Το Ιράν, η γενιά Ζ και η ισχυρή κουλτούρα διαμαρτυρίας

Η γενιά Ζ εξέπληξε το Ιράν – και τον κόσμο – καθώς αρνείται να υποχωρήσει και συνεχίζει να αγκαλιάζει μια από τις ευρύτερες και μακροχρόνιες διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος στην ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

“Γυναίκα, ζωή, ελευθερία”!. Το σύνθημα αυτό έχει εξελιχθεί σε πολεμική κραυγή των νέων ανδρών και γυναικών στους δρόμους, στις πανεπιστημιουπόλεις και στα σχολεία του Ιράν και κυρίως της Τεχεράνης. Απώτερος στόχος τους, λένε οι διαδηλωτές, είναι να ανατρέψουν την Ισλαμική Δημοκρατία υπέρ ενός κοσμικού, δημοκρατικού συστήματος, ακόμη και αν το κόστος είναι η ζωή τους.

Αντιμετωπίζουν ένα καθεστώς που υποστηρίζεται από τρομερούς θεσμούς όπως οι επίλεκτοι Φρουροί της Επανάστασης και ένα πολυεπίπεδο δίκτυο πιστών και επιχειρηματιών, τα συμφέροντα των οποίων εξαρτώνται από τη συνέχιση του status quo.

Παρ’ όλα αυτά, οι διαδηλώσεις αποτελούν μια σοβαρή προειδοποίηση προς τους ιρανούς ηγέτες ότι έχουν να αντιμετωπίσουν μια διαφορετική γενιά, πολλοί από τους οποίους δεν σχετίζονται με την ιδεολογία του καθεστώτος και είναι εξοργισμένοι που στερούνται τις καθημερινές ελευθερίες και ευκαιρίες που παρέχονται στους διεθνείς συνομηλίκους τους.

Το κίνημά τους έχει τη δυνατότητα να εμπνεύσει περισσότερες διαδηλώσεις και απεργίες, καθώς η κρίση του κόστους ζωής βαθαίνει, αποτελώντας μια από τις σημαντικότερες απειλές για την 43χρονη κυριαρχία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Οι ηγέτες του Ιράν -τουλάχιστον δημοσίως- απορρίπτουν την ιδέα ότι οι διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος αποτελούν ιστορική καμπή και δεν δείχνουν σημάδια ότι θα προβούν σε διαρθρωτικές ή συνταγματικές παραχωρήσεις. Οι αναλυτές δεν αναμένουν ότι το καθεστώς θα επανεξετάσει έναν ανώτατο ηγέτη ως απόλυτη εξουσία, την εχθρότητά του προς τις ΗΠΑ, ή την επέκταση του πυρηνικού προγράμματος.

Οι διαδηλωτές, οι οποίοι έχουν ριζοσπαστικές φιλοδοξίες για το μέλλον της χώρας τους, λένε ότι ο χρόνος για σπασμωδικές πολιτικές χειρονομίες έχει τελειώσει. Το αδιέξοδο έχει κάνει πολλούς Ιρανούς να ανησυχούν για τις δύσκολες μέρες που έρχονται.

Το αδιέξοδο έχει επιπτώσεις στη μακροπρόθεσμη σταθερότητα της χώρας. Σε κοινή δήλωσή τους, πέντε διακεκριμένοι οικονομολόγοι παρομοίασαν την αυξανόμενη “χορωδία” για αλλαγή με “μια πλημμύρα που βρυχάται αλλά ξαφνικά βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο”. Λένε ότι οι επιλογές που αντιμετωπίζουν οι πολιτικοί ηγέτες είναι είτε να ανοίξουν το δρόμο είτε να αφήσουν τις πύλες να σπάσουν και να εξαπολύσουν έναν χείμαρρο επιθέσεων.

