O διάσημος συγγραφέας Γουόλτερ Άιζακσον είναι ο βιογράφος του Ιλον Μασκ. Αλλά κάποιοι βρίσκουν κενά στο βιβλίο.
Την Τρίτη κυκλοφόρησε μία νέα βιογραφία του Ιλον Μασκ, η οποία ξεχωρίζει από όσες έχουν δημοσιευτεί μέχρι στιγμής λόγω των πολύ ζωηρών και ανέκδοτων λεπτομερειών της ζωής του Αμερικανού μεγιστάνα που φέρνει στο φως.
Εμείς διαβάσαμε διάφορες αναφορές και κριτικές. Επιλέξαμε άρθρο του Gary Shteyngart στον βρετανικό Γκάρντιαν.
Το πόρτα-πόρτα του Γουόλτερ Άιζακσον χωρίς διορατικότητα ξεκαθαρίζει τουλάχιστον ένα πράγμα: ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο έχει καιρό μπροστά του για να…μεγαλώσει.
Ποιος ή τι φταίει για τον Ιλον Μασκ; Ο διάσημος ιστορικός και συγγραφέας Γουόλτερ Άιζακσον απλώνει ένα ευρύ, πλην πορώδες δίχτυ στην αναζήτηση μιας απάντησης. Σε όλο το βιβλίο, οι έμπιστοι, οι συνεργάτες, οι πρώην σύζυγοι και οι σύντροφοι του Musk τον παρουσιάζουν με ψυχιατρικές και άλλες “δαιμονικές διαθέσεις” μεταξύ των οποίων η διπολική διαταραχή, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και η μορφή αυτισμού που παλαιότερα ήταν γνωστή ως σύνδρομο Άσπεργκερ.
Όμως η ιδέα ότι οποιαδήποτε από αυτές τις καταστάσεις είναι αυτό που κάνει τον Μασκ “μαλάκα” – “asshole” – ενώ παράλληλα τον κάνει επιτυχημένο στις επιδιώξεις του, αποτελεί προσβολή για όλους όσοι επηρεάζονται και καταφέρνουν να αλλάξουν τον κόσμο χωρίς να αφήσουν πίσω τους έναν δρόμο από πληγωμένους ανθρώπους, αποτυχημένα κοινωνικά δίκτυα και γενική απελπισία. Η απάντηση, λοιπόν, πρέπει να βρίσκεται αλλού.
Υπάρχουν πολλά για να δουλέψεις εδώ, αλλά αυτό δεν κάνει την ανάγνωση αυτού του βιβλίου ευκολότερη. Νιώθω σαν να υπάρχουν, για παράδειγμα, εκατοντάδες σελίδες από την αρχή μέχρι το τέλος που αναμεταδίδουν την ίδια σκηνή: Ο Μασκ προσπαθεί να μειώσει το κόστος διαφόρων καθημερινών αντικειμένων, ώστε να βγάλει περισσότερα χρήματα και να εκπληρώσει το όνειρό του να μεταφέρει τον εαυτό του (και ενδεχομένως όλους εμάς) στον Άρη… Προς τιμήν του, ο βιογράφος είναι μάστορας στα διαλείμματα κεφαλαίων, διακόπτοντας την αφήγηση όταν ένας από τους πυραύλους του Musk εκρήγνυται ή όταν αφήνει κάποια κυρία έγκυο, και στη συνέχεια ανταμείβει τον αναγνώστη με μια σειρά φωτογραφιών που κατευνάζουν την πλήξη μέχρι την επόμενη κατάβαση στην άγρια, αλλά περίεργα προβλέψιμη ζωή του πρωταγωνιστή του. Και πάλι, δεν φταίει για όλα ο συγγραφέας.
Ο πρόλογος του βιβλίου περιέχει αυτό που στα γραφεία συγγραφέων του Χόλιγουντ και στα μικρότερα προγράμματα MFA αποκαλείται “το υποκινούμενο περιστατικό”. Σε μια παιδική χαρά στη Νότια Αφρική της δεκαετίας του 1980, ο Μασκ ξυλοκοπήθηκε τόσο σοβαρά από μια ομάδα νταήδων που η μύτη του χρειάστηκε διορθωτική χειρουργική επέμβαση ακόμη και δεκαετίες αργότερα.
