Κώστας Λευκόχειρ: Με αφορμή τις εκθέσεις “Στον δρόμο της αναζήτησης” & “Γράμματα στον El Greco”

-«Στο δρόμο της αναζήτησης» – ο τίτλος της έκθεσης υποδηλώνει μια συνεχή πορεία, μια κατάσταση μη ολοκλήρωσης. Ποιον δρόμο αναζητά σήμερα ο Κώστας Λευκόχειρ; Είναι μια διαδρομή προσωπική, υπαρξιακή ή αισθητική;

Ο δρόμος που ακολουθώ εδώ και πολλά χρόνια είναι γεμάτος απρόβλεπτα. Θα μου ήταν αδύνατο να τον ορίσω με ακρίβεια-και αυτό μου αρέσει. Φυσικά πρόκειται για έναν δρόμο που έχω επιλέξει με την ελπίδα ότι θα με οδηγήσει στην πραγμάτωση ορισμένων ονείρων. Όμως αυτή η πορεία είναι επίσης υπαρξιακή, γιατί ζω σε έναν κόσμο που δεν αντιπροσωπεύει τις αξίες μου-το πολύτιμο κληροδότημα των γονιών μου. Η κοινωνία μέσα στην οποία ζώ προτείνει έναν τρόπο ζωής πολύ υλιστικό, παραμερίζοντας τις θεμελιώδεις αξίες που θα έπρεπε να αποτελούν τα θεμέλια του ανθρώπου: τον σεβασμό, την καλοσύνη, την φιλία, την ΑΓΑΠΗ. Όταν εισέρχομαι στον προνομιούχο χώρο του εργαστηρίου μου, μέσα από τον καθημερινό διαλογισμό προσπαθώ να απομακρύνω τις αρνητικές σκέψεις, ώστε να απενεργοποιήσω τις αξίες του εσωτερικού μου είναι.Η ζωγραφική γίνεται τότε το ευγενές, αποτελεσματικό και όμορφο μέσο – (η ομορφιά έχει άπειρες μορφές) – που μου επιτρέπει να αποκαλύψω τον εσωτερικό μου κόσμο, τους τόνους της ψυχής μου.Τα έργα μου αναζητούν απεγνωσμένα αυτήν την ιδιαίτερη ομορφιά των προγόνων μου, εκείνη την ομορφιά που οδηγεί αναπόφευκτα προς την καλοσύνη και αντιστρόφως.

– Στην έκθεση «Γράμματα στον El Greco» συνομιλείτε μ’ έναν καλλιτέχνη που μετέφερε την πνευματικότητα της Ανατολής στη δραματικότητα της Δύσης. Τι σημαίνει για εσάς αυτός ο διάλογος; Είναι μια εικαστική αναμέτρηση, ένας διάλογος πίστης ή ένας τρόπος να κατανοήσετε τον ίδιο σας τον τόπο;

Ήθελα αυτόν τον διάλογο, γιατί αυτός ο μεγάλος ζωγράφος ενσαρκώνει για μένα τη σπάνια ένωση ανάμεσα στην ζωγραφική και την εσωτερική ζωή. Στο έργο του, κάθε γραμμή, κάθε εστία φωτός, φαίνεται να γεννιέται από βαθιά αναγκαιότητα, από μια επείγουσα ανάγκη να αγγίξει το αόρατο. Δεν απεικόνισε απλώς τον κόσμο-τον μετουσίωσε. Για μένα, ως ζωγράφο αποτελεί έναν μεγάλο οδηγό-ΟΧΙ στην μορφή ή στο ύφος, αλλά στην στάση της ψυχής απέναντι στην δημιουργία. Μου υπενθύμισε ότι η ζωγραφική είναι πριν απ’ όλα μία εμπειρία ανύψωσης, μία προσπάθεια μεταμόρφωσης της ύλης. Ως πνευματικό όν, αντιπροσωπεύει την συνεχή αναζήτηση του φωτός και εξακολουθεί να ζει μέσα από τα έργα του.

