Ουκρανία: Πώς η μοίρα του Πούτιν συνδέεται με τον πόλεμο της Ρωσίας στην γείτονα χώρα
Σκέφτομαι συνέχεια κάτι που άκουσα στη ρωσική κρατική τηλεόραση πριν από τρία χρόνια. Τότε οι Ρώσοι καλούνταν να υποστηρίξουν αλλαγές στο σύνταγμα που θα επέτρεπαν στον Βλαντιμίρ Πούτιν να παραμείνει στην εξουσία για άλλα 16 χρόνια. Για να πείσει το κοινό, ο παρουσιαστής των ειδήσεων παρουσίασε τον πρόεδρο Πούτιν ως έναν καπετάνιο που οδηγεί το καλό πλοίο “Ρωσία” μέσα από τα φουρτουνιασμένα νερά της παγκόσμιας αναταραχής.
“Η Ρωσία είναι μια όαση σταθερότητας, ένα ασφαλές λιμάνι”, συνέχισε. “Αν δεν ήταν ο Πούτιν, τι θα είχαμε απογίνει;”
Τόσο πολύ για μια όαση σταθερότητας και ένα ασφαλές λιμάνι…
Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ο καπετάνιος του Κρεμλίνου έβαλε πλώρη για μια καταιγίδα που ο ίδιος δημιούργησε. Και κατευθύνθηκε κατευθείαν προς το παγόβουνο.
Η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία έφερε θάνατο και καταστροφή στη γειτονική Ρωσία. Είχε ως αποτέλεσμα τεράστιες στρατιωτικές απώλειες για τη δική του χώρα: ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών Ρώσων στρατιωτών σε δεκάδες χιλιάδες.
Εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι πολίτες έχουν στρατολογηθεί στο στρατό και Ρώσοι κρατούμενοι (συμπεριλαμβανομένων καταδικασμένων δολοφόνων) έχουν στρατολογηθεί για να πολεμήσουν στην Ουκρανία. Εν τω μεταξύ, ο πόλεμος έχει επηρεάσει τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων σε όλο τον κόσμο και συνεχίζει να απειλεί την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια.
Όλα αυτά τα προβλήματα έχουν διαστάσεις Τιτανικού.
Γιατί, λοιπόν, ο πρόεδρος της Ρωσίας έθεσε πορεία για πόλεμο και εδαφική κατάκτηση;
“Στον ορίζοντα υπήρχαν οι ρωσικές προεδρικές εκλογές του 2024”, επισημαίνει η πολιτική επιστήμονας Ekaterina Schulmann.
“Δύο χρόνια πριν από εκείνη την ψηφοφορία [το Κρεμλίνο] ήθελε κάποιο νικηφόρο γεγονός. Το 2022 θα πετύχαιναν τους στόχους τους. Το 2023 θα εμφυσούσαν στο μυαλό των Ρώσων πόσο τυχεροί ήταν που είχαν έναν τέτοιο καπετάνιο να κατευθύνει το πλοίο, όχι μόνο μέσα από ταραγμένα νερά, αλλά και να το φέρει σε νέες και πλουσιότερες ακτές. Στη συνέχεια, το 2024 ο κόσμος θα ψήφιζε. Μπίνγκο. Τι θα μπορούσε να πάει στραβά;”
Πολλά, αν τα σχέδιά σας βασίζονται σε λανθασμένες υποθέσεις και λανθασμένους υπολογισμούς.
Το Κρεμλίνο περίμενε ότι η “ειδική στρατιωτική επιχείρησή” του θα ήταν αστραπιαία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, πίστευε, η Ουκρανία θα επέστρεφε στην τροχιά της Ρωσίας. Ο πρόεδρος Πούτιν είχε υποτιμήσει σοβαρά την ικανότητα της Ουκρανίας να αντισταθεί και να αντεπιτεθεί, καθώς και την αποφασιστικότητα των δυτικών κρατών να στηρίξουν το Κίεβο.
Ο ηγέτης της Ρωσίας δεν έχει ακόμη αναγνωρίσει, ωστόσο, ότι έκανε λάθος με την εισβολή του στην Ουκρανία. Ο τρόπος του κ. Πούτιν είναι να συνεχίζει, να κλιμακώνει, να ανεβάζει το διακύβευμα.
