Αλλά δεν λέει μόνο για τους τόπους, τα γένη, τις φυλές. Λέει και για τις βασικές αξίες ο Αισχύλος, ο τραγωδός «της θεϊκής δικαιοσύνης». Σαν παραμύθι πάλι, με πρωταρχική αξία την τιμή και τον σεβασμό στους θεούς. Και είναι ο Πελασγός που καλοδέχεται και προστατεύει τους ξένους. Και είναι η Αμυμώνη και η Υπερμνήστρα, η φωνή των Δαναΐδων, που διαλαλούν ότι δεν θέλουν με τη βία ένωση με τον άντρα και μακαρίζουν τους Αργείους που «δεν αψήφησαν των γυναικών το δίκιο».
Με αυτή την τραγωδία έκλεισε το φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου, με τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη, με δύο ακόμη sold out, σε μια χρονιά με πολύ μεγάλη προσέλευση κοινού, σε όλες σχεδόν τις παραστάσεις.
Η Μαριάννα Κάλμπαρη έκανε μια πολύ καλή διασκευή της ιστορικής μετάφρασης του Ιωάννη Γρυπάρη, εντάσσοντας επιτυχώς ύμνους για την Αρτέμιδα και την Αφροδίτη (αυτούς που ερμήνευσε η Μαρίνα Σάττι) και σπαράγματα από τα χαμένα έργα της τετραλογίας που αφηγούνται τη συνέχεια του μύθου. Σκηνικά είχε ένα φιλόδοξο σχέδιο: να συνενώσει υποκριτικές γενιές και θεατρικό ύφος, αλλά και να διαχειριστεί ένα πλήθος ανθρώπων στην ορχήστρα, που σπάνια βλέπουμε σε αρχαίο δράμα. Τα κατάφερε;
Οι «Ικέτιδες» είναι μια τραγωδία που δίνει μεγάλο χώρο και ρόλο στο χορό. Η Μαριάννα Κάλμπαρη, ενώ είχε μέγα πλήθος στη θέση του χορού, δεν είχε το μέλος, αφού τα χορικά ακούστηκαν σε πρόζα από τις δύο Δαναΐδες, την Υπερμνήστρα (Λένα Παπαληγούρα) και την Αμυμώνη (Λουκία Μιχαλοπούλου). Οι δύο ηθοποιοί αφηγήθηκαν το μεγαλύτερο μέρος των χορικών, πλαισιωμένες από τα μέλη του χορού. Ο οποίος δεν έδειξε κάποια ιδιαίτερη χορογραφία, με κάποιες εξαιρέσεις, όπως στην τελευταία σκηνή, όπου όλες οι Δαναΐδες μπαίνουν κάτω από το ματωμένο πέπλο, σε αντίθεση με την κορυφαία Χριστίνα Σουγιουλτζή (Ιώ) που επωμίστηκε όλο το βάρος της κίνησης και το έκανε πολύ καλά. Και πάλι όμως, η πολύ ωραία κίνηση της Σουγιουλτζή δεν συνομίλησε σε όλα τα σημεία με την υπόλοιπη παράσταση. Δεν ενσωματώθηκε εντελώς, θα μπορούσα να πω. Υπήρχαν στιγμές που λειτούργησε σαν ντεκόρ στα υπόλοιπα δρώμενα.
Τα σκηνικά της Χριστίνας Κάλμπαρη είχαν κραυγαλέους συμβολισμούς (π.χ. το αγκαθωτό σύρμα στην κορυφή παρέπεμπε σε φράκτη συνόρων, και η υπόλοιπη όψη σε φυλακές). Ακατανόητες οι χάντρες-κουρτίνες που αποτελούσαν την είσοδο της πύλης, δεν νομίζω ότι συνομιλούσαν με το ύφασμα της Ιούς (το πέπλο και τη διαδρομή των βασάνων; Ένα χαρακτηριστικό της γυναικείας όψης;). Όσο για τα κοστούμια ήταν πολύ ενδιαφέροντα της Αμυμώνης και της Υπερμνήστρας, χαρακτηριστικά της θέσης του καθενός για τους υπόλοιπους ήρωες αλλά κάπως πομπώδη, και ήταν αρκετά μπερδεμένα τα κοστούμια του χορού, προσπαθώντας να δείξουν την αγνότητα και τη νεανικότητα των Δαναΐδων.
