Σε σχολεία της Δανίας χρησιμοποιούνται εφαρμογές παρακολούθησης της διάθεσης των μαθητών
Ελεγχοι ευημερίας και προσπάθειες βελτίωσης της ζωής των παιδιών μέσα από διάφορες εφαρμογές.
Σε ένα προάστιο της Κοπεγχάγης, μια τάξη της πέμπτης Δημοτικού απολαμβάνει την εβδομαδιαία της τούρτα, μια κοινή παράδοση στα δημόσια σχολεία της Δανίας. Κι ενώ τα παιδιά τρώνε τη σοκολατόπιτα τους, η δασκάλα εμφανίζει στον πίνακα ένα infographic: ένα ραβδόγραμμα που δημιουργείται από ψηφιακή πλατφόρμα η οποία συλλέγει δεδομένα σχετικά με το πώς αισθάνονται οι μαθητές. Οργανωμένα έτσι ώστε να εμφανίζουν το εβδομαδιαίο “τοπίο διάθεσης” της τάξης, τα δεδομένα δείχνουν ότι η τάξη τη συγκεκριμένη εβδομάδα είχε κατά μέσο όρο διάθεση 4,4 στα 5, και τα παιδιά βαθμολόγησαν την οικογενειακή τους ζωή με υψηλά ποσοστά.
“Αυτό είναι υπέροχο!” αναφωνεί η δασκάλα, σηκώνοντας δύο αντίχειρες στον αέρα.
Στη συνέχεια περνάει σε ένα infographic για την υγιεινή του ύπνου. Εδώ τα δεδομένα δείχνουν ότι οι μαθητές δυσκολεύονται και η δασκάλα τους καλεί να σκεφτούν τρόπους για να βελτιώσουν τις συνήθειες του ύπνου τους. Αφού συζητήσουν για λίγο μεταξύ τους, τα παιδιά προτείνουν “λιγότερο χρόνο στην οθόνη το βράδυ”, “διαλογισμό πριν τον ύπνο” και “ένα ζεστό μπάνιο”. Αναλαμβάνουν συλλογικά τη δέσμευση να εφαρμόσουν αυτές τις στρατηγικές. Την επόμενη εβδομάδα, στην ώρα της πίτας, θα ερωτηθούν αν το τήρησαν ή όχι.
Αυτού του είδους οι έλεγχοι ευημερίας με βάση τα δεδομένα γίνονται όλο και πιο συνηθισμένοι στις τάξεις της Δανίας. Η χώρα είναι εδώ και καιρό πρωτοπόρος στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες και υποδομές, κατατάσσεται ως το πιο ψηφιακά ανεπτυγμένο έθνος στην έρευνα του ΟΗΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Τα τελευταία χρόνια, επίσης, τα σχολεία της έχουν λάβει μεγάλες επενδύσεις σε αυτού του είδους την τεχνολογία: εκτιμάται ότι η δανική κυβέρνηση διέθεσε 4 έως 8 εκατομμύρια δολάρια, το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού των γυμνασίων για διδακτικά βοηθήματα, για την προμήθεια ψηφιακών πλατφορμών το 2018. Το 2021, επένδυσε περίπου 7 εκατομμύρια δολάρια επιπλέον.
Οι επενδύσεις αυτές έχουν τις ρίζες τους στη σκανδιναβική παράδοση της εκπαίδευσης που επικεντρώνει την εμπειρία του παιδιού και ενθαρρύνει τη διαδραστική μάθηση.Ορισμένοι Σκανδιναβοί ερευνητές της εκπαίδευσης πιστεύουν ότι η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στην προσέλκυση των παιδιών και να συμμετέχουν ενεργά. “Η τεχνολογία είναι ένα εκτεταμένο μολύβι και μπλοκ ζωγραφικής. Είναι ένα εργαλείο που συνδέεται με την ευκαιρία του παιδιού να εκφραστεί”, δήλωσε η Mari-Ann Letnes, εκπαιδευτικός επιστήμονας στη Νορβηγία, σε συνέντευξή της το 2018.
