George Friedman: Η αμερικανική κρίση επιτείνεται
Η πραγματική ιστορία στον κόσμο εξελίσσεται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Προφανώς Κίνα και Ρωσία έχουν μεγάλη σημασία, όπως και άλλες χώρες, αλλά καμιά από αυτές δεν αποτελεί τον άξονα της γης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν τη μεγαλύτερη οικονομία, καθώς και την ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη, συμπεριλαμβανομένου του ναυτικού τους. Και μην ξεχνάμε πως οι ΗΠΑ παραμένουν κορυφαίος καινοτόμος στην τεχνολογία.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μια αποφασιστική, αλλά παράλληλα και μια επικίνδυνη δύναμη. Η συγκέντρωση ισχύος και δυνατοτήτων, καθώς και ο βαθμός στον οποίο είναι παγκοσμίως διασυνδεδεμένες σημαίνει ότι μια αμερικανική αποτυχία θα είχε πιθανότατα καταστροφικές συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτή δεν είναι νέα παγκόσμια ευπάθεια, αλλά τώρα συμπίπτει με τη συστημική κρίση που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ, όπως εξέθεσα στο βιβλίο μου “Η καταιγίδα πριν από την ηρεμία”. Το βιβλίο αυτό προέβλεπε μια κοινωνική κρίση στις αρχές αυτής της δεκαετίας, την οποία θα ακολουθούσε μια μαζική οικονομική κρίση. Μαζί με αυτή, θα προέκυπτε μια πολιτική κρίση και μια μεγάλη, μια φορά στα 80 χρόνια, θεσμική κρίση στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Τέλος, προέβλεπε βαθιά αλλαγή στην κυβέρνηση κοντά στο τέλος της δεκαετίας, που θα καθοδηγούνταν από πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις.
Εξετάζοντας την ιστορία, αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι σε προηγούμενους κύκλους, τα κοινωνικά ζητήματα έτειναν να υποχωρούν λίγο πριν τα τελικά οικονομικά ζητήματα πάρουν την πρωτοκαθεδρία. Το 1980, καθώς κυριαρχούσαν τα οικονομικά ζητήματα, τα έντονα κοινωνικά ζητήματα της φυλής και της σεξουαλικής κουλτούρας της δεκαετίας του 1970 είχαν κάπως υποχωρήσει. Το 1932, οι κοινωνικές πτυχές εξασθένησαν με το θάνατο του Huey Long και την έναρξη της Μεγάλης Ύφεσης. Η δύναμη της Κου Κλουξ Κλαν υποχώρησε και τα κοινωνικά ζητήματα που συνδέονταν με τη μετανάστευση έδωσαν τη θέση τους στις οικονομικές ανησυχίες.
Η ένταση των συνεχιζόμενων κοινωνικών ζητημάτων είναι εντυπωσιακή. Ζητήματα ηθικά, θρησκευτικά και πολιτιστικά εξακολουθούν να διαλύουν το αμερικανικό σύστημα. Οι χρεοκοπίες των τραπεζών, και η πραγματικότητα που τις προκάλεσε, επιτείνουν αντί να ξεπερνούν αυτά τα παλιά γεγονότα. Η κατάσταση περιπλέκεται σημαντικά από τον 80ετή θεσμικό κύκλο. Ο συγχρονισμός του τέλους αυτού του κύκλου και του κοινωνικοοικονομικού κύκλου αποτελεί πρωτοτυπία στην ιστορία των ΗΠΑ. Τα ερωτήματα σχετικά με τη σχέση μεταξύ ομοσπονδιακών θεσμών, όπως το Ανώτατο Δικαστήριο και το Κογκρέσο, επιτείνουν τη συνήθη δυσπιστία μεταξύ κοινού και θεσμών.
