Δεδομένα & Μύθοι που Εμποδίζουν τη Βελτίωση της Υγείας
Metabolomic Medicine
Έχουμε διαπιστώσει ότι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην επίτευξη αποτελεσμάτων με αλλαγές που αφορούν στον τρόπο ζωής, στη διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού και στη διατροφή, είναι δεδομένα που δεν είναι αληθή ή που είναι εν μέρη αληθή, σε αυτά τα θέματα.
Πρόκειται για ευρύτερα διαδεδομένες πεποιθήσεις που θεωρούνται ως σωστές χωρίς ωστόσο να είναι. Αυτές αποτρέπουν την επιτυχή εφαρμογή των οδηγιών που λαμβάνουν από την επιστημονική ομάδα της κλινικής μας.
Ορισμένα από τα πιο κοινά ψευδή στοιχεία που εμποδίζουν τη βελτίωση της υγείας είναι:
1. Το κόκκινο κρέας κάνει κακό στην υγεία γιατί αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου και καρδιολογικής νόσου.
Αυτό που ισχύει είναι ότι το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας είναι βλαβερό για την υγεία, όπως τα χοτ-ντογκ, ο γύρος, τα αλλαντικά, το οποίο συνήθως συνοδεύεται από άλλες επίσης υψηλά επεξεργασμένες τροφές, όπως τηγανιτές πατάτες, πίτσα, αναψυκτικά, κέτσαπ.
Η κατανάλωση μη-επεξεργασμένου κόκκινου κρέατος όπως το μοσχαρίσιο, το κατσικίσιο και το βουβαλίσιο είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση της υγείας σε ασθενείς με φλεγμονή[1]. Ασθενείς σε φλεγμονή απαιτούν σημαντική αύξηση στην ποσότητα πρωτεϊνών που λαμβάνουν από τη διατροφή τους[2].
2. Τα αυγά ανεβάζουν τη χοληστερίνη και αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Πολυάριθμές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό δεν ισχύει. Πρόσφατη ανάλυση όλων των δημοσιευμένων κλινικών μελετών, έδειξε ότι η αυξημένη κατανάλωση αυγών (πάνω από ένα την ημέρα) δεν συσχετίζεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αντιθέτως, συσχετίστηκε με σημαντική μείωση του κινδύνου στεφανιαίας νόσου[3].
3. Αυξημένα επίπεδα βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσουν τοξικότητα και να αυξήσουν τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα.
Τα φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D είναι μεταξύ 30-100 ng/ml. Ωστόσο, ενώ τα επίπεδα των 30 ng/ml επαρκούν για τη φυσιολογική λειτουργία των οστών, τα υπόλοιπα συστήματα στο σώμα απαιτούν τιμές πάνω 50 ng/ml[4]. Σε χρόνιες παθήσεις και φλεγμονές όπως σε ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα, συχνά απαιτούνται ακόμη υψηλότερες τιμές, για την επίτευξη του μέγιστου βιολογικού αποτελέσματος της βιταμίνης D[5].
Υπάρχουν διαφορετικές μορφές βιταμίνης D, που διαχειρίζονται διαφορετικά από τον ανθρώπινο οργανισμό. Φαρμακευτικές μορφές, που είναι ενεργές ή μερικώς ενεργοποιημένες μπορούν να επιφέρουν τοξικότητα, αυξάνοντας τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα και να προκαλέσουν κράμπες ή πονοκεφάλους. Η μορφή βιταμίνης D που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα δεν είναι ενεργή και ενεργοποιείται από τα κύτταρα του οργανισμού μόνον εφόσον χρειάζεται. Η χορήγηση της συγκεκριμένης μορφής είναι ασφαλής για μακροχρόνια χορήγηση ακόμη και για δόσεις έως 50.000 iu ημερησίως[6][7].
