Παίζει ρόλο η ηλικία στην ανάδειξη ενός προέδρου και μάλιστα προέδρου υπερδύναμης;
Μια έρευνα με αφορμή την απόφαση του σημερινού προέδρου των ΗΠΑ Τζον Μπάιντεν να διεκδικήσει τον επόμενο χρόνο την προεδρία, όταν πλέον θα είναι 82 ετών.
«Δεν θα κάνω θέμα την ηλικία σε αυτήν την καμπάνια. Δεν πρόκειται να εκμεταλλευτώ για πολιτικούς σκοπούς τη νιότη και την απειρία του αντιπάλου μου», είχε πει το 1984 ο 73χρονος τότε Ρεπουμπλικανός Ρόναλντ Ρέιγκαν, αντιμέτωπος με τον Δημοκρατικό Ουόλτερ Μοντέιλ, σε ντιμπέιτ για τις προεδρικές εκλογές.
Σε ένα χρόνο από σήμερα, ο Τζο Μπάιντεν θα διεκδικήσει ξανά το προεδρικό αξίωμα, σε ηλικία 82 ετών. Εάν εκλεγεί και εκπληρώσει για δεύτερη φορά τα χρέη πλανητάρχη, θα είναι στο τέλος της θητείας του 86 ετών.
Πρόκειται για μείζον θέμα συζήτησης στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, με βασικό ερώτημα αν ο πρόεδρος Μπάιντεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του ρόλου. Η προχωρημένη ηλικία του και κυρίως οι διαδοχικές «γκάφες» μπροστά στην κάμερα αποτελούν ίσως τον μεγαλύτερο αντίπαλο του ηγέτη των Δημοκρατικών στον δρόμο της επανεκλογής.
Ή μήπως όχι;
Με τη βοήθεια ενός μάχιμου δημοσκόπου στις ΗΠΑ, η «Κ» διερεύνησε πώς θα ψηφίσουν οι Αμερικανοί πολίτες αν δεν αλλάξει κάτι μέσα στους επόμενους 12 μήνες. Ζήτησε επίσης από τρεις, καθόλου τυχαίους, συνομηλίκους του προέδρου Μπάιντεν στην Ελλάδα να μοιραστούν αυθόρμητα τις σκέψεις τους για τη σχέση της ηλικίας με την αποδοτικότητα.
Αθηνά Κακούρη
95 ετών
Εγώ πάντως είμαι ακούραστη
Κάτι φωνίτσες ακούγονται τώρα τελευταία πως δεν πρέπει να βάλει πάλι ο Μπάιντεν υποψηφιότητα για πρόεδρος των ΗΠΑ. «Παραείναι μεγάλος!» λένε. «Θα κρατήσει την ψυχραιμία του σε μια δύσκολη στιγμή;». «Θα αντιδράσει γρήγορα;». «Θα αντιληφθεί εγκαίρως τι διακυβεύεται;». Εγώ, λοιπόν, που τον περνάω τον Μπάιντεν σχεδόν καμιά εικοσαριά χρόνια, σας λέω πως όλα αυτά προφάσεις είναι. Εγώ, στα δύσκολα δεν χάνω ποτέ την ψυχραιμία μου: ξεφωνίζω και έρχεται αμέσως η κόρη μου. Δεν ξεχνώ τίποτα – καμιά κατσαρόλα στη φωτιά μόνον μια-δυο φορές τον χρόνο την αφήνω και καίγεται. Και τα μόνα που δεν αντιλαμβάνομαι είναι εκείνα που η απώλεια της περιφερειακής όρασης στο δεξί μάτι μού τα αποκλείει. Είμαι δε ακούραστη – με τρεις ωρίτσες ύπνο το μεσημέρι, μένω δραστήρια έως τα μεσάνυχτα. Δεν θεωρώ λοιπόν ότι η ηλικία παίζει ρόλο στην αποτελεσματικότητα ενός αρχηγού κράτους. Εχει βεβαίως αποτελέσει πρόφαση. Πόσα παιδιά βασιλιάδων μαχαίρωσαν τον πατέρα τους επειδή ήταν, λέει, γέρος και τάχα μου ανίκανος να διοικήσει το κράτος; Οι γέροι όμως δεν παίζουν με τα σπίρτα, σαν τον Νέρωνα, που, δώσ’ του δώσ’ του, στο τέλος την έκαψε τη Ρώμη, ούτε ξεκινάνε εκστρατείες σαν τον Αλέξανδρο, που του καρφώθηκε στα καλά καθούμενα να πάει να κόψει όλους τους Πέρσες, μαζί και τον Δεσμό τους. Σου λέει «ο νέος έχει ενέργεια, έχει δύναμη». Μάλιστα! Κι ο Φραγκίσκος Ιωσήφ, δεν είχε; Εξήντα πέντε χρόνια βασιλιάς δούλευε ώς την τελευταία του στιγμή καθημερινά, δέκα και δεκαπέντε ώρες, ορθός εμπρός σε ένα αναλόγιο, κι έτσι δεν έλιωνε και τα παντελόνια του. Εγώ πάντως δεν θα είχα καμιά δυσκολία να αναλάβω πρόεδρος των ΗΠΑ, και τότε να δεις αν θα ξανάρχιζαν όλοι γύρω μου να μιλούν κανονικά, αρθρώνοντας σωστά αντί που τώρα όλοι τους έχουν καταπιαστεί να ψιθυρίζουν για να με σκάσουν.