Τίποτα σε αυτή τη διαδικασία δεν είναι μηχανιστικό, αλλά υπάρχουν μοτίβα στον τρόπο με τον οποίο ζούμε και κυβερνούμε τους εαυτούς μας. Η αποτυχία μείωσης των κοινωνικών ζητημάτων, η εντατικοποίηση των οικονομικών ζητημάτων και η ακραία ένταση των τριβών μεταξύ των ομοσπονδιακών θεσμών διαφέρουν σημαντικά από τα πρότυπα του 20ού αιώνα με την εκλογή του Φραγκλίνου Ρούσβελτ και του Ρόναλντ Ρίγκαν. Και οι δύο τους πέρασαν αποτελεσματικά από κοινωνικές και οικονομικές κρίσεις που ήταν διακριτές. Αλλά η οργή και η αμοιβαία απέχθεια του σήμερα – και η αποτυχία τους να υποχωρήσουν – είναι περίεργες, ιδίως όταν συνυπολογίζεται το θεσμικό ζήτημα, το οποίο ούτε ο Ρούσβελτ ούτε ο Ρέιγκαν είχαν να αντιμετωπίσουν. Ο βαθμός και το είδος της οργής και της περιφρόνησης που έχει το σημερινό αμερικανικό κοινό για άλλα μέλη του κοινού είναι διαφορετικά.
Αυτό με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το μοντέλο που χρησιμοποίησα στο “Η καταιγίδα πριν από την ηρεμία” πρέπει να τροποποιηθεί ελαφρώς. Τα σημεία μετάβασης στην πολιτική ζωή ήταν, από την ίδρυση της Αμερικής, κύκλοι 50 ετών και 80 ετών για τις θεσμικές αλλαγές. Η κομβική στιγμή ήταν η εκλογή ενός προέδρου. Υπέθεσα ότι αυτός ο κύκλος θα ήταν ο ίδιος και, επομένως, ότι η τελευταία προεδρική εκλογή πριν από το τέλος της δεκαετίας θα ήταν το κομβικό σημείο.
Θα πρέπει να τονίσω ότι ενώ οι πρόεδροι είναι σημαντικοί, δεν αποτελούν την κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Η κινητήρια δύναμη είναι τα μοτίβα διαίρεσης που οικοδομούνται γύρω από κοινωνικά, οικονομικά και θεσμικά ζητήματα. Είναι η μεγάλη διαίρεση και η μαζική δυσλειτουργία που επιβάλλουν μια θεμελιώδη αλλαγή σε όλα τα επίπεδα. Ένας πρόεδρος προεδρεύει αυτής της αλλαγής, αφήνοντας στον νέο πρόεδρο τα εύσημα.
Δεν πιστεύω ότι η κατάσταση θα διατηρηθεί και μετά τις επερχόμενες εκλογές. Τα βίαια κοινωνικά ζητήματα, από τη φυλή μέχρι το φύλο και τα όπλα, δημιουργούν μια δημόσια διαίρεση που επηρεάζει τη λειτουργία της κυβέρνησης. Οι σχέσεις εντός του πολιτικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα γίνονται όλο και πιο δηλητηριώδεις. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει αφήσει πίσω του μια οικονομική κρίση. Όπως προβλέπεται, το τεχνολογικό σύστημα θα γίνεται όλο και πιο αναποτελεσματικό και η όρεξη του κοινού για τα αγαθά του θα είναι σε πτώση. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα προμηνύει οικονομική παρακμή που θα αναπαράγει όλο και πιο απελπισμένες και απλοϊκές λύσεις, αποσύροντας περαιτέρω κεφάλαια από το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Για πρώτη φορά στην ιστορία, ο θεσμικός κύκλος και ο κοινωνικός κύκλος θα συμπέσουν. Ενώ οι πόλεμοι τείνουν να μην επηρεάζουν τους εγχώριους κύκλους, ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία θα είναι πιθανότατα μεγεθυμένος.
Το σημερινό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση. Μια λύση πρέπει να προκύψει τώρα, στην οποία θα προεδρεύσει ο επόμενος πρόεδρος. Είναι αδύνατο να εξηγήσουμε όλες τις λεπτομέρειες μιας αποτυχίας του συστήματος ή την ανάγκη για μια νέα πολιτική τάξη. Σε αυτό το σημείο, το μόνο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι οδεύουμε προς την αποτυχία, και ένας νέος πρόεδρος, που θα γεμίζει τους πάντες με χαρούμενη ελπίδα, θα επιβλέπει αυτό που πρέπει να γίνει. Αλλά αυτό που πρέπει να γίνει παραμένει θολό, παίρνοντας την κατεύθυνσή του μόνο από το εύρος και τη σοβαρότητα της αποτυχίας.
