Ισπανικές εκλογές: η συνεχής άνοδος της Γιολάντα Ντίαζ
Η αναπληρώτρια πρωθυπουργός είναι η πιο υψηλόβαθμη πολιτικός της χώρας, αλλά κάποιοι στην άκρα αριστερά την θεωρούν προδότρια.
Το ενθουσιώδες χειροκρότημα που υποδέχεται τη Γιολάντα Ντίαζ στην προεκλογική εκστρατεία πριν από τις τοπικές εκλογές της Κυριακής στην Ισπανία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα σκληρά χαμόγελα που της επιφυλάσσουν οι συνάδελφοί της ακροαριστεροί πολιτικοί.
Η 52χρονη Ντίαζ, αναπληρώτρια πρωθυπουργός και κομμουνίστρια, χαιρετίζεται από τους υποστηρικτές της ως η μελλοντική πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ισπανίας. Όμως, αν και είναι η πολιτικός με το υψηλότερο σκορ στη χώρα, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δημοσκοπήσεις, η δημοτικότητά της δεν επεκτείνεται στην ηγεσία του αριστερού κόμματος Podemos που την ανέδειξε στην εξουσία. Στελέχη του κόμματος θεωρούν ότι πρόδωσε και δίχασε την Αριστερά, καθώς εγκαινίασε πέρυσι το δικό της πολιτικό κίνημα, Unite, το οποίο είχε τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που υποδηλώνει το όνομά του.
Μια χαρισματική διαπραγματεύτρια που ωθείται από το διαρκές χαμόγελό της, την ατσάλινη φιλοδοξία της και τα προοδευτικά πολιτικά μαντρόσκυλα, η Ντίαζ, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό άγνωστη πριν από τρία χρόνια, κρατά στα χέρια της την τύχη της κυβέρνησης της Ισπανίας, μια περίεργη θέση για κάποια που δεν κατεβαίνει καν στις εκλογές.
Με τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης να έχουν εμμονή με την αίσθηση της μόδας της – την οποία “θα μπορούσε να έχει διδαχθεί από τη βασίλισσα Λετίθια”, δήλωσε η εφημερίδα El Mundo – έχει γίνει η αγαπημένη της αριστεράς. Η κόρη ενός κομμουνιστή ηγέτη που φυλακίστηκε επί Φράνκο στη Γαλικία, τη βορειοδυτική περιοχή όπου γεννήθηκε τόσο η ίδια όσο και ο δικτάτορας, είναι δικηγόρος που κοιμάται λιγότερες από τέσσερις ώρες τη νύχτα. Θυμάται με αγάπη τον διάσημο κομμουνιστή ηγέτη της Ισπανίας Σαντιάγο Καρίγιο να της φιλάει το χέρι όταν ήταν παιδί και ανακοίνωσε τις φιλοδοξίες της τον περασμένο μήνα, λίγο μετά την έναρξη του κινήματός της. “Σήμερα κάνω ένα βήμα μπροστά. Θέλω να ηγηθώ της χώρας μας”, δήλωσε σε πολιτική συγκέντρωση στη Μαδρίτη.
Ο επικεφαλής της ισπανικής κυβέρνησης συνασπισμού υπό την ηγεσία των Σοσιαλιστών, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ χρειάζεται απεγνωσμένα έναν τέτοιο ηγέτη στο πλευρό του. Θα παρακολουθεί νευρικά τα αποτελέσματα του Podemos στις έντονα αμφισβητούμενες εκλογές της Κυριακής, οι οποίες θεωρούνται κρίσιμος δείκτης για τις γενικές εκλογές που θα διεξαχθούν τον Δεκέμβριο σε δήμους σε όλη την Ισπανία και σε 12 από τις 17 περιφέρειές της.
Σε μια μάχη που σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις θα είναι στήθος με στήθος μεταξύ του αριστερού μπλοκ και του συντηρητικού κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης Λαϊκό Κόμμα και του σκληροδεξιού κόμματος Vox, το Podemos αντιμετωπίζει σημαντικές απώλειες. Ο Ντίαζ θα ευημερήσει σε ένα τέτοιο σενάριο, αναγκάζοντας ενδεχομένως το Podemos σε έναν κατώτερο ρόλο και σε μια συμμαχία με την Unite. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τον Δεκέμβριο το λιγότερο ριζοσπαστικό κίνημα της Ντίαζ θα κερδίσει 27 έδρες στο ισπανικό κοινοβούλιο των 350 εδρών, αλλά το Podemos, το οποίο έχει 35 έδρες, προβλέπεται να πέσει στις 11.
Παρόλο που το κίνημα του Ντίαζ δεν κατεβαίνει την Κυριακή, επιλέγει ακροαριστερούς υποψηφίους για να τους παράσχει την υποστήριξή της με αντάλλαγμα την υποστήριξή τους στις βουλευτικές εκλογές. Αυτήν την εβδομάδα στη Βαλένθια, μια περιοχή-κλειδί για μεγάλες αντιπαραθέσεις, όπου το Podemos μπορεί να δυσκολευτεί να πιάσει το όριο για να κερδίσει έδρες, προέτρεψε τους ψηφοφόρους της να “καταστρέψουν δημοκρατικά” την αντιπολίτευση. Αν το Podemos αποτύχει στη Βαλένθια, το ίδιο θα συμβεί και με τους Σοσιαλιστές, ανοίγοντας την πόρτα σε μια συντηρητική νίκη σε εθνικό επίπεδο.