Σύμφωνα με τον βιογράφο του, ο πατέρας του πήρε το μέρος των νταήδων. Πρόκειται για πράξεις βίας και προδοσίας που έχουν όντως δια βίου συνέπειες, όπως έχει πει ο ίδιος ο Μασκ. Αυτό που είναι ταυτόχρονα συναρπαστικό και καταθλιπτικό είναι το πώς ο Μασκ έχει εσωτερικεύσει αυτές τις πράξεις εκφοβισμού. Το Twitter (τώρα γνωστό ως X) ήταν ένας λάκκος ρατσιστικής και μισογύνικης αγριότητας ακόμη και πριν το αγοράσει ο Musk, αλλά έχει δώσει στους τραμπούκους κάθε άλλο παρά το ελεύθερο και τώρα σχεδιάζει να καταργήσει τη λειτουργία μπλοκαρίσματος, ώστε οι χρήστες που δέχονται μεταφορικά γροθιά στη μύτη να μην μπορούν να σηκώσουν τα χέρια τους για να αμυνθούν.
Η μεγαλύτερη αποκάλυψη εδώ αφορά τον Musk που φέρεται να είπε στους μηχανικούς του να “απενεργοποιήσουν” την κάλυψη των δορυφορικών συστημάτων Starlink στην Κριμαία, την ώρα που τα ουκρανικά υποβρύχια πλησίαζαν τον ρωσικό στόλο στη Σεβαστούπολη. Σε απάντηση στην αναφορά αυτού του επεισοδίου στο βιβλίο, ο Musk πήρε το X για να πει: “Υπήρξε ένα επείγον αίτημα από τις κυβερνητικές αρχές για την ενεργοποίηση του Starlink σε όλη τη διαδρομή προς τη Σεβαστούπολη. Η προφανής πρόθεση ήταν να βυθιστεί το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού στόλου που ήταν αγκυροβολημένο. Αν είχα συμφωνήσει με το αίτημά τους, τότε η SpaceX θα ήταν ρητά συνυπεύθυνη σε μια σημαντική πράξη πολέμου και κλιμάκωσης της σύγκρουσης”.
Ο ίδιος ο Isaacson συνέχισε να “διευκρινίζει” στο ίδιο βιβλίο ότι η κάλυψη της Starlink δεν επεκτάθηκε ποτέ στην Κριμαία. “Ο Μασκ δεν το επέτρεψε”, έγραψε, “επειδή πίστευε, πιθανότατα σωστά, ότι αυτό θα προκαλούσε έναν μεγάλο πόλεμο”. Όμως, επαναλαμβάνοντας τις δηλώσεις του Musk, ο Isaacson έγινε προπαγανδιστής των ρωσικών μηνυμάτων σχετικά με τις ενέργειες της Ουκρανίας που οδηγούν σε έναν ευρύτερο πόλεμο (“Αναζητήστε την ειρήνη όσο έχετε το πάνω χέρι” Ο στρατηγός Musk εκφόβιζε τους Ουκρανούς) – μια υπόθεση που έχει διαψευστεί αμέτρητες φορές και που χαρακτηρίζει όσους την πιστεύουν ως χρήσιμους ηλίθιους για το Κρεμλίνο.
Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που δεν εκτιμούσα ιδιαίτερα την κρίση του Isaacson. Το χιούμορ του Musk -έβγαλε το “w” από την πινακίδα του Twitter στο Σαν Φρανσίσκο επειδή το “tit” είναι τόσο εγγενώς αστείο – έχει “πολλά επίπεδα”. Η Linda Yaccarino, η σχεδόν κωμικά αδέξια διευθύνουσα σύμβουλος της X του Musk, είναι “εξαιρετικά έξυπνη”. Ο χρόνος που αφιερώνεται στις απόψεις του Musk και όσων των ακολουθούν δεν μπορεί παρά να διαστρεβλώσει την αφήγηση προς όφελός του, ειδικά επειδή ο Musk είναι ο απόλυτος αναξιόπιστος αφηγητής.
Το μεγαλύτερο θέμα στη λίστα με τα πράγματα για τα οποία ο Μασκ δεν λέει να πάψει να μιλάει, είναι ο Άρης. “Πρέπει να πάμε στον Άρη πριν πεθάνω”. “Πρέπει να δώσουμε μια ευκαιρία, αλλιώς θα μείνουμε για πάντα στη γη”. Το μεσσιανικό μέρος του Muskiverse είναι η προσπάθειά του να βάλει 140 εκατομμύρια μίλια ανάμεσα σε αυτόν και τον πατέρα του, καθώς προσπαθεί να μετατρέψει την ανθρωπότητα σε έναν “πολυπλανητικό πολιτισμό”, παρόλο που δυσκολευόμαστε αρκετά να τα καταφέρουμε ως μονοπλανητικοί.
