ΓΙΑΤΡΕ ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΤΟ ΣΑΛΕΠΙ… (Ο Μπετόβεν και οι γιατροί του)

ΓΙΑΤΡΕ ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΤΟ ΣΑΛΕΠΙ…
(Ο Μπετόβεν και οι γιατροί του)

Γράφει η πιανίστα ‘Εφη Αγραφιώτη

Ο Μπετόβεν, όσο κι αν υπήρξε ένα μαγικό πρόσωπο της μουσικής ιστορίας, όσο κι αν θα τον λέγαμε -και δικαιολογημένα- μια τρυφερή μοναχική, πονεμένη έντονη προσωπικότητα, υπήρξε ένας ευέξαπτος, δύσκολος άνθρωπος. Υπήρξε επίσης, σε μεγάλο ποσοστό, φιλάσθενος και όπως όλοι ξέρουμε, βασανίστηκε τυραννικά για πολλά χρόνια από το πρόβλημα της ακοής του και όχι μόνον. Για τους γιατρούς του βέβαια ο μουσικός-θρύλος ήταν μια πολύ δύσκολη περίπτωση! Είχαν να κάνουν με την δυσθυμία, τις ύβρεις, την άρνηση που γενικά εξέφραζε στις… αυθεντίες, την δυσπιστία του, έπρεπε να τον πείθουν αλλά ματαίως προσπαθούσαν, με άλλα λόγια! Ακόμα και την τραγική κατάληξη της ακοής του την αποδίδει θυμωμένα ο συνθέτης (Διαθήκη του Χάιλινγκενσταντ) στην άγνοια και την ανεπάρκεια των ανίκανων γιατρών.

Το 1784 ο συνθέτης συνδέεται φιλικά στη Βόννη με τον μετέπειτα γιατρό του Franz Gerhard Wegeler, ο οποίος το 1799 πήρε τη θέση καθηγητή μαιευτικής στο πανεπιστήμιο της πόλης αυτής. Οι δυο τους αντάλλασαν για χρόνια επιστολές φιλικές και η σχέση τους χαρακτηριζόταν από απόλυτη εμπιστοσύνη και αγάπη. Έπεσε ο κλήρος στον γιατρό αυτό, το 1801,  όταν ενημερώθηκε από τον Μπετόβεν τον ίδιο για τα πολλά του προβλήματα, να διαγνώσει τα της ακοής (νευροαισθητική κώφωση). Ο συνθέτης αποδίδει τα προβλήματα στον «γάιδαρο γιατρό» που του συνέστησε κρύα λουτρά, όπως αναφέρει στις αναμνήσεις του, στο σοβαρό, αξιόπιστο βιβλίο του για τον Μπετόβεν, ο Wegeler.

ο Μπετόβεν στα δεκατρία του χρόνια

Ο Μπετόβεν προσπάθησε απεγνωσμένα να σωθεί από την  κώφωση. Επισκέφτηκε τους διαπρεπέστερους γιατρούς της εποχής του, άλλοτε πειθάρχησε στις συμβουλές τους κι άλλοτε όχι. Αναφέρονται μεταξύ άλλων ο παθολόγος Johann Peter Frank που όσο κι αν ακούγεται περίεργο, ήταν από τους υποστηρικτές ήδη τότε, της προληπτικής ιατρικής! Φίλος του και αυτός, δούλευε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, γείτονάς το για κάποιο διάστημα, παθιασμένος φιλόμουσος, χορηγός του, είχε την ατυχία να πεθάνει πολύ νωρίς και να μην ευδοκιμήσει η σχέση γιατρού-ασθενούς στην δική τους περίπτωση.

