κόμμα που ποτέ δεν έδωσε στις γυναίκες πολύ χώρο. Έχει ρίζες σε τοπικό επίπεδο, που ο Μακρόν δεν κατάφερε ποτέ να πετύχει», λέει ο Μπρουνό Ζαμπάρ.
Πριν φτάσει στο σημείο να διεκδικήσει τη γαλλική προεδρία από τον Μακρόν, η Βαλερί Πεκρές θα πρέπει βέβαια να περάσει στον δεύτερο γύρο, αφήνοντας πίσω της τους δύο υποψήφιους της άκρας δεξιάς: Τον Ερίκ Ζεμούρ και τη Μαρίν Λεπέν, που προηγούνται στις δημοσκοπήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η Βαλερί Πεκρές σκληραίνει διαρκώς τη στάση της στα θέματα της ασφάλειας και της μετανάστευσης, που αποτελούν προνομιακό πεδίο για την άκρα δεξιά. Στην προεκλογική της εκστρατεία, η Πεκρές μετείχε στη στροφή του κόμματός της προς τα δεξιά και προσπάθησε να εμφανιστεί ως «η γυναίκα του νόμου και της τάξης». Κατέστησε μάλιστα «την ασφάλεια και τον σεβασμό στην κρατική εξουσία» ως τον πυρήνα της προεκλογικής της εκστρατείας. Προανήγγειλε ένα «σοκ στην εξουσία» και διατύπωνε προτάσεις που φαινόταν να έχει αντιγράψει από τους ακροδεξιούς λαϊκιστές. Η Πεκρές υποστήριξε επίσης την υπεροχή του γαλλικού δικαίου έναντι του ευρωπαϊκού, με αποτέλεσμα να δέχεται κατηγορίες ότι συμβαδίζει με την… Πολωνία και την Ουγγαρία. Ταυτόχρονα, όμως, η Πεκρές πήρε σαφείς αποστάσεις από τον εσωκομματικό συνυποψήφιό της Ερίκ Σιοτί, που είχε υποσχεθεί να δημιουργήσει ένα γαλλικό Γκουαντάναμο για τους τρομοκράτες.
Στη νικητήρια ομιλία της το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, η Βαλερί Πεκρές κάλεσε ανοικτά τους οπαδούς της Μαρίν Λεπέν και του Ερίκ Ζεμούρ να τη στηρίξουν. «Απευθύνομαι σε όλους εκείνους που έχουν κουραστεί από ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, εξοργισμένους από την αδυναμία των δημόσιων αρχών και δελεασμένους από τη Μαρίν Λεπέν ή τον Ερίκ Ζεμούρ… σε αντίθεση με τους ακραίους, θα γυρίσουμε τη σελίδα του Μακρόν», είπε η υποψήφια της γαλλικής κεντροδεξιάς. «Ο πρόεδρος Μακρόν θέλει να ευχαριστεί, αντί να ενεργεί… Έχει κάψει τις εφεδρείες και αφήνει κληρονομιά στις επόμενες γενιές τα χρέη, το έλλειμμα του εξωτερικού εμπορίου, τη φορολογική επιβάρυνση, μια εξαντλημένη δημόσια υπηρεσία και μια χρόνια κρίση εξουσίας», υποστηρίζει η Πεκρές, σε μια προσπάθεια να ξανακερδίσει και τους κεντροδεξιούς ψηφοφόρους που «μετανάστευσαν» στο στρατόπεδο Μακρόν στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές.
Στο επίκεντρο ασφάλεια και μετανάστευση
Η επιτυχία των πολιτικών με πιο σκληρές απόψεις για τη μετανάστευση, την ασφάλεια και την εθνική ταυτότητα έχει φέρει τα θέματα αυτά στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας στη Γαλλία. «Οι απόψεις της άκρας δεξιάς έχουν γίνει mainstream, καθώς η Γαλλία προετοιμάζεται για τις προεδρικές εκλογές του επόμενου έτους», γράφει η γερμανική Frankfurter Allgemeine Zeitung και αυτό παρά το γεγονός ότι -σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις- οι περισσότεροι Γάλλοι εξακολουθούν να θεωρούν την αγοραστική δύναμη και τα περιβαλλοντικά ζητήματα ως τα πιο πιεστικά και ανησυχητικά ζητήματα. Ο ακροδεξιός υποψήφιος Ερίκ Ζεμούρ δέχτηκε μάλιστα επίθεση από αντιπάλους του, την Κυριακή, στη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης στο εκθεσιακό κέντρο Βιλπάν, στα περίχωρα του Παρισιού. Στα επεισόδια που ξέσπασαν τραυματίστηκε ελαφρά και ο ίδιος ο Ζεμούρ. Ο 63χρονος συγγραφέας και τηλεοπτικός σχολιαστής υποστηρίζει από την πλευρά του ότι «η Γαλλία βρίσκεται στο χείλος της αβύσσου και η ύπαρξη των Γάλλων απειλείται από το Ισλάμ». Οι αντίπαλοί του τον έχουν χαρακτηρίσει «φασίστα, ρατσιστή και μισογύνη». Ο Ζεμούρ διατυπώνει ακραίες αντιμεταναστευτικές και εθνικιστικές θέσεις και ως εκ τούτου έχει ήδη καταδικαστεί δύο φορές για ρατσιστικά σχόλια και υποκίνηση μίσους. «Το ερώτημα είναι γιατί ένας πολιτικός που υποκινεί το μίσος είναι τόσο δημοφιλής στη Γαλλία και τα βιβλία του είναι μπεστ σέλερ;» γράφει το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel.