Η πολυδιαφημισμένη παρουσία της Μαρίνας Σάττι στην τραγωδία ήταν η σόλο ερμηνεία δύο ύμνων (εμπνευσμένοι από τον ύμνο του Καλλίμαχου για την Αρτέμιδα ο πρώτος, και από τους διασωθέντες στίχους της τρίτης τραγωδίας της τετραλογίας ο δεύτερος ύμνος, ο αφιερωμένος στην Αφροδίτη). Η φωνή της είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά μάλλον η μουσική του Χαράλαμπου Γωγιού δεν είχε την απαιτούμενη αρμονία, ιδίως στον ύμνο για την Αφροδίτη. Ήταν μια παρουσία που δεν προσέφερε κάτι στην υπόλοιπη παράσταση, παρά μόνο την παρουσία της και τη φωνή της. Δεν θα άλλαζε κάτι, δηλαδή, στη ροή της παράστασης αν έλειπε.
Όσο για τις ερμηνείες, υπήρχαν διαφορές ερμηνευτικές σχολές που έμοιαζε να λειτουργούν αυτόνομα. Η στιβαρή παρουσία της Λυδίας Κονιόρδου (που χειροκροτήθηκε θερμά στην είσοδό της στην ορχήστρα την Παρασκευή) σκλήρυνε μάλλον την καλοσύνη, την ενσυναίσθηση και την ευαισθησία του θετικού ήρωα Πελασγού. Ο Γιάννης Τσορτέκης, ως Αιγύπτιος κήρυκας και εντολοδόχος του Αίγυπτου, έπαιξε ρεαλιστικά, χωρίς να απομακρύνεται ιδιαίτερα από τηλεοπτικές του εικόνες. Ο Δαναός του Άκη Σακελλαρίου δεν μετέδωσε την αγωνία που θα είχε ένας έκπτωτος άρχοντας που πασχίζει για τη σωτηρία τη δική του και των παιδιών του. Όμως η Λουκία Μιχαλοπούλου και η Λένα Παπαληγούρα επωμίστηκαν και μετέφεραν καίρια τα συναισθήματα της φυλής και του φύλου τους (λίγο πιο εξωστρεφώς η Λένα Παπαληγούρα), και τη διαδρομή της ιστορίας και της τραγωδίας.
Η ωραιότερη σκηνή της παράστασης ήταν η σκηνή των «μακαρισμών» στο Δεύτερο Στάσιμο, των ευχαριστιών που λένε οι Δαναΐδες στον Πελασγό και στους Αργείους που αποφάσισαν να τις δεχθούν και να τις προστατεύσουν: «Μακάρι ποτέ θανατικό κακό μη σώσει την πόλη ετούτη από άντρες να ερημώσει./ Αθέριστος ο ανθός της νιότης από τον Θάνατο πάντοτε να μένει! Και οι πολλές αρρώστιες οι κακές μακριά να φτερουγίσουν όλες, μακριά απ’ των πολιτών τις κεφαλές! /Μακάρι πάντα… Μόνο κιθάρες και χορούς…». Εκεί λειτούργησαν όλα συντονισμένα.
Συνολικά, ήταν ένα φιλόδοξο εγχείρημα, που μας έδωσε καθαρά ένα γοητευτικό κείμενο που οι περισσότεροι δεν είχαμε ξαναδεί στη σκηνή, ήταν μια παράσταση που είχε ιδέες και δουλειά, αλλά έπασχε στον τρόπο συνένωσης όλων αυτών. Προσπάθησε να κρατήσει μια καθαρή ανάγνωση της τραγωδίας, υπερβάλλοντας αρκετά στα σύγχρονα στοιχεία με τα οποία την φόρτωσε, συνδέοντας όμως επιδερμικά την ουσία του κειμένου του Αισχύλου με το σήμερα.
