Βρετανικό Μουσείο: Ω, κάποιος κατάκλεψε τα ιερά και τα όσια των κλεμμένων.
Ακούγεται ειρωνικό το γεγονός ότι στο συγκεκριμένο μουσείο εκτίθενται έργα που έχουν κλαπεί από διάφορες χώρες και από την Ελλάδα με αποκορύφωμα τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Τώρα, η διοίκηση του μουσείου ρίχνει τα βάρη σε έναν υπάλληλο και θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο θα εξιλεωθεί. Μα υπάρχει εξιλέωση σε τέτοιου είδους ζητήματα;
Πάντως πολλοί γνωρίζουν ότι οι κλοπές και οι πωλήσεις ή παραχωρήσεις σε εκλεκτούς συλλέκτες είναι εσωτερικές υποθέσεις που συχνά παραμένουν στο απυρόβλητο ή δεν φτάνει ποτέ η “κακή στιγμή” της αποκάλυψης, όπως συνέβη πρόσφατα. Ο Πήτερ Χιγνκς, ω τι ειρωνία, ήταν υπεύθυνος ελληνικών αρχαιοτήτων.Τι κι αν απολύθηκε; Αποχωρεί σύντομα και ο διευθυντής του Μουσείου, Χάρτγουικ Φίσερ. Ε, ναι, αφού τα έχουν κάνει μπάχαλο, αν αληθεύει ότι γνώριζαν από τριετίας για τις εσωτερικές κλοπές, αν και πλέον είναι περισσότερο από βέβαιο πως ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα. Το 2016, μια ρωμαϊκή αρχαιότητα, με πραγματική αξία άνω των 70.000 ευρώ, βγήκε προς πώληση στο eBay, με τιμή εκκίνησης τα 60 ευρώ. Τι έγινε τώρα; Προσπάθησαν να αποσιωπήσουν το θέμα; Υπήρξε συγκάλυψη;
Σκεφθείτε να είχαμε εμείς ένα τέτοιο τεράστιο πρόβλημα με το Μουσείο της Ακρόπολης – λέμε ένα τρανταχτό παράδειγμα.
Το Βρετανικό Μουσείο έχει στην κατοχή του οκτώ εκατομμύρια αντικείμενα, μείον κάτι… ψιλά που του λείπουν τώρα τελευταία. Οσο κι αν ακούγεται παράλογο το νούμερο, δεν είναι: αφού οι Βρετανοί κατέκλεβαν επί πολλές δεκαετίες τις αρχαιότητες όλου του πλανήτη (ο μισός ήταν υπό την κατοχή τους έτσι κι αλλιώς), τώρα, όπως θα έλεγαν και οι ίδιοι, they get a taste of their own medicine. Οι απώλειες των αντικειμένων, που πιθανότατα είναι πολύ περισσότερες από αυτές που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, φαίνεται ότι ήταν γνωστές πολύ πριν οι ίδιοι οι Βρετανοί δηλώσουν -αναγκαστικά- έκπληκτοι στις αρχές του χρόνου.
Ο υποδιευθυντής του Μουσείου είναι λίαν απίθανο να τον διαδεχθεί, καθώς σύμφωνα με την Telegraph, ήξερε και αυτός από τον Φεβρουάριο του 2021 ότι υπήρχαν κλοπές, αλλά δεν έκανε τίποτε, με συνέπεια «να χαθούν δύο πολύτιμα χρόνια». Οι κλοπές, όμως, δεν ξεκίνησαν το 2021, αλλά πολύ νωρίτερα. Και αυτό φέρνει σε δύσκολη θέση τους πάντες στη διοίκηση του Μουσείου, συμπεριλαμβανομένου και του προέδρου του, Τζορτζ Οσμπορν, πρώην υπουργού Οικονομικών στην κυβέρνηση Κάμερον.