Η πρόσληψη θεραπευτικών δόσεων, με σκοπό την αποκατάσταση σημαντικής έλλειψης της βιταμίνης D, πρέπει να γίνεται με την παρακολούθηση γιατρού και την μέτρηση των επιπέδων της στο αίμα, καθώς και των επιπέδων του ασβεστίου και άλλων δεικτών, κατά τα διαστήματα των συνιστώμενων επανελέγχων.
4. Πρέπει να τρώμε μικρά και συχνά γεύματα & να μη μένουμε νηστικοί.
Κάθε γεύμα προκαλεί έκκριση ινσουλίνης, ακόμη και όταν τρώμε υγιεινά. Οι συχνές εκκρίσεις προάγουν την αντίσταση στην ινσουλίνη και βάζει το σώμα σε κατάσταση αποθήκευσης λίπους. Το σώμα μας καίει λίπος μόνο όταν είμαστε νηστικοί και αυτό ξεκινάει μετά τις 8 ώρες νηστείας.
Η διαλειμματική νηστεία, κατά την οποία ένα μεγαλύτερο μέρος της ημέρας δεν τρώμε (14-18 ώρες) και τρώμε μόνο σε ένα διάστημα 6-8 ωρών, επιφέρει σημαντικά οφέλη στην υγεία. Η διαλειμματική νηστεία έχει ευεργετική επίδραση σε πολλές καταστάσεις, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, τα καρδιολογικά νοσήματα, ο καρκίνος και οι νευρολογικές διαταραχές[8].
5. Το πρωινό είναι το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας.
Για τη διενέργεια διαλειμματικής νηστείας μέσα στην ημέρα πάνω από 14 ώρες, μπορεί κανείς να παραλείψει είτε το βραδινό είτε το πρωϊνό. Και οι δύο επιλογές είναι αποτελεσματικές. Κάποιοι προτιμούν να παραλείπουν το βραδινό γεύμα και να κάνουν πρωινό, πράγμα που επίσης έχει θετικά μεταβολικά αποτελέσματα.
Ωστόσο, για τους περισσότερους ανθρώπους η παράλειψη του πρωϊνού είναι πιο εύκολη. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά τις πρωινές ώρες το σώμα μας διατηρεί πιο υψηλά επίπεδα ζαχάρου, ώστε να μπορέσουμε να βρούμε τροφή και να εργαστούμε. Συνήθως η όρεξη για φαγητό έρχεται μετά τις 10 το πρωί, όπου τα επίπεδα ζαχάρου αρχίζουν σταδιακά να μειώνονται.
Η λήψη του τελευταίου γεύματος μέχρι τις 20:00 το βράδυ και του πρώτου της επόμενης ημέρας κατά τις 10:00-12:00 το πρωί, επιτρέπει την διενέργεια νηστείας 14-16 ωρών, με αρκετή ευκολία για τα περισσότερα άτομα. Εφόσον η διενέργεια 14 ωρών και πάνω είναι δύσκολή, μπορεί κανείς να ξεκινήσει με 12 ώρες και σταδιακά να αυξήσει το διάστημα της νηστείας.
6. Τα κορεσμένα λιπαρά κάνουν κακό στην υγεία.
Παρά το γεγονός ότι πολυάριθμες μελέτες έχουν πλέον αναμφίβολα δείξει ότι ο περιορισμός της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών δεν έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία μας, η σύσταση αυτή παραμένει. Οι πιο πρόσφατες κλινικές μελέτες και αναλύσεις μελετών, έχουν δείξει ότι η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών στη διατροφή δεν επιβαρύνει τα καρδιολογικά νοσήματα, δεν αυξάνει την ολική θνησιμότητα, προσφέρει όμως προστασία από την εκδήλωση εγκεφαλικού επεισοδίου.
Υπάρχουν δύο μορφές «κακής χοληστερίνης» (LDL).
Η μια μορφή αφορά σε μικρά πυκνά σωματίδια. Η άλλη μορφή αφορά σε μεγάλα σωματίδια. Τα μικρά και πυκνά σωματίδια αυξάνουν τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης. Τα μεγάλα σωματίδια δεν συνδέονται με τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης.
