«160 Χρόνια Ν.Α.Τ.» Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά

Φέρτε μου τη θάλασσα να την προσκυνήσω,

φέρτε μου τον ήλιο της να προσευχηθώ.

Έθρεψα τα σπλάχνα σου, κύμα πελαγίσιο,

με χιλιάδες μνήματα μέσα στο βυθό.

(Νίκος Γκάτσος, Φέρτε μου την θάλασσα)

Με την αφορμή της συμπλήρωσης 160 χρόνων από την ίδρυσή του, το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο διοργανώνει σε συνεργασία με το «Ινστιτούτο Ιστορίας και Πολιτισμού της Αυτοδιοίκησης και Τοπικής – Περιφερειακής Ανάπτυξης Α.Μ.Κ.Ε.» έκθεση ζωγραφικής και γλυπτικής με τίτλο «160 Χρόνια Ν.Α.Τ.».

Η έκθεση, η οποία θα λάβει χώρα στην Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, από τις 13 Δεκεμβρίου 2021 έως τις 6 Ιανουαρίου 2022, επιδιώκει, όχι μόνο να επιβεβαιώσει εμφατικά, για μια ακόμη φορά, την αδιασάλευτη παρουσία του ιδρύματος στο πλευρό το Έλληνα Ναυτικού για περισσότερο από ενάμιση αιώνα, αλλά και να διαπραγματευτεί, μέσω της εικαστικής οδού, την αρχέγονη σχέση του ελληνικού λαού με την θάλασσα.

Πράγματι, από τις απαρχές της μακροχρόνιας ιστορικής τους διαδρομής, οι Έλληνες συνειδητοποίησαν πως η μοίρα τους ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ναυτοσύνη, αναζητώντας τις τύχες τους μακριά από την ασφάλεια της πατρώας εστίας. Από τους πρώτους Μινωϊτες θαλασσοπόρους έως τους αποικισμούς της Μικράς Ασίας και του Αιγαίου και στη συνέχεια, ολόκληρης της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου, από τα «ξύλινα τείχη» που διασφάλισαν την ελευθερία των ελληνικών πόλεων από τους Πέρσες έως και το «υγρόν πυρ» του Βυζαντινού ναυτικού, οι Έλληνες ζούσαν και ανάσαιναν όχι απλώς «παρά θιν’ αλός» αλλά μέσα στη θάλασσα και για την ίδια την θάλασσα. Η βιωματική διασύνδεση του λαού με την θάλασσα έφτασε στο αποκορύφωμά της κατά την διάρκεια των χρόνων της εθνικής παλιγγενεσίας του 1821, όταν ο ελληνικός εμπορικός στόλος, με πραγματική αυταπάρνηση, μετατράπηκε μέσα σε μια νύχτα στο ισχνό πολεμικό ναυτικό του αγωνιζόμενου έθνους, κρατώντας ζωντανή την επανάσταση, αδιαφορώντας για το προσωπικό κόστος. Αυτές οι υπέρτατες πράξεις θυσίας των Ελλήνων ναυτικών και των οικογενειών τους κατά την διάρκεια του Αγώνα, στάθηκαν ουσιαστικά η αφορμή για την αναγνώριση εκ μέρους του νεοσύστατου ελληνικού κράτους του τεράστιου ηθικού του χρέους που είχε απέναντι τους. Έτσι, ήδη από την περίοδο της διακυβέρνησης Καποδίστρια εκφράστηκε επισήμως η μέριμνα του κράτους για την σύσταση ενός επίσημου φορέα πρόνοιας για τους ναυτικούς. Το 1836, στο διάταγμα «περί σχηματισμού Απομαχικού Ταμείου δια τους Απομάχους», δρομολογείται και επισήμως η ίδρυση του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου, η οποία τελεσφόρησε λίγα χρόνια αργότερα, το 1861, με την θεσμοθέτηση του ΧΛΘ νόμου. Μάλιστα, ο τότε «Υπουργός των Ναυτικών» Αθ. Α. Μιαούλης, στη σχετική εγκύκλιο που εκδίδεται μετά την ψήφιση του νόμου από τη Βουλή, περιγράφει τον νεοσυσταθέντα οργανισμό ως κοινό κτήμα όλων των Ελλήνων που δεν ανήκει «εις τούτην ή εκείνην την πόλιν την ναυτική, αλλά είναι κτήμα ανεξαρτήτως όλων των ναυτιλλομένων και παντός άλλο θαλάσσης εργάτου» που θα ωφελήσει τους «από της θαλάσσης τα του βίου καρπούμενους, τους πατέρες, τις μητέρες, τους συζύγους και τα τέκνα αυτών», αποστολή που ορίζει την δραστηριότητα του ΝΑΤ καθόλη την διάρκεια των εκατόν εξήντα χρόνια του βίου του.