Zoltán Kodály και Emma Gruber, δύο καρδιές, μια ψυχή
Γράφει η πιανίστα ‘Εφη Αγραφιώτη
Το σαλόνι της Emma Gruber στη Βουδαπέστη ήταν σημείο αναφοράς για τις πάμπολλες σημαντικές καλλιτεχνικές του παρέες.
Η κυρία Gruber γεννήθηκε ως Emma Schlesinger αλλά για να σκεπάσουν οι γονείς της την εβραϊκή καταγωγή τους, άλλαξαν το επίθετο σε Sándor.
Η Emma μελέτησε θεωρητικά, πιάνο και φωνητική και απο νωρις συνέθετε μουσική. Επέλεξε να συνθέτει Lieder και έργα για πιάνο.
Στη Βουδαπέστη οντας ήδη παντρεμένη με τον τραπεζίτη και φιλόμουσο Henrik Gruber, παρακολούθησε μαθήματα πιάνου με δάσκαλο τον Ernst von Dohnányi και σύνθεση, πρώτα με δάσκαλο τον Béla Bartók και από το 1905, με τον Zoltán Kodály. Ολοι την γνώριζαν ως πολύπλευρα μορφωμένη γυναίκα και καταξιωμένη μουσικό. Το σαλόνι της έγινε κάτι σαν το κέντρο της πολιτιστικής ζωής.
Ήταν ίσως η μόνη μουσικός εκείνη την εποχή που αναγνώρισε το ταλέντο του νεαρού Béla Bartók και ερμήνευσε τις συνθέσεις του. Με τις έξυπνες κριτικές της, υποστήριζε με θέρμη τη νεανική καριέρα του Bartók. Όπως έγραψε αργότερα ο Bartók, «ήταν μοναδική φίλη, ήθελε το καλύτερο για μένα από κάθε άποψη».
Η καλλιτεχνική φιλία μεταξύ των Gruber, Bartók και Kodály στήριξε επίσης το έντονο ενδιαφέρον τους για τη λαϊκή μουσική. Από το 1906, ο Bartók και ο Kodály έκαναν εκδρομές στην ουγγρική ύπαιθρο, συλλέγοντας δημοτικά τραγούδια και ηχογραφώντας τα σε κυλίνδρους φωνογράφου. Η Εμμα είχε πολύ μεγάλη συλλογή από μουσικές παρτιτούρες, αμέτρητους τόμους λαϊκών τραγουδιών από όλα τα μέρη της Ευρώπης. Οι συνθέσεις της εκείνη την εποχή ακολουθούσαν τα χρώματα της λαϊκής Μουσικής.
Η κοινή τους αγάπη για τα παραδοσιακά ακούσματα έφερε κοντά της τον Kodály που ερωτεύτηκε την Emma Gruber, αν και αυτή ήταν 20 χρόνια μεγαλύτερή του. Το συναίσθημα ήταν αμφίδρομο, η Έμμα χώρισε τον Gruber και παντρεύτηκαν το 1910. Ως γαμήλιο δώρο, ο Μπάρτοκ έκανε μια ηχογράφηση με φωνογράφο και παρουσίασε τα σλοβάκικα κομμάτια από το «For Childern» στον κύριο και την κυρία Kodály.
Το ζευγάρι έζησε αρμονικά για 48 χρόνια. Επιπλέον, η Emma έγινε ο πιο σημαντικός συνεργάτης του Kodály. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε όλες τις προσπάθειές του. Σε κάποια φωνητική του σύνθεση έγραψε για να την τιμήσει: «αυτές οι μελωδίες αντικατοπτρίζουν προσωπικά γνωρίσματα της πιο αξιοσημείωτης γυναίκας, της αγαπημένης συντρόφου της ζωής μου.
Η Emma πέθανε το 1958 σε ηλικία 95 ετών. Ο σύζυγος της παντρεύτηκε ένα χρόνο μετά την βαφτιστήρα του, με την οποία έζησε τα επόμενα χρόνια, ως το τέλος της ζωής του, τον Μάρτιο του 1967.
U-M Chamber Choir Performs “Missa brevis” by Zoltán Kodály