Η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, αυξάνει την ολική χοληστερίνη, ωστόσο δεν αυξάνει τα μικρά πυκνά σωματίδια της «κακής» χοληστερίνης. Αντιθέτως, αυξάνει τα πιο μεγάλα σωματίδια χοληστερίνης, τα οποία δεν συνδέονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Σε ανασκόπηση όλων των διαθέσιμων μελετών, που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2020, στο περιοδικό του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας (Journal of the American College of Cardiology), βρέθηκε ότι η αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών από μη-επεξεργασμένες τροφές, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά, δεν συνδέεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Το σύνολο των διαθέσιμων στοιχείων δεν υποστηρίζει τη σύσταση για μείωση της πρόσληψής τους, καταλήγει η μελέτη[9].
7. Τα συμπληρώματα πρέπει να λαμβάνονται από ένα έως τρεις μήνες και μετά να διακόπτονται.
Αυτό ισχύει για τα περισσότερα εμπορικά συμπληρώματα που μπορεί να περιέχουν χημικά πρόσθετα που δεν είναι τροφή (τιτάνιο, ταλκ, αλουμίνιο, χρώματα, ρυθμιστές οξύτητας, αντισυσσωματικά κ.ά).
Η λήψη φυσικών συμπληρωμάτων που περιέχουν μόνο θρεπτικά συστατικά, χωρίς χημικά πρόσθετα, είναι ασφαλής. Πιθανόν πιο ασφαλής και από τις τροφές γιατί πρόκειται για συστατικά που συμπληρώνουν τη διατροφή μας και έχουν εξεταστεί για την παρουσία φυτοφαρμάκων, βαρέων μετάλλων, παθογόνων μικροοργανισμών και μυκήτων.
8. Οι φυτικές ίνες είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου.
Το δεδομένο ότι η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών βοηθάει στην κινητικότητα του εντέρου, είναι ένα ακόμη στοιχείο που «όλοι γνωρίζουμε ότι είναι έτσι», ωστόσο το στοιχείο αυτό δεν στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Αντιθέτως, κλινικές μελέτες στις οποίες οι ασθενείς έλαβαν αυξημένη ποσότητα φυτικών ινών μέσα από τη διατροφή τους, δείχνουν ότι οι ασθενείς είχαν επιβράδυνση της κινητικότητας του εντέρου, δυσκοιλιότητα, φουσκώματα και κοιλιακή διάταση.
Η μικρότερη κατανάλωση φυτικών ινών, συνοδεύεται από λιγότερα ενοχλήματα από το γαστρεντερικό και καλύτερη εντερική λειτουργία. Οι φυτικές ίνες αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και των αερίων, χωρίς να διευκολύνουν τελικά τη δίοδο του εντερικού περιεχομένου.
9. Τα συμπληρώματα διατροφής μπορεί να επιβαρύνουν τα νεφρά ή το συκώτι.
Τα συμπληρώματα που αφορούν θρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, ωμέγα-3, προβιοτικά, αντιοξειδωτικά), δεν επιβαρύνουν τον οργανισμό, αντιθέτως βοηθούν το συκώτι και τους νεφρούς να διαχειριστούν και να αποβάλλουν ξένα στοιχεία, όπως φαρμακευτικές ενώσεις και βιομηχανικά χημικά.
Όταν αναφερόμαστε σε βιταμίνες και μικροθρεπτικά συστατικά, αυτό δεν συμπεριλαμβάνει συμπληρώματα και ορμόνες που λαμβάνονται για την ενίσχυση των αθλητικών επιδόσεων. Αυτά είναι ισχυρές φαρμακευτικές ενώσεις και όχι θρεπτικά συστατικά, που συμπληρώνουν την διατροφή μας. Αυτές οι ενώσεις πράγματι συνδέονται με κινδύνους για την υγεία.
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς στη λήψη φαρμάκων, ενώ φοβούνται τυχόν παρενέργειες των βιταμινών.