Εκείνοι που «υπεξαίρεσαν» τις αρχαιότητες από το Μουσείο, στόχευσαν ακριβώς στα μη καταχωρισμένα σε καταλόγους αντικείμενα, γεγονός που σημαίνει είτε ότι ήταν άνθρωποι του Μουσείου, είτε ότι είχαν εσωτερική πληροφόρηση. Φυσικά, οι χώρες που ζητάνε αντικείμενα από το Μουσείο δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει χαμένη.
Η ελληνίδα υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είπε ότι η κατάσταση είναι «σοβαρή και θλιβερή» και ότι το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού «παρακολουθεί με προσοχή την υπόθεση». Ετσι κι αλλιώς οι κλοπές από μουσεία είναι σχεδόν πάντα «εσωτερικές δουλειές», σύμφωνα με τους ανθρώπους που εργάζονται για την ανάκτηση των κλεμένων αρχαιοτήτων.
Ενας εργαζόμενος σε μεγάλο μουσείο του Λονδίνου «καίει» το Βρετανικό Μουσείο, λέγοντας στον Guardian ότι «ο τομέας (των μουσείων) πάσχει από θεσμική διαφθορά και η “απαλλοτρίωση” αντικειμένων είναι μια πρακτική που θεωρείται “θεμιτή”».
Ο ίδιος είπε ότι κάποια πολύφερνα αντικείμενα που δωρίζονται στο Μουσείο πωλούνται «ησύχως» σε συλλέκτες. «Ολοι οι άνθρωποι που εργάζονται στα μουσεία δεν κλέβουν αντικείμενα, αλίμονο», είπε. «Ομως είναι ένα γνωστό πρόβλημα στον τομέα μας, για το οποίο κανείς δεν μιλάει».
Ενας εργαζόμενος σε άλλο μουσείο, είπε στον Guardian ότι υπάρχουν ελάχιστοι έλεγχοι ασφαλείας για τους εργαζόμενους που φεύγουν από τους χώρους εργασίας τους. «Είναι πολύ εύκολο να πάρεις κάτι μικρό, χωρίς να το καταλάβει κανείς», εξήγησε. Ο Αρθουρ Μπραντ, Ολλανδός ερευνητής που έχει ανακτήσει κλεμένες αρχαιότητες αξίας άνω των 400 εκατομμυρίων ευρώ απ’ όλον τον κόσμο, είπε ότι όλα τα μουσεία του κόσμου έχουν πέσει θύματα κλοπής και οι εργαζόμενοι το παίρνουν χαμπάρι όταν αρχίζουν τη διαδικασία να τα καταχωρίσουν σε καταλόγους. Τότε διαπιστώνουν ότι λείπουν εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες αντικείμενα.
Ο Κρίστοφερ Μαρινέλο, του οργανισμού Art Recovery International, είπε στον Guardian: «Οι κλοπές από μουσεία είναι διεθνές φαινόμενο, αλλά μισό λεπτό· τα μουσεία δεν είναι σούπερ μάρκετ, είναι φύλακες της πολιτιστικής μας παράδοσης. Δεν θα έπρεπε να είναι εύκολο να πάρεις αντικείμενα από αυτά».
Η Ενωση Μουσείων χαρακτηρίζει την κλοπή αρχαιοτήτων από μέλη του προσωπικού όχι μόνο ως εγκληματική πράξη, αλλά και πράξη ενάντια στην επαγγελματική ηθική. «Οι περισσότεροι εργαζόμενοι στα μουσεία αγαπούν τις συλλογές. Δεν μπαίνουν στη δουλειά για να κλέψουν», είπε εκπρόσωπός της.
Σήμερα, πάντως, η παγκόσμια βάση δεδομένων του οργανισμού Art Loss Register περιλαμβάνει περισσότερα από 700.000 κλεμένα αντικείμενα. Και ίσως αυτά να μην είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.
Με πληροφορίες από τον Guardian και το Protagon.gr