Κι όσο για «ταβάνι» στην ανάληψη θέσεων ευθύνης, βεβαίως θέλω να μπει, αλλά όχι ηλικιακό. Οι γέροι είναι σοφοί. Οι ψηλοί όμως είναι κατά κανόνα ηλίθιοι. Ενώ αντίθετα οι κοντοί, περίπου στο δικό μου το μπόι, 1,52,5, είναι όλοι διάνοιες. Σαν τον Ναπολέοντα. Και σαν τον Σωκράτη – κι αυτός κοντός πρέπει να ήταν.
Παναγής Βουρλούμης
86 ετών
Επρεπε να έχει έτοιμο τον διάδοχο
Απαντώ στο ερώτημά σας ότι είμαι θυμωμένος. Ο Μπάιντεν δεν φρόντισε να προετοιμάσει διαδοχή, κάτι που ξεχωρίζει τους πραγματικούς ηγέτες. Η εμφάνισή του στα ΜΜΕ είναι τραγική, δείχνει κάποιον που μόλις στέκεται στα πόδια του. Θα κοστίσει ψήφους στους Δημοκρατικούς και θα ευνοήσει τον Tραμπ, που αποτελεί παγκόσμιο κίνδυνο. Προφανώς ο ίδιος αισθάνεται στο ύψος των περιστάσεων, αλλά σαν έμπειρος πολιτικός έπρεπε να γνωρίζει ότι οι μάχες κερδίζονται επικοινωνιακά.
Σε σύγκριση με τους προγόνους μας ζούμε και παραμένουμε νέοι περισσότερο, αλλά κάποτε γερνάμε. Αδυνατίζει η αντοχή μας και η μνήμη μας. Είναι μια πραγματικότητα που αναγνωρίζουν πολλά επαγγέλματα, π.χ. του πιλότου, και θεσπίζουν όρια ηλικίας. Αλλού δεν υπάρχει ταβάνι, όπως στους ανώτερους κληρικούς και πολιτικούς. Το γάντζωμα στην καρέκλα είναι συνηθισμένο φαινόμενο και συνήθως κάνει ζημιά, αλλά για τους πολιτικούς δεν διορθώνεται γιατί γράφουν τους κανόνες οι ίδιοι.
Τα παραπάνω περιγράφουν τη γενική κατάσταση που δεν μεριμνά για τις εξαιρέσεις. Ο κάθε οργανισμός, το κάθε μυαλό έχει το δικό του βιολογικό ρολόι. Υπάρχουν νέοι που γεννιούνται γέροι και υπερήλικοι που παραμένουν νέοι. Είναι και ζήτημα νοοτροπίας, κληρονομικότητας. Μεγάλο ρόλο παίζει το επάγγελμα. Υπάρχουν ασχολίες που σε γερνάνε πρόωρα, και το αντίθετο.
Τέλος, υπάρχει το ενδεχόμενο η σωματική φθορά να μη συνοδεύεται και από πνευματική εξασθένηση. Ας ελπίσουμε ότι ισχύει για τον Μπάιντεν.
Στέφανος Μάνος
84 ετών
Το παράδειγμα του Κων. Μητσοτάκη
Γιατί τόση μανία με την υποψηφιότητα Μπάιντεν; Το 2024 θα είναι 82 ετών και ο Τραμπ –ο πιθανότερος αντίπαλός του– 79 ετών. Τρέμω με τη σκέψη ότι θα μπορούσε να εκλεγεί ο Τραμπ. Σύμμαχος και θαυμαστής του Πούτιν, είναι ικανός να διαλύσει τον δυτικό κόσμο, τη δημοκρατία όπως την ξέρουμε, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη.
Μερικοί προτείνουν τη θέσπιση ηλικιακών ορίων, ένα «ταβάνι» στην ανάληψη αιρετών αξιωμάτων. Προσοχή! Δεν είναι αθώες προτάσεις. Προσπαθούν να περιορίσουν τον ανταγωνισμό για να διευκολύνουν τη δική τους ανέλιξη.