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση Ιωάννης Γρυπάρης, Επεξεργασία κειμένου- Δραματουργία – Σκηνοθεσία Μαριάννα Κάλμπαρη, Σκηνικά – Κοστούμια Χριστίνα Κάλμπαρη, Μουσική σύνθεση Χαράλαμπος Γωγιός, Χορογραφία Χριστίνα Σουγιουλτζή, Σχεδιασμός φωτισμών Στέλλα Κάλτσου, Βοηθός σκηνοθέτιδας Μαριλένα Μόσχου, Μουσική διδασκαλία Ειρήνη Πατσέα, Σιμέλα Εμμανουηλίδου, Σχεδιασμός ήχων παράστασης Θέμης Παντελόπουλος, Κοντραμπάσο, ηλεκτρονικά: Πέτρος Λαμπρίδης, Βοηθός σκηνογράφου Κυριακή Φόρτη, Βοηθός ενδυματολόγου Κατερίνα Κυρτάτου, Βοηθός φωτίστριας Ιφιγένεια Γιαννιού, Φωτογραφίες παράστασης Πάτροκλος Σκαφίδας
Πρωταγωνιστού (αλφαβητικά)
Λυδία Κονιόρδου (Πελασγός)
Λουκία Μιχαλοπούλου (Αμυμώνη)
Λένα Παπαληγούρα (Υπερμνήστρα)
Άκης Σακελλαρίου (Δαναός)
Γιάννης Τσορτέκης (Αιγύπτιος Κήρυκας)
Κορυφαία χορεύτρια Χριστίνα Σουγιουλτζή (Ιώ)
Σολίστ στις παραστάσεις της Επιδαύρου, Λυκαβηττού, Ηρωδείου Μαρίνα Σάττι (Άρτεμις/Αφροδίτη)
Χορός
Κορυφαίες CHÓRES (αλφαβητικά): Ελένη Βασιλάκη, Κωνσταντίνα Γιαννοπούλου, Γιώτα Δημητρακοπούλου,Φανή Λύκου, Ιόνυ Μοσχοβάκου, Δάφνη Παγουλάτου, Ελένη Πούλιου, Ελίνα Σταμοπούλου, Δανάη Στεργίου, Νικολάια Τριανταφύλλου
Κορυφαίες Δραματικής Σχολής Θεάτρου Τέχνης (αλφαβητικά): Νεφέλη Δοδοπούλου, Μυρτώ Καπώλη, Ρένια Κρητικού, Άννα Μωρόγιαννη
Στις παραστάσεις Επιδαύρου, Λυκαβηττού και Ηρωδείου συμμετέχουν επιπλέον :
(CHÓRES)
Μαρίνα Αβραάμ, Μαρία Ιωάννου, Κατερίνα Καλοχριστιανάκη, Αναστασία Κωνσταντινίδου, Αλκμήνη Μπασακάρου, Βάλια Μπολονάκου, Νίκη Νικολακοπούλου, Εύη Σαραντάκου, Μαρίνα Σκούρα, Πελαγία Τραγάρη
Δραματική Σχολή Θεάτρου Τέχνης
Νεφέλη Καρατσώλη, Γεωργία Καραύτη, Καρολίνα Σακελλαρίου, Ελένη Φιλιπποπούλου
Χορός
Χορευτική-ακροβατική ομάδα «Κι όμως κινείται» : Αντιγόνη Λινάρδου, Ίλεάννα Παππά και οι Αγγελική Βούκουτου, Λήδα Δραγανίγου, Μυρτώ Καλύβα, Ρία Κοκτσίδη, Ειρήνη Κώσταλου, Ανδριάνα Λουκίδη, Κατερίνα Μαρκουλιδάκη, Γεωργία Μέρκου, Ελπίδα Μπάζου, Μελίσα Πίρρα, Μαρια Σαχπατζίδη, Δανάη Στούμπου, Εύη Σφυρή, Αλεξία Τζαμουράνη, Άννα Φαίντ, Ζέτα Χαλκιαδάκη
Συμπαραγωγή: Θέατρο του Νέου Κόσμου – Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν
Επόμενοι σταθμοί περιοδείας
31 Αυγούστου, Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού
1 & 2 Σεπτεμβρίου, Κηποθέατρο Παπάγου
3 Σεπτεμβρίου, Βεάκειο Θέατρο Πειραιά
4 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Πέτρας – Πετρούπολη
6 Σεπτεμβρίου, Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο – Λαύριο
8 & 9 Σεπτεμβρίου, Δημοτικό θέατρο Δ. Κιντής – Ηλιούπολη
10 Σεπτεμβρίου, Κατράκειο Θέατρο – Νίκαια
12 Σεπτεμβρίου, Ωδείο Ηρώδου Αττικού
13 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Βράχων (Μελίνα Μερκούρη) – Βύρωνας
14 Σεπτεμβρίου, Νταμάρι Βριλησσίων (Αλίκη Βουγιουκλάκη)
18 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Ρεματιάς – Χαλάνδρι
ΠΗΓΗ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