Gaziza Zhubanova. Μια σπουδαία συνθέτρια από το Καζακστάν
Γράφει η ‘Εφη Αγραφιώτη
Κάθε φορά που μαθαίνω για μια συνθέτρια που δεν γνώριζα, ενεργοποιώ την ίδια σκέψη: έχουμε πολλά ακόμα να κάνουμε και πολλά να μάθουμε. Η κουλτούρα μας περιθωριοποιεί τις γυναίκες για δεκαετίες και για αιώνες. Μου συνέβη συζητώντας με διευθυντή μεγάλου μουσικού μας χώρου να συνειδητοποιήσω το εύρος των σχετικών συμπλεγμάτων. Αρνείται ότι πρέπει να φιλοξενούν οι συναυλιακές αίθουσες, συνθέσεις γυναικών.
Έχουμε γυναίκες δημιουργούς που πρέπει να αναγνωρίσουμε, να ερευνήσουμε τη μουσική τους και να εξερευνήσουμε τα περί αυτών. Αρκεί να το αποφασίσουμε.
Και στην περίπτωση όσων από εμάς είμαστε στη Δύση, τείνουμε να ξεχνάμε ή να μην αγγίζουμε πολλές μεγάλες περιοχές του κόσμου.
Παράδειγμα, μια χώρα με τεράστιο μουσικό πλούτο και ιστορία είναι το Καζακστάν. Η Gaziza Zhubanova με μάγεψε όταν πρωτάκουσα μια νεαρή πιανίστα να παίζει δικό της έργο στην Τιφλίδα. Η μουσική της Zhubanova δεν χρειάζεται τίποτε άλλο από το να την παίξουμε και εκτός της πατρίδας της. Ας ελπίσουμε!
Η Zhubanova τιμάται στο Καζακστάν ως η πρώτη γυναίκα συνθέτρια του τόπου. Είναι ηγετική προσωπικότητα της εθνικής σχολής συνθετών της χώρας και άσκησε σημαντική επιρροή στην εξέλιξη της καζακικής κλασικής μουσικής, τόσο μέσω των δικών της συνθέσεων όσο και ως δασκάλα.
Γεννήθηκε μέσα στη μουσική. Ήταν κόρη του σπουδαίου συνθέτη και ερευνητή της λαϊκής μουσικής τους, του Ahkmet Zhubanov. Συνέθετε από μικρούλα αλλά μετά τα μαθήματα που έλαβε αρχικά στο ωδείο Gnessin της Μόσχας, σπούδασε σύνθεση στο Ωδείο της Μόσχας. Επιστρέφοντας στο Καζακστάν, η Zhubanova ξεκίνησε το 1975 να διδάσκει στο Ωδείο του Αλμάτι που τώρα είναι το Εθνικό Ωδείο του Καζακστάν και βρίσκεται στη μεγαλύτερη πόλη τους, το Αλμάτι..Δίδαξε εκεί μέχρι τη συνταξιοδότηση της το 1987.
Στις συνθέσεις της η κλασική μουσική της δύσης και η λαϊκή μουσική του Καζακστάν τραγουδούν μαζί.
«Είναι απαραίτητο για έναν συνθέτη να κατέχει τον εθνικό του πολιτισμό και να απορροφά τη λαογραφία με την ψυχή του. Το επαναλάμβανε σε κάθε ευκαιρία. Διδάσκοντας αποκάλυπτε τη βαθιά συγγένεια της κλασικής με τη λαϊκή μουσική. Η λαογραφία ενέπνευσε τα έργα της και την διατριβή της, που ήταν βασισμένη στην εξέγερση του Καζακστάν το 1916 κατά της αυταρχικής εξουσίας. Χρησιμοποίησε δημοτικά τραγούδια και παραδοσιακά όργανα.
Στα έργα της Zhubanova περιλαμβάνονται τρεις όπερες, τέσσερα μπαλέτα, τρεις συμφωνίες, κομμάτια για πιάνο, μουσική δωματίου, παρτιτούρες ταινιών, έξι ορατόρια, πέντε καντάτες, κι άλλα πολλά.
https://www.youtube.com/watch?v=Y7OIXvil6Bc
H δεύτερη συμφωνία της έχει τίτλο Το νησί των γυναικών.
Το μπαλέτο της «Χιροσίμα» (1965) τραγουδά τον πόνο του ιαπωνικού λαού μετά τη φρικτή επίθεση. Το 1966, ένα άλλο μπαλέτο, «Η Γη, η Σελήνη και ο Σπούτνικ», την οδήγησε στο να συνεργαστεί με την Εταιρεία Τραγουδιού και Χορού του Καζακστάν. Η μουσική της βασίζεται βέβαια στη σοβιετική ιδεολογία των χρόνων εκείνων.
Ήταν αξιαγάπητη φιγούρα της οικογένειας των ανθρώπων του πολιτισμού.
Την τίμησαν με το βραβείο του Λαϊκού Καλλιτέχνη της ΕΣΣΔ το 1981 αλλά και η Air Astana έδωσε το όνομά της σε αεροσκάφος τιμώντας την.
Μετά τον φυσικό θάνατο της η Gaziza Zhubanova συνεχίζει να ζει σε όλο της το Καζακστάν: στην κεντρική οδό που φέρει το όνομά της, στην Περιφερειακή Φιλαρμονική Ορχήστρα Gaziza Zhubanova στο Aktobe και στο Κρατικό Κουαρτέτο Εγχόρδων Gaziza Zhubanova, που ηχογράφησε τα δύο συναρπαστικά κουαρτέτα εγχόρδων της (1952 και 1990) ενώ κυκλοφόρησαν έργα της, χρόνια πριν, στο άλμπουμ Kazakh Classical Music. Ήταν η μόνη ηχογράφηση που κυκλοφορούσε σε δυτικά κράτη.
Για την 95η επέτειο από τη γέννησή της, πολλές συναυλίες πέρυσι τίμησαν στο Καζακστάν την σπουδαία αυτή γυναίκα της μουσικής.