Η εκτεταμένη φτώχεια, η διαφθορά όσων συνδέονται με το καθεστώς και η μειωμένη πολιτική συμμετοχή τα τελευταία χρόνια έχουν αποδυναμώσει το κοινωνικό κεφάλαιο και έχουν καλλιεργήσει ένα αίσθημα απελπισίας, λένε οι οικονομολόγοι. Επιπλέον, η ευημερία των ιρανικών οικογενειών έχει μειωθεί κατά μέσο όρο κατά 37% την τελευταία δεκαετία, με αποτέλεσμα η μεσαία τάξη να συρρικνώνεται.

Το Ιράν έχει από καιρό μια ισχυρή κουλτούρα διαμαρτυρίας- σύμπτωμα του εσωτερικού αγώνα της χώρας να μεταβεί από μια παραδοσιακή κοινωνία σε μια σύγχρονη.

Η σύγχρονη ιστορία του έχει διαμορφωθεί από τακτικούς θύλακες κοινωνικής αναταραχής και αρκετές εξεγέρσεις, συμπεριλαμβανομένων δύο επαναστάσεων – μιας συνταγματικής πριν από περισσότερο από έναν αιώνα και της ισλαμικής επανάστασης του 1979.

Η αργή μετατόπιση προς μεγαλύτερο εκσυγχρονισμό και μεγαλύτερη πρόοδο για τις γυναίκες έχει γίνει πιο επείγουσα από ποτέ, καθώς μια νέα γενιά γίνεται ανυπόμονη. Η τελευταία εθνική απογραφή πριν από έξι χρόνια έδειξε ότι οι ηλικίες μεταξύ 10 και 24 ετών αποτελούν περίπου το 22% του πληθυσμού των 80 εκατομμυρίων. Οι αξίες τους έρχονται σε έντονη αντίθεση με εκείνες των γηρασμένων αλλά αποφασισμένων ηγετών του Ιράν, ορισμένοι από τους οποίους είναι στα ενενήντα τους χρόνια.

Ένας ολοένα και πιο μορφωμένος πληθυσμός, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών που καταλαμβάνουν περίπου το 60% των πανεπιστημιακών θέσεων, η ταχεία αστική ανάπτυξη και η ευρύτερη πρόσβαση στο διαδίκτυο και τα smartphones, έχουν αυξήσει τις προσδοκίες του κοινού.

Οι νέοι θέλουν δίκαιη και διαφανή κυβέρνηση, καλύτερη κοινωνική πρόνοια, αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, καθώς και τη δυνατότητα να ταξιδεύουν στο εξωτερικό και να απολαμβάνουν μια υγιή σεξουαλική ζωή – όχι απαραίτητα εντός γάμου.

Η γενιά Ζ του Ιράν, η οποία μεγάλωσε με το διαδίκτυο και τη δορυφορική τηλεόραση, δηλώνει ότι τα πράγματα για τα οποία αγωνίζεται είναι ασύμβατα με ένα σύστημα που απαιτεί έναν ισλαμικό τρόπο ζωής- πρώιμο γάμο, περισσότερα παιδιά και υπεράσπιση της θρησκείας του ατόμου από απειλές. Η προστασία αυτών των αξιών, ωστόσο, είναι απαραίτητη για το καθεστώς προκειμένου να ικανοποιήσει εκατομμύρια φανατικούς πιστούς στο Ιράν και τη Μέση Ανατολή, οι οποίοι αποτελούν έναν από τους κύριους πυλώνες της εξουσίας του.

Ο υποστράτηγος Mohammad Bagheri, αρχηγός του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν έχει προειδοποιήσει τους στρατιωτικούς διοικητές του ότι “οι παραδοσιακές προσεγγίσεις δεν φαίνεται να λειτουργούν πλέον” και έσπευσε να τοποθετήσει το κίνημα διαμαρτυρίας ως μέρος μιας ευρύτερης μάχης κατά της ξένης επιρροής.

Najmeh Bozorgmehr στην Τεχεράνη στους  Financial Times

Ολόκληρο το άρθρο εδώ