Το οποίο με φέρνει σε δύο βασικά ερωτήματα: πώς βλέπει ο Βλαντιμίρ Πούτιν την κατάσταση ένα χρόνο μετά και ποια θα είναι η επόμενη κίνησή του στην Ουκρανία;
Αυτή την εβδομάδα μας έδωσε κάποιες ενδείξεις.
Η ομιλία του για την κατάσταση του έθνους ήταν γεμάτη με αντιδυτική χολή. Συνεχίζει να κατηγορεί την Αμερική και το ΝΑΤΟ για τον πόλεμο στην Ουκρανία και να παρουσιάζει τη Ρωσία ως αθώο μέρος. Η απόφασή του να αναστείλει τη συμμετοχή του στην τελευταία εναπομείνασα συνθήκη ελέγχου των πυρηνικών όπλων μεταξύ Ρωσίας και Αμερικής, τη Νέα Αρχή, δείχνει ότι ο πρόεδρος Πούτιν δεν έχει καμία πρόθεση να αποσυρθεί από την Ουκρανία ή να τερματίσει την αντιπαράθεσή του με τη Δύση.
Την επόμενη ημέρα, σε ένα ποδοσφαιρικό στάδιο της Μόσχας, ο κ. Πούτιν μοιράστηκε τη σκηνή με Ρώσους στρατιώτες που επέστρεψαν από την πρώτη γραμμή του μετώπου. Σε μια άκρως χορογραφημένη συγκέντρωση υπέρ του Κρεμλίνου, ο πρόεδρος Πούτιν είπε στο πλήθος ότι “διεξάγονται μάχες αυτή τη στιγμή στα ιστορικά σύνορα [της Ρωσίας]” και επαίνεσε τους “θαρραλέους πολεμιστές” της Ρωσίας.
Συμπέρασμα: μην περιμένετε καμία στροφή του Κρεμλίνου. Αυτός ο Ρώσος πρόεδρος δεν είναι για στροφή.
“Aν δεν συναντήσει καμία αντίσταση, θα προχωρήσει όσο πιο μακριά μπορεί”, πιστεύει ο Αντρέι Ιλαριόνοφ, πρώην οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Πούτιν. “Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να τον σταματήσουμε εκτός από τη στρατιωτική αντίσταση”.
Τι γίνεται όμως με τις συνομιλίες για τα τανκς; Είναι δυνατή η διαπραγμάτευση της ειρήνης με τον κ. Πούτιν;
“Είναι δυνατόν να καθίσουμε κάτω με οποιονδήποτε”, συνεχίζει ο Andrei Illarionov, “αλλά έχουμε ιστορικό ρεκόρ στο να καθόμαστε κάτω με τον Πούτιν και να κάνουμε συμφωνίες μαζί του.”Ο Πούτιν παραβίασε όλα τα έγγραφα. Τη συμφωνία για τη δημιουργία της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών, τη διμερή συνθήκη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, τη συνθήκη για τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα Ρωσίας και Ουκρανίας, τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ, την Πράξη του Ελσίνκι του 1975, το Μνημόνιο της Βουδαπέστης. Και ούτω καθεξής. Δεν υπάρχει κανένα έγγραφο που δεν θα παραβίαζε”.
Όταν πρόκειται για παραβίαση συμφωνιών, οι ρωσικές αρχές έχουν έναν μακρύ κατάλογο με τις δικές τους μνησικακίες που μπορούν να εκτοξεύσουν στη Δύση. Στην κορυφή αυτού του καταλόγου βρίσκεται ο ισχυρισμός της Μόσχας ότι η Δύση αθέτησε την υπόσχεση που έδωσε τη δεκαετία του 1990 να μην διευρύνει τη συμμαχία του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά.
Και όμως, τα πρώτα χρόνια της θητείας του, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έδειχνε να θεωρεί το ΝΑΤΟ απειλή. Το 2000 μάλιστα δεν απέκλεισε να γίνει κάποτε η Ρωσία μέλος της Συμμαχίας. Δύο χρόνια αργότερα, κληθείς να σχολιάσει τη δηλωμένη πρόθεση της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ο πρόεδρος Πούτιν απάντησε: “Η Ουκρανία είναι ένα κυρίαρχο κράτος και δικαιούται να επιλέξει η ίδια πώς θα διασφαλίσει τη δική της ασφάλεια…”. Επέμεινε ότι το θέμα δεν θα θολώσει τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Κιέβου.