Η ευρωπαϊκή ιστοσελίδα Politico θεωρεί μάλιστα απίστευτο το γεγονός ότι «στη Γαλλία, ενώ είναι η χώρα της πιο γενναιόδωρης πολιτικής στα θέματα της κοινωνικής πρόνοιας και της ισχυρής προστασίας της εργασίας, υπάρχει ένα πολύ ισχυρό τμήμα του εκλογικού σώματος που ψηφίζει την άκρα δεξιά».
Η Γαλλία, η χώρα της Επανάστασης, των γενναιόδωρων πολιτικών κοινωνικής πρόνοιας και της ισχυρής προστασίας της εργασίας, φαίνεται πλέον να κλίνει αρκετά προς τα δεξιά.
ο ακροδεξιός Ερίκ Ζεμούρ
Οι υποψήφιοι που διεκδικούν την προεδρία και έχουν υποσχεθεί τις πιο σκληρές γραμμές για τη μετανάστευση και την ασφάλεια επωφελήθηκαν από τη μεγαλύτερη δυναμική τις τελευταίες εβδομάδες, ενώ το εκλογικό σώμα λέει ότι σχεδιάζει να ψηφίσει έναν ακροδεξιό υποψήφιο.
Η άνοδος του ακροδεξιού Ερίκ Ζεμούρ, ενός «Ευρωπαίου Τραμπ», όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται κάποιοι που λέει ότι το Ισλάμ αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τη Γαλλία και έχει καταδικαστεί δύο φορές για υποκίνηση μίσους, είναι ίσως το πιο ορατό σημάδι του δεξιού κύματος. Μπορεί εκτός Γαλλίας να μην είναι ιδιαίτερα αγαπητός ή αποδεκτός, ωστόσο στη χώρα του ίσως και να έχει εκτόπισμα.
Η τροπή του LR- Les Républicains και πώς φτάνουμε στην Βαλερί Περκές.
Μια άλλη είναι η τροπή που πήραν οι συντηρητικοί από το Les Républicains (LR), το κόμμα των πρώην προέδρων Νικολά Σαρκοζί και Ζακ Σιράκ. Πιεσμένοι στα αριστερά τους από τον οικονομικό φιλελευθερισμό του Μακρόν και στα δεξιά τους από την ομαλοποίηση της ακροδεξιάς, οι συντηρητικοί έχουν σκληρύνει τις θέσεις τους για την ασφάλεια και τη μετανάστευση σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν μια βάση.
Ο Ερίκ Σιοτί, ένας σκληροπυρηνικός συντηρητικός που κέρδισε απροσδόκητα τον πρώτο γύρο των προκριματικών του κόμματος την περασμένη εβδομάδα, υποσχέθηκε να δημιουργήσει ένα «γαλλικό Γκουαντάναμο» και υποστήριξε την ακροδεξιά θεωρία ότι ο γαλλικός λαός «αντικαθίσταται» από ξένους – Άραβες, μαύροι, μουσουλμάνοι – μετανάστες.
Η Βαλερί Πεκρές, Περιφερειάρχης της περιοχής του Παρισιού/Ile-de-France, η οποία επικράτησε του Σιοτί για την υποψηφιότητα του LR το Σάββατο, υποστήριξε την υπεροχή του γαλλικού δικαίου έναντι του ευρωπαϊκού δικαίου και θέλει να κρατήσει στη φυλακή όσους φυλακίζονται για τζιχαντισμό πέρα από τις ποινές τους. Στη νικητήρια ομιλία της το Σάββατο, κάλεσε ρητά τους υποστηρικτές των ακροδεξιών Μαρίν Λεπέν και Ζεμούρ να συμμετάσχουν μαζί της και υποστήριξε ότι ο Σιότι θα έπαιζε κεντρικό ρόλο στην εκστρατεία της.