Στην Αμερική η διεκδίκηση της προεδρίας είναι ανοιχτή σε όσους επιθυμούν να εκτεθούν στον εξοντωτικό προκριματικό αγώνα για την ανάδειξη του υποψηφίου κάθε κόμματος. Πλήθος υποψηφίων διεκδικούν το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών απέναντι στον Τραμπ. Για την ώρα δεν έχει εμφανιστεί υποψήφιος των Δημοκρατικών να αντιπαρατεθεί στον Μπάιντεν.
Η εντύπωσή μου είναι ότι ο Μπάιντεν, συγκεντρώνοντας γύρω του μια ικανή ομάδα νέων συνεργατών, χειρίζεται με ιδιαίτερη επιδεξιότητα τις διεθνείς υποχρεώσεις των ΗΠΑ έχοντας ενώσει τον δυτικό κόσμο. Εχει μια σπάνια ψυχραιμία που εμένα μου φαίνεται προϊόν ωριμότητας και στους επικριτές του έλλειψη ενέργειας. Για να το φέρω στα δικά μας, να θυμίσω την εκνευριστική, απίστευτη ψυχραιμία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Από τα σημαντικά του χαρίσματα, προϊόν της πολυκύμαντης ζωής του. Το 2000, σε ηλικία 82 ετών, θα μπορούσε θαυμάσια να είναι πρωθυπουργός.
«Οι Αμερικανοί θα ψηφίσουν πάλι με διακύβευμα τον Τραμπ»
Ο Τζεφ Χόργουιτ είναι εταίρος στη Hart Research, εταιρεία ερευνών κοινής γνώμης στις ΗΠΑ. Είναι ο βασικός Δημοκρατικός δημοσκόπος του NBC. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει εργαστεί για τις δημοσκοπήσεις του NBC και της Wall Street Journal και έχει ενεργό ρόλο στις ζωντανές νυχτερινές μεταδόσεις των αμερικανικών εκλογών και στους δύο ομίλους. Ο ίδιος ισχυρίζεται πως όταν δεν βοηθά τους Δημοκρατικούς γερουσιαστές να κερδίσουν τις εκλογές, τους δείχνει πώς να επικρατούν τουλάχιστον στο γήπεδο του μπέιζμπολ.
Στη μέση, ο Τζεφ Χόργουιτ.
Στις μετρήσεις, ο προβληματισμός για την ηλικία του Μπάιντεν δεν υπερβαίνει τον προβληματισμό για τις δίκες του Τραμπ, ο οποίος παραμένει το διακύβευμα στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, τονίζει στην «Κ», εξηγώντας ότι στην πραγματικότητα οι Αμερικανοί θα ψηφίσουν για το… 2020. Ενδεικτικό είναι το εύρημα ότι για πρώτη φορά οι Αμερικανοί ψηφοφόροι θα τοποθετηθούν στην κάλπη περισσότερο για τον προηγούμενο παρά για τον εν ενεργεία πρόεδρο, γεγονός που υποδηλώνει ότι μετά την άρνηση του αποτελέσματος από τους Ρεπουμπλικανούς, οι προηγούμενες εκλογές στις ΗΠΑ παραμένουν ανοιχτή υπόθεση. Σημειωτέον, αν δεν υπάρξει τρίτος υποψήφιος, πολύ λίγοι από τους ψηφοφόρους του 2020 θα μετακινηθούν από τις επιλογές τους.
«Οταν ρωτάμε τους Αμερικανούς αν η ψήφος τους αφορά περισσότερο τον Τραμπ ή τον Μπάιντεν, το 57% δηλώνει περισσότερο τον Τραμπ –είτε υπέρ είτε κατά– και μόλις το 37% απαντά περισσότερο τον Μπάιντεν. Επομένως, ακόμη και μετά την ήττα του στις προεδρικές εκλογές του 2020, ο Ντόναλντ Τραμπ παραμένει η κυρίαρχη πολιτική δύναμη στην αμερικανική πολιτική, καλώς ή κακώς. Για να απαντήσω όμως στον πυρήνα του ερωτήματος: οι ψηφοφόροι αναφέρουν ότι ανησυχούν πραγματικά για την ηλικία του Μπάιντεν και τελικά 1 στους 5 ξεκαθαρίζει ότι παρ’ όλα αυτά θα τον ψηφίσει εις βάρος του Τραμπ. Την ίδια ώρα, όμως, η πλειονότητα των ψηφοφόρων αναφέρει επίσης ότι ανησυχεί ιδιαίτερα για τις δίκες του Τραμπ. Εδώ δηλώνει ότι θα τον ψηφίσει, ούτως ή άλλως, 1 στους 10. Επομένως, τα στοιχεία μας δείχνουν ότι οι δύο αυτοί προβληματισμοί της αμερικανικής κοινής γνώμης, για τους δύο αντιπάλους, δεν έχουν τον ίδιο αντίκτυπο στην επιλογή της ψήφου», μας εξηγεί ο Αμερικανός δημοσκόπος.