– Ζείτε και εργάζεστε εδώ και χρόνια στο Βέλγιο. Πώς επηρέασε αυτή η ευρωπαϊκή απόσταση τον τρόπο που βλέπετε σήμερα την Ελλάδα —και πώς μεταφράζεται αυτή η απόσταση στο χρώμα, στο φως ή στη θεματολογία του έργου σας;

Η ζωή μου στο Βέλγιο εδώ και πενήντα πέντε χρόνια μου επέτρεψε να δω την Ελλάδα με άλλο μάτι. Η απόσταση γέννησε μέσα μου μία Ελλάδα ίσως υπερβολικά πνευματική. Όταν εγκαταλείπει κανείς το φως της παιδικής του ηλικίας η μνήμη μετατρέπεται σε δημιουργική νοσταλγία. Αυτή η απόσταση εξευγένισε το βλέμμα μου. Μου έμαθε ότι είμαι πολλαπλός.  Μπορεί κάποιος να ζήσει μία νέα πραγματικότητα χωρίς να ξεχνά την πραγματικότητα της νεανικής του ηλικίας, η οποία γίνεται ανεξάντλητη πηγή. Όσο για το φως του Βορρά, με βοήθησε να εμπλουτίσω την ζωγραφική μου γλώσσα.  Είναι πιο διάχυτο, πιο εσωτερικό, σίγουρα λιγότερο θεαματικό από το φως της Μεσογείου. Με οδήγησε στην αναζήτηση ενός πιο διακριτικού φωτός. ΄Έμαθα να παρακολουθώ προσεχτικά την παρουσία του χρώματος και να αντιλαμβάνομαι την θέλησή του.

-Στο έργο σας συνυπάρχουν η ύλη και η πνευματικότητα, το χειροπιαστό και το άυλο. Πιστεύετε ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως πράξη συμφιλίωσης ανάμεσα σε αυτά τα δύο; Και ποιο είναι το σημείο όπου η ύλη μεταμορφώνεται σε πνεύμα μέσα στη δική σας διαδικασία;

Στο έργο μου η ύλη συνυπάρχει με το άυλο, γιατί για μένα η ζωγραφική δεν είναι απλώς μία επιφάνεια προς επεξεργασία, αλλά κυρίως χώρος που εμπλουτίζεται  με την πνοή της ζωής. Η ύλη αρχικά είναι μία πυκνότητα, μία αντίσταση, αν παρατηρήσω και σεβαστώ τον τρόπο που αντιδρά και ζει μέσα στην κίνηση, τότε μετατρέπεται  σε δόνηση. Το άυλο γλιστρά μέσα της και μπορεί να την μετατρέψει σε φως που αναδύεται από το βάθος του χρώματος.΄Ίσως ο λόγος ύπαρξής μου σαν ζωγράφος να έγκειται στο να ανοίγω ένα μικρό πέρασμα που προσκαλεί  το βλέμμα να διαπεράσει την παρουσία της ύλης για να φτάσει σε μια άλλη διάσταση.

-Το λεύκωμα που συνοδεύει τις εκθέσεις σας λειτουργεί σαν ένας εικαστικός «βίος». Αν κοιτούσατε πίσω σε αυτή τη διαδρομή, ποια στιγμή ή ποιο έργο θα λέγατε ότι σηματοδότησε τη μετάβασή σας —από την αναπαράσταση στην εσωτερική θέαση, από την εικόνα στο βίωμα; Αυτός ο κατάλογος είναι μία σιωπηλή μαρτυρία της προγενέστερης πορείας μου.

Αυτός ο κατάλογος είναι μία σιωπηλή μαρτυρία της προγενέστερης πορείας μου.   Αν έπρεπε να διαλέξω ένα μόνο έργο  που να αντιπροσωπεύει μία σημαντική  στιγμή  της ζωής μου, όπου η εικόνα μεταμορφώνεται σε εσωτερικό όραμα, ομολογώ πως θα μου ήταν αδύνατο να διαλέξω ένα.   Αυτή η εξαιρετική στιγμή  δεν μετριέται με την τελειότητα της τεχνικής, αλλά με ένα όραμα που κυριεύει την εικόνα και ακτινοβολεί μυστηριωδώς. Το ορατό «σβήνει» μπροστά σ’ ένα ουσιώδες φως.  Τα έργα μου είναι όπως οι διαδοχικές σελίδες ενός βιβλίου που αφηγείται σημαντικές στιγμές της πορείας μου και τις ελπίδες μου για το καλύτερο.