«Το λέω σε όλους εκείνους που έχουν κουραστεί από ανεκπλήρωτες υποσχέσεις, που είναι εξοργισμένοι από την αδυναμία των δημόσιων αρχών και δεν δελεάζονται από τη Μαρίν Λεπέν ή τον Ερίκ Ζεμούρ… σε αντίθεση με τους ακραίους, θα αλλάξουμε τη σελίδα του Μακρόν».
Η δημοσκοπική επιτυχία πολιτικών με πιο ριζικές απόψεις για τη μετανάστευση, την ασφάλεια και την ταυτότητα έχει καταστήσει αυτά τα κεντρικά ζητήματα στην προεδρική εκστρατεία, ακόμη κι αν ο γενικός γαλλικός πληθυσμός εξακολουθεί να κατατάσσει την αγοραστική δύναμη και τα περιβαλλοντικά ζητήματα ως τις πιο πιεστικές ανησυχίες.
Με τη Γαλλία να είναι ακόμα τραυματισμένη από τις ισλαμιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις του Νοεμβρίου 2015, αυτή η επιτυχία οφείλεται σε τρεις παράγοντες: την αντιληπτή γαλλική παρακμή, την κατάρρευση της Αριστεράς και υψηλότερα ποσοστά αποχής μεταξύ των νέων και των αριστερών ψηφοφόρων.
Έντονο αίσθημα παρακμής
Παρά το υψηλό βιοτικό επίπεδο, τη μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και μια χώρα που παραμένει ο νούμερο ένα τουριστικός προορισμός στον κόσμο, οι Γάλλοι θεωρούν, όπως αναφέρει το POLITICO, ότι η χώρα τους παρακμάζει.
«Η μετανάστευση έχει αναδειχθεί ως μια σημαντική ανησυχία, επειδή ο γαλλικός λαός είναι βαθιά πεπεισμένος ότι η Γαλλία βρίσκεται σε παρακμή. Νιώθουν ότι η χώρα τους ήταν μια μεγάλη παγκόσμια δύναμη και τώρα είναι μια μικρή. Όταν μια χώρα αισθάνεται ότι τα πάει καλά, χειρίζεται καλύτερα τη μετανάστευση», δήλωσε ο Ζεράρ Γκρουνμπέργκ, πολιτικός αναλυτής και ερευνητής.
Το βίντεο ανακοίνωσης της προεδρικής υποψηφιότητας Ζεμούρ έγειρε σε μεγάλο βαθμό σε αυτήν την αντίληψη. Πάνω από δέκα λεπτά, ερμήνευσε ποιητικά για τις παλιές καλές μέρες της δόξας, με αρχειακά πλάνα των ετών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναφερόμενος σε μνημειώδεις στιγμές της ιστορίας της Γαλλίας και τονίζοντας τα ονόματα της Ιωάννας της Λωραίνης, του Ναπολέοντα, και βεβαίως του Σαρλ ντε Γκολ.
Η μετανάστευση και η πίεση στον Μακρόν
Μόνο το 25% των Γάλλων λέει ότι η Γαλλία δεν βρίσκεται σε παρακμή και η πλειοψηφία λέει ότι δεν αισθάνεται σαν στο σπίτι του όπως παλιά (62%), ότι υπάρχουν πάρα πολλοί μετανάστες (64%) και ότι υπάρχει ανάγκη για έναν ισχυρό ηγέτη για την αποκατάσταση του νόμου και της τάξης (79%), σύμφωνα με δημοσκόπηση της Ipsos.
Φαίνεται λοιπόν για μια αντίληψη ότι ο πρόεδρος Μακρόν δυσκολεύτηκε να επιλύσει το μεταναστευτικό και θα επιβαρύνει τη θέση του ενόψει της υποψηφιότητάς του για επανεκλογή. Ενώ ο Μακρόν πέτυχε να αποκλείσει την οικονομικά φιλελεύθερη δεξιά, στην αρχή της προεδρίας του κατηγορήθηκε ότι ένιωθε άβολα σε ζητήματα που σχετίζονται με το έγκλημα και τον ισλαμισμό.
Σταδιακά έχει σκληρύνει τη στάση του για τους αιτούντες άσυλο, τις απελάσεις παράνομων μεταναστών πίσω στη Βόρεια Αφρική και αύξησε τον προϋπολογισμό της επιβολής του νόμου. Μάλιστα ο διορισμός του Ζεράλντ Νταρμανέν ως υπουργού Εσωτερικών δεν ήταν τυχαίος. Θεωρείται εκ των σκληροπυρηνικών της κυβέρνησης, σε σημείο που είχε κατηγορήσει την ίδια τη Μαρίν Λεπέν ότι έχει «μαλακώσει την στάση της απέναντι στο Ισλάμ».