Ο Πούτιν του 2023 είναι ένας πολύ διαφορετικός χαρακτήρας. Βράζει από δυσαρέσκεια για τη “συλλογική Δύση” και παρουσιάζει τον εαυτό του ως ηγέτη ενός πολιορκημένου φρουρίου, που αποκρούει τις υποτιθέμενες προσπάθειες των εχθρών της Ρωσίας να καταστρέψουν τη χώρα του. Από τις ομιλίες και τα σχόλιά του – και τις αναφορές του σε αυτοκρατορικούς Ρώσους ηγέτες όπως ο Μέγας Πέτρος και η Μεγάλη Αικατερίνη – ο κ. Πούτιν φαίνεται να πιστεύει ότι είναι προορισμένος να αναδημιουργήσει τη ρωσική αυτοκρατορία σε κάποια μορφή.
Αλλά με ποιο κόστος για τη Ρωσία; Ο πρόεδρος Πούτιν κέρδισε κάποτε τη φήμη ότι έφερε σταθερότητα στη χώρα του. Αυτό έχει εξαφανιστεί εν μέσω αυξανόμενων στρατιωτικών απωλειών, κινητοποιήσεων και οικονομικών κυρώσεων. Αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από την έναρξη του πολέμου, πολλοί από αυτούς νέοι, ειδικευμένοι και μορφωμένοι: μια διαρροή εγκεφάλων που θα πλήξει ακόμη περισσότερο τη ρωσική οικονομία.
Ως αποτέλεσμα του πολέμου, ξαφνικά, υπάρχουν πολλές ομάδες με όπλα τριγύρω, συμπεριλαμβανομένων ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών, όπως η ομάδα Wagner του Yevgeny Prigozhin και περιφερειακά τάγματα. Οι σχέσεις με τις τακτικές ένοπλες δυνάμεις δεν είναι καθόλου αρμονικές. Η σύγκρουση μεταξύ του Υπουργείου Άμυνας της Ρωσίας και του Wagner είναι ένα παράδειγμα της δημόσιας διαμάχης εντός των ελίτ.
Η αστάθεια συν τους ιδιωτικούς στρατούς είναι ένα επικίνδυνο κοκτέιλ.
“Ο εμφύλιος πόλεμος είναι πιθανό να καλύψει τη Ρωσία για την επόμενη δεκαετία”, πιστεύει ο Konstantin Remchukov, ιδιοκτήτης και εκδότης της εφημερίδας Nezavisimaya Gazeta με έδρα τη Μόσχα. “Υπάρχουν πάρα πολλές ομάδες συμφερόντων που καταλαβαίνουν ότι σε αυτές τις συνθήκες υπάρχει η ευκαιρία να αναδιανεμηθεί ο πλούτος”.
“Η πραγματική ευκαιρία να αποφευχθεί ο εμφύλιος πόλεμος θα είναι αν το σωστό πρόσωπο έρθει στην εξουσία αμέσως μετά τον Πούτιν. Ένα πρόσωπο που θα έχει εξουσία πάνω στις ελίτ και την αποφασιστικότητα να απομονώσει όσους είναι πρόθυμοι να εκμεταλλευτούν την κατάσταση”.
Οι ρωσικές ελίτ συζητούν ποιος είναι ο σωστός άνδρας ή η σωστή γυναίκα;” Ρωτώ τον Konstantin.
“Σιωπηλά. Με τα φώτα κλειστά. Το συζητούν αυτό. Θα έχουν τη φωνή τους”.
“Και γνωρίζει ο Πούτιν ότι γίνονται αυτές οι συζητήσεις;”
“Το ξέρει. Νομίζω ότι ξέρει τα πάντα”.
Αυτή την εβδομάδα ο πρόεδρος της κάτω βουλής του ρωσικού κοινοβουλίου δήλωσε: “Όσο υπάρχει ο Πούτιν, υπάρχει και η Ρωσία”.
Ήταν μια δήλωση πίστης, αλλά όχι γεγονότων. Η Ρωσία θα επιβιώσει – το έχει καταφέρει εδώ και αιώνες. Η μοίρα του Βλαντιμίρ Πούτιν, ωστόσο, συνδέεται πλέον αμετάκλητα με την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία.
BBC