Σε μια έκθεση κατάστασης του 2019 σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας στα σχολεία, το Υπουργείο Παιδείας της Δανίας δήλωσε ότι “η δημιουργικότητα και η αυτοέκφραση με ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν μέρος της οικοδόμησης των κινήτρων των μαθητών και της πολύπλευρης ανάπτυξης”. Τώρα, ορισμένοι εκπαιδευτικοί και διοικητικοί υπάλληλοι ελπίζουν ότι η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την αντιμετώπιση της ψυχικής υγείας.
Οι Δανοί μαθητές βρίσκονται εν μέσω μιας κρίσης ψυχικής υγείας, την οποία ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα της χώρας χαρακτήρισε ως πρόκληση “ισάξια του πληθωρισμού, της περιβαλλοντικής κρίσης και της εθνικής ασφάλειας”.
Κανείς δεν ξέρει γιατί, αλλά μέσα σε λίγες δεκαετίες, ο αριθμός των παιδιών και των νέων της Δανίας που πάσχουν από κατάθλιψη έχει υπερ-εξαπλασιαστεί. Το ένα τέταρτο των μαθητών της ένατης τάξης αναφέρει ότι έχει επιχειρήσει να αυτοτραυματιστεί. (Το πρόβλημα δεν αφορά αποκλειστικά τη Δανία: τα καταθλιπτικά επεισόδια μεταξύ των εφήβων στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά περίπου 60% μεταξύ 2007 και 2017, ενώ τα ποσοστά αυτοκτονιών των εφήβων έχουν επίσης εκτοξευθεί κατά περίπου 60% κατά την ίδια περίοδο). Μια πρόσφατη ανοιχτή επιστολή που υπογράφεται από περισσότερους από 1.000 Δανούς σχολικούς ψυχολόγους εξέφρασε “σοβαρές ανησυχίες” για την ψυχική κατάσταση των παιδιών που βλέπουν στη δουλειά τους και προειδοποίησε ότι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, “δεν βλέπουν καμία ελπίδα να αντιστραφεί η αρνητική τάση”.
Για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος, ορισμένα σχολεία της Δανίας προχωρούν στην αντιμετώπιση της ευημερίας των παιδιών μέσω πλατφορμών όπως το Woof, αυτό που χρησιμοποιείται στην τάξη της πέμπτης τάξης. Χτισμένη από μια νεοφυή επιχείρηση με έδρα τη Δανία, διεξάγει συχνά έρευνες σε μαθητές για διάφορους δείκτες ευημερίας και χρησιμοποιεί έναν αλγόριθμο για να προτείνει συγκεκριμένα θέματα στα οποία θα πρέπει να επικεντρωθεί η τάξη.
Αυτές οι πλατφόρμες κερδίζουν γρήγορα έδαφος. Το Woof, για παράδειγμα, έχει εφαρμοστεί σε αίθουσες διδασκαλίας σε περισσότερα από 600 σχολεία σε ολόκληρη τη Δανία, ενώ θα ακολουθήσουν και άλλα. Οι ιδρυτές του πιστεύουν ότι το Woof καλύπτει μια σημαντική θέση: λένε ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν εκφράσει εκτεταμένη δυσαρέσκεια με τα υπάρχοντα εργαλεία, ιδίως με μια κυβερνητική έρευνα ευημερίας. Αυτή η έρευνα ελέγχει τα σχολεία μια φορά το χρόνο και παραδίδει τα αποτελέσματα με καθυστέρηση- μπορεί να παρέχει μια στιγμιαία εικόνα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, αλλά είναι ελάχιστα χρήσιμη για τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι χρειάζονται τακτική ανατροφοδότηση για να προσαρμόσουν τη δουλειά τους.