Η πρόκληση του Μακρόν θα είναι να επιδείξει τα διαπιστευτήριά του για τη μετανάστευση και τον νόμο και την τάξη προσπαθώντας να διατηρήσει τις ψήφους της κεντροαριστεράς που τον οδήγησαν στην προεδρία το 2017.
Μπορεί να βοηθηθεί στο τελευταίο από την τρέχουσα κατάσταση της αριστεράς.
Καθώς ούτε ένας υποψήφιος δεν μπορεί να συγκεντρώσει ποσοστό άνω του 10%, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του POLITICO, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα ακροδεξιά θέματα κυριαρχούν στη συζήτηση.
Οι πολιτικοί που κανονικά θα υποστήριζαν ζητήματα όπως η αγοραστική δύναμη και η κλιματική δράση έχουν παραχωρήσει χώρο στη δημόσια συζήτηση. Έχουν αντικατασταθεί από συντηρητικούς και ακροδεξιούς που έχουν επιβάλει τα θέματα που προτιμούν στις καλωδιακές ειδήσεις και στα talk show.
«Υπάρχει μια δεξιά στροφή του εκλογικού σώματος – δηλαδή εκείνων που ψηφίζουν – επειδή η νεολαία είναι πολύ πιο αριστερή, αλλά έχει το υψηλότερο ποσοστό αποχής», δήλωσε ο Αντουάν Μπριστιέλ, διευθυντής του παρατηρητηρίου κοινής γνώμης στο Ίδρυμα Jean Jaurès. «Οι αριστεροί ψηφοφόροι είναι επίσης πολύ λιγότερο κινητοποιημένοι από τους δεξιούς ψηφοφόρους σε αυτό το στάδιο της εκστρατείας».
Ωστόσο, η ταυτόχρονη υποστήριξη του γαλλικού λαού για γενναιόδωρη κοινωνική πρόνοια και σκληροπυρηνική στάση στη μετανάστευση, την ταυτότητα και την ασφάλεια δεν είναι αντιφατική, αν ιδωθεί στο πλαίσιο της περασμένης δόξας της Γαλλίας και του τρόπου οικοδόμησης του γαλλικού κράτους.
«Υπάρχει πραγματική κοινωνική απαισιοδοξία στη Γαλλία… Συνηθίσαμε να βρισκόμαστε σε μια κοινωνία με τεράστιες προστασίες, που παρέχονται από ένα ισχυρό συγκεντρωτικό κράτος. Αλλά από τη δεκαετία του ’90 και την παγκοσμιοποίηση και τη διαδοχική κρίση, είχαμε την αίσθηση ότι οι κοινωνικές και πολιτιστικές μας προστασίες διαλύονται και αυτό μας τρομάζει περισσότερο από ό,τι ανθρώπους από πιο φιλελεύθερες οικονομικά χώρες», είπε ο Μπριστιέλ.
Αυτό εξηγεί γιατί οι μισοί Γάλλοι συμμετείχαν σε δημοσκόπηση μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του από τον Ζεμούρ είπαν ότι συμφωνούν με τη δήλωσή του ότι δεν ζουν πλέον σε μια χώρα που αναγνωρίζουν και ότι οι πολιτικοί έχουν κρύψει τον βαθμό στον οποίο αντικαθίστανται στη δική τους κοινωνία. Ωστόσο, μόνο το 24% πίστευε ότι ο Ζεμούρ είχε τα χαρακτηριστικά ενός αρχηγού κράτους.
Καθιερωμένοι πολιτικοί από το LR προσπαθούν να το εκμεταλλευτούν υιοθετώντας θέσεις κοντά του, ενώ τονίζουν τα πολιτικά τους διαπιστευτήρια και το ανάστημά τους.
«Είμαι η μόνη που μπορεί να νικήσει τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν», είπε η Βαλερί Πεκρές μετά τον πρώτο γύρο των προκριματικών του κόμματός της, αναφερόμενη στην εμπειρία της στην κυβέρνηση ως υπουργός υπό τον Σαρκοζί και στην εκτελεστική της εμπειρία ως επικεφαλής της μεγαλύτερης περιφέρειας στο Γαλλία.
Σίγουρα, με την γενικότερη απουσία μιας δυναμιής Αριστεράς, και της ισχνής υποστήριξης που έχει η υποψήφια με τους Σοσιαλιστές Αν Ινταλγκό, ο Εμανουέλ Μακρόν, θα πρέπει να κοιτάξει προς τα -πολύ- δεξιά του για να δει ποιος μπορεί να απειλήσει μια δεύτερη θητεία του στην Προεδρία της Γαλλίας.