Υπάρχει άραγε εναλλακτική για τους Δημοκρατικούς; Και αν όχι, γιατί; «Ο Μπάιντεν θα είναι ο υποψήφιος των Δημοκρατικών για την προεδρία, εκτός κι αν αποφασίσει διαφορετικά ο ίδιος. Και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι σχεδιάζει να μην είναι υποψήφιος. Στην Αμερική υπάρχουν σήμερα πολλά ανταγωνιστικά πολιτικά στελέχη. Το πρόβλημα προκύπτει από το γεγονός ότι οι εκλογές του 2020 δεν τελείωσαν ποτέ. Μέχρι να ξεθωριάσει ο Τραμπ από την εθνική σκηνή, θα είναι δύσκολο για νέες προσωπικότητες να εμφανιστούν. Ιδιαίτερα από την πλευρά των Ρεπουμπλικανών και ειδικά όσο παραμένουν απρόθυμοι να τον αναλάβουν».
Οι ψηφοφόροι αναφέρουν ότι ανησυχούν πραγματικά για την ηλικία του Μπάιντεν και τελικά 1 στους 5 ξεκαθαρίζει ότι παρ’ όλα αυτά θα τον ψηφίσει εις βάρος του τέως προέδρου.
Ανεξάρτητα από τον παράγοντα της ηλικίας, υπάρχουν παράγοντες που απειλούν ίσως περισσότερο την απήχηση του προέδρου Μπάιντεν. Η οικονομία παραμένει ένας τομέας πρόκλησης για εκείνον. Πολλές από τις πολιτικές του αντιμετώπισαν με επιτυχία το παρελθόν (ανάκαμψη από την πανδημία) και το μέλλον (επενδύσεις σε υποδομές). Στο παρόν, όμως, οι ψηφοφόροι αισθάνονται τον αντίκτυπο του πληθωρισμού, ένα θέμα το οποίο οι πολιτικές του βρίσκουν ακόμη μπροστά τους ως πρόκληση.
«Μπορεί να κατάφερε να μειώσει το κόστος των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, κάτι που οι προηγούμενοι πρόεδροι και των δύο κομμάτων δεν μπόρεσαν να πετύχουν, αλλά οι ψηφοφόροι δεν αισθάνονται καλά με την κατεύθυνση της χώρας και την οικονομική προοπτική τους. Αυτό σε ένα βαθμό οφείλεται στο γεγονός ότι οι Ρεπουμπλικανοί έχουν εμποδίσει ορισμένες πολιτικές στο Κογκρέσο, αποτρέποντας –για παράδειγμα– την προσπάθεια του Μπάιντεν να κάνει το πανεπιστήμιο πιο προσιτό. Δεν είναι όμως καθαρό στους ψηφοφόρους γιατί δεν κάνει περισσότερα προς αυτήν την κατεύθυνση. Επιπλέον, οι επιδόσεις του Μπάιντεν δεν είναι αυτές που θα έπρεπε στους νεότερους, όπως και στους Λατίνους ψηφοφόρους. Κι εδώ υπάρχει μια σύνδεση με τις απόψεις τους για τις οικονομικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν», παρατηρεί ο Χόργουιτ.
«Κλειδί» η συμμετοχή
Τα καλά νέα για τον Μπάιντεν είναι ότι πολλοί από αυτούς τους ψηφοφόρους θεωρούν τον Τραμπ μη αποδεκτό υποψήφιο, επομένως είναι πιθανό να ψηφίσουν τελικά τον Μπάιντεν. Το ερώτημα είναι περισσότερο πόσοι από αυτούς τους επικριτικούς ψηφοφόρους θα προσέλθουν τελικά στην κάλπη, εάν δεν αισθάνονται καλά με όσα κάνει ο Μπάιντεν για τα οικονομικά και το μέλλον τους.
Για την ιστορία, ο Τζο Μπάιντεν είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία πρόεδρος των ΗΠΑ. Ανέλαβε καθήκοντα σε ηλικία 78 ετών και σήμερα είναι 81 ετών. Πρόκειται για τον 9ο μεγαλύτερο ηγέτη χώρας στον κόσμο, σύμφωνα με μελέτη του Pew Research Center. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι νεότερος από τον Τζο Μπάιντεν. Η ηλικία του ωστόσο, 77 ετών, θα τον κατέτασσε επίσης ανάμεσα στους 25 πιο ηλικιωμένους ηγέτες των 187 κρατών που συμμετέχουν στα Ηνωμένα Eθνη.