“Υπάρχει απλώς ανάγκη για εργαλεία ελέγχου [με τα παιδιά] όπου δεν χρειάζεται να είστε ενεργός”, λέει ο Mathias Probst, συνιδρυτής της Woof. “Όπου δεν χρειάζεται να μιλάτε και στα 24 παιδιά πριν ξεκινήσετε μια τάξη, γιατί πριν το καταλάβετε, έχουν ήδη περάσει 15 λεπτά από την ώρα της τάξης”. Και οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να επωφεληθούν, προτείνει, από “κάτι που μπορεί να φέρει μια δομή δεδομένων σε όλο αυτό”.
Το Woof δεν είναι το μόνο που προσπαθεί να ποσοτικοποιήσει τις διαθέσεις των παιδιών. Αλλες πλατφόρμες έχουν υιοθετηθεί από σχολεία της Δανίας, ενώ σχολεία στη Φινλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιούν επίσης λογισμικό παρακολούθησης της διάθεσης. Στις ΗΠΑ, η τεχνολογία μπορεί να επεκταθεί πέρα από τη συλλογή αυτοαναφορών και να κυνηγήσει ενδείξεις για ανησυχητική συμπεριφορά, παρακολουθώντας τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα μηνύματα συνομιλίας και τις αναζητήσεις των μαθητών στις συσκευές που εκδίδει το σχολείο.
Πολλοί άνθρωποι λένε ότι η τεχνολογία παρακολούθησης της διάθεσης έχει μεγάλες δυνατότητες. “Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ψηφιακά εργαλεία για να αξιολογήσουμε την ευημερία σε 24ωρη βάση. Πώς είναι ο ύπνος; Πώς είναι η σωματική δραστηριότητα, πώς είναι η αλληλεπίδραση με τους άλλους; … Πώς συγκρίνεται ο χρόνος οθόνης [του παιδιού] με τον σωματικό χρόνο; Αυτό είναι κεντρικό στοιχείο για να κατανοήσουμε τι είναι στην πραγματικότητα η ευημερία”, δήλωσε σε βίντεο του 2019 ο αείμνηστος Carsten Obel, ο οποίος ήταν καθηγητής δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Άαρχους και ηγέτης στην ανάπτυξη ενός άλλου εργαλείου έρευνας μαθητών με την ονομασία Moods.
Ωστόσο, ορισμένοι εμπειρογνώμονες αντιμετωπίζουν με έντονο σκεπτικισμό την προσέγγιση αυτή. Λένε ότι υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις ότι η ποσοτικοποίηση αυτού του είδους μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση κοινωνικών προβλημάτων και ότι η καλλιέργεια μιας συνήθειας αυτοεπιτήρησης από μικρή ηλικία θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τη σχέση των παιδιών με τον εαυτό τους και μεταξύ τους με τρόπο που θα τα κάνει να αισθάνονται χειρότερα παρά καλύτερα. “Δύσκολα μπορούμε να πάμε σε ένα εστιατόριο ή στο θέατρο χωρίς να μας ρωτήσουν πώς νιώθουμε μετά και να τσεκάρουμε κουτάκια εδώ και εκεί”, λέει η Karen Vallgårda, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης που μελετά την ιστορία της οικογένειας και της παιδικής ηλικίας. “Υπάρχει μια ποσοτικοποίηση των συναισθημάτων και των εμπειριών που αυξάνεται και είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε αν αυτή είναι η ιδανική προσέγγιση όταν πρόκειται για την ευημερία των παιδιών”.
Άλλοι αναρωτιούνται πόσα πραγματικά γνωρίζουν τα παιδιά και οι γονείς τους για το ποια δεδομένα συλλέγονται – και πώς χρησιμοποιούνται. Ενώ ορισμένες πλατφόρμες λένε ότι συλλέγουν ελάχιστα ή καθόλου προσωπικά αναγνωρίσιμα δεδομένα, άλλες εξορύσσουν σε βάθος την ψυχική κατάσταση των παιδιών, τη σωματική τους δραστηριότητα, ακόμη και τις ομάδες φίλων τους.