Αλλά ο Μασκ ξέρει επίσης τι μας εμποδίζει να φτάσουμε στον άψυχο μακρινό πλανήτη και δεν φοβάται να μας το πει: “Αν δεν σταματήσει ο ιός του ξύπνιου νου …, ο πολιτισμός δεν θα γίνει ποτέ διαπλανητικός”.
Υπάρχει ένα πολύ πιο ενδιαφέρον βιβλίο που σκιάζει αυτό το βιβλίο για τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία μας έχει παραχωρήσει τα προνόμιά της στους Μασκ του κόσμου. Υπάρχουν πολλά που πρέπει να πούμε για την επιμονή του Μασκ, όπως για παράδειγμα την ικανότητά του να σπάσει τη γραφειοκρατία της Nasa με βάση το κόστος. Αλλά αξίζει τον κόπο όταν ο σωτήρας σου αποδεικνύεται ότι είναι ο πιο φωνακλάς σπασίκλας του κόσμου;
Ποιος ή τι ευθύνεται λοιπόν για τον Elon Musk; “Μεγαλώνοντας στη Νότια Αφρική, το να τσακώνεσαι ήταν φυσιολογικό”, λέει ο Μασκ, και υπάρχει μια μυρωδιά απελπισμένου ανδρισμού που πλανάται στο βιβλίο, τόσο ιεραρχικά όσο και στα αποδυτήρια των αγοριών της Πρετόρια. Δεν είναι τυχαίο ότι στο οπισθόφυλλο του βιβλίου απεικονίζεται ένα πέος σε πλήρη στύση (κάποιοι μπορεί να ισχυριστούν ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν από τους πυραύλους του Μασκ, αλλά εγώ δεν πείθομαι).
Όταν οι γονείς του χώρισαν, ο νεαρός Μασκ επέλεξε να ζήσει με έναν πατέρα που περιγράφει ότι τον υπέβαλε σε “ψυχικά βασανιστήρια”, αντί για την ατελή αλλά στοργική μητέρα του. Θα συνεχίσει να επιστρέφει σε αυτό το σκοτάδι και είναι πιθανό να βυθιστεί σε αυτό ακόμη περισσότερο καθώς η πραγματικότητα της θνητότητας τον περιβάλλει. Όταν είσαι τόσο μπερδεμένος όσο ο ήρωάς μας, υπάρχει πολλή ψυχολογική δουλειά που πρέπει να κάνεις για να σταματήσεις την καθοδική σπείρα, δουλειά πιο βαρετή από την κατασκευή ενός πυραύλου. Δουλειά πιο βαρετή κι από αυτό το βιβλίο.
Δεν είναι περίεργο που ο Μασκ μετονόμασε το Twitter σε “Χ” από το αγαπημένο του γράμμα. Το Χ είναι επίσης μια διαγραφή, το αντίθετο του τικ, και αυτό ακριβώς κάνει σταθερά ο Μασκ στην κληρονομιά του. Το βιβλίο του Isaacson προσπαθεί διαρκώς να χτίσει δραματική ένταση ανάμεσα στον οραματιστή που σώζει τα είδη και το χτυπημένο παιδί που εκφοβίζεται. Αλλά γνωρίζουμε το τέλος της ιστορίας του Μασκ πριν καν την ανοίξουμε. Στο τέλος, οι νταήδες κερδίζουν.
Gary Shteyngart is a Jewish American writer born in Leningrad in the former USSR. His novels include The Russian Debutante’s Handbook (2002), Absurdistan (2006), and Super Sad True Love Story (2010). His other writing has appeared in the New Yorker, Granta, and the New York Times
The bestselling biographer of such inventive personalities as Benjamin Franklin, Albert Einstein and Steve Jobs has written a new book about Elon Musk, the volatile billionaire who has built electric cars, launched rockets, and thrown wrenches into the war between Russia and Ukraine. Walter Isaacson talks with correspondent David Pogue about the ways in which Musk’s companies are reshaping history, as well as the celebrity CEO’s dramatic personality and his propensity to “go dark.” @SpaceX @tesla
Παραθέτουμε μερικές παραγράφους από το βιβλίο του Μασκ που δημοσίευσε η Καθημερινή, εδώ