“Το Λαϊκό Κόμμα προηγείται στις δημοσκοπήσεις και έτσι θα έλεγα ότι είναι πολύ πιθανό να γίνει το πρώτο κόμμα σε ψήφους στις περιφερειακές και τοπικές εκλογές”, δήλωσε ο Pablo Simón, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης. “Αλλά το θέμα είναι πόσες περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις μπορούν να κερδίσουν και αυτό δεν είναι σαφές, διότι όλα εξαρτώνται από ένα πολύ μικρό περιθώριο ψήφων και από τις πιθανές συμμαχίες που μπορούν να κάνουν οι Σοσιαλιστές με τους Podemos και το Λαϊκό Κόμμα με το Vox”.
Ο κρίσιμος πολιτικός χώρος στα αριστερά των Σοσιαλιστών του Sánchez ταλαιπωρήθηκε από εσωτερικές διαμάχες αμέσως μετά την αποχώρηση του ιδρυτή του Podemos, Πάμπλο Ιγκλέσιας, από την πολιτική τον Μάιο του 2021, αφού το κόμμα του υπέστη συντριβή στις περιφερειακές εκλογές στη Μαδρίτη, την τελευταία από μια σειρά απογοητευτικών δημοσκοπικών αποτελεσμάτων. Ο ίδιος πρότεινε την Díaz να αναλάβει τη θέση του αναπληρωτή πρωθυπουργού, παρόλο που δεν ήταν μέλος του κόμματός του, αλλά όταν έγιναν σαφείς οι φιλοδοξίες της, οι δύο τους ήρθαν σε ρήξη.
Η πικρία τους ξέσπασε δημοσίως με αφορμή τον αποτυχημένο νόμο περί συναίνεσης υπό την ηγεσία των Podemos, οι ελλείψεις του οποίου οδήγησαν στη μείωση των ποινών ή στην απελευθέρωση περισσότερων από 1.000 σεξουαλικών παραβατών. Η αποτυχία της Ντίαζ να υποστηρίξει το Podemos για το φιάσκο εξόργισε τον Iglesias, ο οποίος παραμένει ως éminence grise του κόμματος. Είπε ότι η Ντίαζ “φουσκώνει το προφίλ της” και χαρακτήρισε τις ενέργειές της “όχι μόνο άθλιες και δειλές, αλλά και ανόητες”. Είπε επίσης, με τον ρόλο του ως ραδιοτηλεοπτικός-ακτιβιστής, ότι “ίσως έκανε λάθος” που την έχρισε διάδοχό του.
Η σύγκρουση απειλεί να διαλύσει την Αριστερά, χωρίς να διαφαίνεται συμφωνία για ένα κοινό ψηφοδέλτιο μεταξύ του Díaz και του κόμματος του Iglesias. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Δεξιά επωφελείται από το σχίσμα.
Η δημοτικότητα της Ντίαζ στηρίζεται εν μέρει στην ευθύνη της για μια μεταρρύθμιση στα εργασιακά, η οποία πιστώνεται με μια δραματική μείωση του αριθμού των συμβάσεων προσωρινής απασχόλησης, αν και οι σχολιαστές έχουν παρατηρήσει ότι η μεταρρύθμιση τις επανακατηγοριοποίησε, αφαιρώντας τες έτσι από τα στοιχεία της ανεργίας. Ως υπουργός Εργασίας επέβλεψε επίσης ένα γενναιόδωρο πρόγραμμα αδειών στο αποκορύφωμα της πανδημίας.
Η άνοδός της ανέδειξε την αποτυχία του Sánchez να μετατρέψει τις σχετικές οικονομικές του επιτυχίες σε περισσότερες ψήφους, με πολλούς αριστερούς ψηφοφόρους να είναι χλιαροί για τον πρωθυπουργό.
Ο καθηγητής Pablo Simón σημείωσε ότι η οικονομία επισκιάστηκε στην προεκλογική εκστρατεία εξαιτίας αντιπαραθέσεων, όπως η συμμαχία των Σοσιαλιστών με την Ενωση της Χώρας των Βάσκων, την πρώην πολιτική πτέρυγα της τρομοκρατικής ομάδας Eta που έχει πλέον καταργηθεί. “Η κατάσταση είναι αρκετά περίεργη εξαιτίας ενός συνδυασμού υψηλών τιμών [λόγω πληθωρισμού] και υψηλής ανεργίας”, πρόσθεσε, “ο οποίος είναι άλλος ένας παράγοντας για τον οποίο η οικονομία δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο”.
Οι επικριτές της Αριστεράς θα υποστήριζαν ότι η κυβέρνηση μείωσε την ανεργία και όχι ότι πέτυχε υψηλή απασχόληση, καθώς, με ποσοστό 12,87% το τελευταίο τρίμηνο του 2022, η Ισπανία είναι μία από τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό βεβαίως δεν θα αποτρέψει το λαμπερό χαμόγελο της Ντίαζ, ένα χαμόγελο που ο Iglesias και η παρέα του θα υποστήριζαν ότι δεν την αποκλείει από το να είναι ….κακοποιός.