Αυτό πιθανόν οφείλεται εν μέρη στο γεγονός, ότι υπάρχει η αίσθηση ότι τα συμπληρώματα διατροφής δεν ελέγχονται. Ωστόσο, τα συμπληρώματα διατροφής ελέγχονται και ρυθμίζονται μέσα από ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη[10][11].
Οι θάνατοι από βιταμίνες είναι μηδενικοί, ακόμα και μετά από ηθελημένη απόπειρα δηλητηρίασης, ενώ οι ετήσιοι θάνατοι από παρενέργειες σωστά λαμβανόμενης φαρμακευτικής αγωγής είναι η 3η αιτία θανάτου σε ΗΠΑ και Ευρώπη[12][13][14].
«Δεν είναι αυτά που δεν γνωρίζεις που σε βάζουν σε μπελάδες, είναι αυτά που νομίζεις ότι είναι αληθή και δεν είναι.»
Μαρκ Τουέιν
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
[1] Reconsidering Meat Intake and Human Health: A Review of Current Research Yunting Xie, Yafang Ma, Linlin Cai, Shuai Jiang, Chunbao Li. February 2022 https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/mnfr.202101066
[2] Effects of inflammation and/or inactivity on the need for dietary protein Martina Guadagni, Gianni Biolo. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2009 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19741515/
[3] Association Between Egg Consumption and Risk of Cardiovascular Outcomes: A Systematic Review and Meta-Analysis Chayakrit Krittanawong et al. Am J Med . 2021 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32653422/
[4] A Narrative Review of the Evidence for Variations in Serum 25-Hydroxyvitamin D Concentration Thresholds for Optimal Health. William B. Grant et al. Nutrients Febr 2022.
[5] Vitamin D Resistance as a Possible Cause of Autoimmune Diseases: A Hypothesis Confirmed by a Therapeutic High-Dose Vitamin D Protocol. Dirk Lemke et al. Front. Immunol. April 2021.
[6] Rapidly Increasing Serum 25(OH)D Boosts the Immune System, against Infections—Sepsis and COVID-19. Prof. Sunil J. Wimalawansa. Εndocrinology & Nutrition, Department of Medicine, Cardiometabolic & Endocrine Institute, North Brunswick, NJ, USA. Academic Editor: Prof. Bruce W. Hollis. Nutrients 2022, https://doi.org/10.3390/nu14142997
[7] Vitamin D Is Not as Toxic as Was Once Thought: A Historical and an Up-to-Date Perspective Michael F. Holick, PhD, MD Mayo Clinic Proceedings. DOI: https://doi.org/10.1016/j.mayocp.2015.03.015
[8] Effects of Intermittent Fasting on Health, Aging, and Disease. Rafael de Cabo, Ph.D., and Mark P. Mattson, Ph.D. The New England Journal of Medicine. December 26 2019.
[9] Saturated Fats and Health: A Reassessment and Proposal for Food-Based Recommendations: JACC State-of-the-Art Review. Arne Astrup et al. J Am Coll Cardiol. 2020 Aug. https://www.jacc.org/doi/full/10.1016/j.jacc.2020.05.077
[10] Dietary Supplements – Safe, Beneficial and Regulated https://www.crnusa.org/resources/dietary-supplements-safe-beneficial-and-regulated
[11] About food supplements https://food.ec.europa.eu/safety/labelling-and-nutrition/food-supplements_en
[12] New Prescription Drugs: A Major Health Risk With Few Offsetting Advantages https://ethics.harvard.edu/blog/new-prescription-drugs-major-health-risk-few-offsetting-advantages
[13] Incidence of Adverse Drug Reactions in Hospitalized Patients A Meta-analysis of Prospective Studies https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/187436
[14] Peter C Gøtzsche: Prescription drugs are the third leading cause of death BMJ opinion 2016 https://blogs.bmj.com/bmj/2016/06/16/peter-c-gotzsche-prescription-drugs-are-the-third-leading-cause-of-death/