Το 1806 ο συνθέτης γνώρισε τον γιατρό Giovanni Malfatti, ο οποίος του συνιστά να κάνει λουτρά στο Teplitz, πού εθεωρούντο θεραπευτικά των κεφαλαλγιών, από τις οποίες υπέφερε από μικρός ο συνθέτης. Η φιλική σχέση τους διαταράχτηκε με βίαιες συμπεριφορές και ο γιατρός απομακρύνθηκε, αν και στο τέλος της ζωής του Μπετόβεν, του συμπαραστάθηκε με αυταπάρνηση.
Από το 1816 που άρχισε να υποφέρει πολύ από άλγη και εντερικές διαταραχές, ο Μπετόβεν είχε κοντά του τον ιππότη δόκτορα Staudenheimer, έναν απόλυτο, αυταρχικό άνθρωπο, με τον οποίο αντιδικούσε συνεχώς, όσο δεν έβρισκε την ανακούφιση που λαχταρούσε.

Το 1820 περίπου γνωρίζεται με τον φιλόμουσο γιατρό και καθηγητή φυσικής ιστορίας Anton Braunhofer, προς τιμήν του οποίου συνέθεσε μάλιστα κάποια όμορφα τραγούδια. Ο γιατρός αυτός προσπάθησε να αποφύγει τις κατ’ ιδίαν επισκέψεις και συζητήσεις για να διασώσει τη σχέση του με τον Μπετόβεν και του συνέστησε να αποφεύγει τον καφέ, το κρασί, και τα μπαχαρικά αποδίδοντας σε αυτά τους στομαχικούς πόνους. Είναι η πρώτη φορά που θα δει βελτίωση και δεν θα διστάσει να ευχαριστήσει και να πει τα καλύτερα λόγια στον γιατρό του!

Μετά από πολλές ανεπιτυχείς συνεργασίες με γιατρούς, αναλαμβάνει το 1825 το δύσκολο έργο ο Τσέχος- Μοραβός θεολόγος και γιατρός, αργότερα καθηγητής φαρμακολογίας, ο ερασιτέχνης βιολοντσελίστας Andreas Wawruch ο οποίος πρέπει να βρει την σωτήρια φαρμακευτική αγωγή για να καταπολεμήσει οιδήματα κάτω άκρων, αιμοπτύσεις, πόνους αφόρητους. Προτείνει σαν  με φάρμακα το σαλέπι και το αμυγδαλέλαιο. Είναι πολύ αργά όμως… επέρχεται γρήγορα η επιδείνωση, εμφανίζεται ίκτερος  και η πραγματική ασθένεια είναι η προχωρημένη πλέον  κίρρωση του ήπατος. Ο Μπετόβεν επιτίθεται φραστικά και σε αυτόν τον γιατρό κατηγορώντας τον για αδιαφορία και αγραμματοσύνη. Με μια παρακέντηση που ακολουθεί ο γιατρός Johann Seibert προσπαθεί να αφαιρέσει περισσότερα από δέκα λίτρα υγρών που είχαν εγκατασταθεί στα πόδια του. Ο συνθέτης ανακουφίζεται και τον αποδέχεται αφού προηγουμένως τον είχε δυσκολέψει πολύ με τις δυστροπίες του. Είστε σαν τον Μωυσή που τρυπάει το βράχο, του λέει…

Η κύρωση του ήπατος όμως επιτίθεται, δεν επιτρέπει καμία αισιοδοξία. Στις 26 Μαρτίου 1827 το απόγευμα, μια μέρα δύσκολη, που η χιονοθύελλα τρόμαζε την πόλη, ο Μπετόβεν αναχωρεί.
Πραγματοποιείται νεκροτομή από τον δόκτορα Wagner ο οποίος είχε δίπλα του τον μετέπειτα διάσημο γιατρό, ειδικό στις νεκροτομές, τον Carl von Rokitansky.

Η Διαθήκη του Χάιλιγκενσταντ – τελευταία σελίδα

Βιβλιογραφικές προτάσεις:

• Thayer’s Life of Beethoven Rev and Ed by E.Forbes, Princeton-University Press, Princeton NJ, 1979
• Wegeler F, Ries F Biographisches Notizen uber Ludwig van Beethoven
• Wawruch A Aertliche Rucklick auf Ludwig van Beethovens letzte LebensepocheWiene Zeitschrift

Έφη Αγραφιώτη
Effie.tar@gmail.com
Νοέμβριος 2011

Τεχνική επιμέλεια σελίδας Κώστας Γρηγορέας