Το νέο σχέδιο για τη Λωρίδα της Γάζας: Χρονοδιάγραμμα, προκλήσεις και τι σημαίνει για Χαμάς και Ισραήλ
Η Λωρίδα της Γάζας βρίσκεται εκ νέου στο επίκεντρο μιας στρατηγικής αναδιάταξης που προωθείται τόσο από τον Ντόναλντ Τραμπ όσο και από τον διεθνή παράγοντα. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το σχέδιο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία βιώσιμη λύση ή αν απλώς θέτει τις βάσεις για νέο κύκλο σύγκρουσης.
Παράλληλα, γεννάται το κρίσιμο ερώτημα: θα εγκαταλείψει η Χαμάς τη Γάζα; Και ποια είναι η θέση του Ισραήλ εν όψει των περιφερειακών του αντιπάλων;
1. Υπόβαθρο & κρίσιμες παραμέτρους
Η Γάζα έχει μια μακρά ιστορική διαδρομή — κατοικείται συνεχώς χιλιάδες χρόνια.
Σε πιο πρόσφατη φάση:
-
Από το 1948 έως το 1967 η Γάζα βρισκόταν υπό αιγυπτιακή διοίκηση.
-
Το 1967 καταλήφθηκε από το Ισραήλ.
-
Το 2005 το Ισραήλ αποχώρησε στρατιωτικά από τις περισσότερες εσωτερικές εγκαταστάσεις.
-
Η Χαμάς ανέλαβε ουσιαστικά τον έλεγχο το 2007 μετά από εκλογές που ποτέ δεν επαναλήφθηκαν.
Σήμερα, η Γάζα παραμένει υπό αυστηρό αποκλεισμό από το Ισραήλ και την Αίγυπτο, με υψηλή κοινωνική και οικονομική πίεση.
Το προτεινόμενο σχέδιο – φάσεις
Παρακάτω παρουσιάζεται ένα πιθανό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης — με βάση τις τελευταίες διαρροές και τα διαθέσιμα στοιχεία.
Από σήμερα έως ~ 6-12 μήνες.
-Συμφωνία Ισραήλ-Χαμάς (καταρχήν), μεσολάβηση ΗΠΑ, Κατάρ, Αίγυπτος. Κατοχύρωση όρων: αποστρατιωτικοποίηση, μερική αποχώρηση Ισραήλ, διεθνής δύναμη σταθερότητας.
-Σύσταση «Συμβουλίου Ειρήνης» ή ανάλογου φορέα υπό διεθνή εποπτεία για τη Γάζα, με συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής ή νέου σχήματος.
-Παραχώρηση μερικών εξουσιών, προοδευτική αποχώρηση της Χαμάς από πολιτικά/στρατιωτικά πλαίσια.
-Ενίσχυση υποδομών, ανοικοδόμηση, ενσωμάτωση προγραμμάτων οικονομικής αναζωογόνησης, εκπαίδευση πολιτικών/κοινωνικών δομών, επιτήρηση της απαγόρευσης ενόπλων ομάδων, γεγονός που ούτως ή άλλως φαντάζει απίθανο.
-Ολοκληρωμένη μετάβαση της διακυβέρνησης στη νέα αρχή ή στην Παλαιστινιακή Αρχή υπό διεθνείς εγγυήσεις, τυπική αποχώρηση ή μετατόπιση της Χαμάς, απεμπλοκή του Ισραήλ από τον καθημερινό έλεγχο, μείωση στρατιωτικής παρουσίας, διάχυση των διεθνών εγγυήσεων.
Και η Χαμάς; Θα εγκαταλείψει τη Γάζα;
Δεν υπάρχει ως τώρα, ούτε καν παρασκηνιακά, το παραμικρό τεκμηριωμένο στοιχείο που να αφήνει να εννοηθεί ότι η Χαμάς θα εγκαταλείψει τη Γάζα ως οργάνωση — ούτε ότι έχει αποδεχθεί τον συγκεκριμένο όρο. Μην ξεχνάμε ότι τα μέλη της Χαμάς χρησιμοποιούν τους απλούς πολίτες ως ασπίδα προκειμένου να δρουν ανενόχλητοι.
Η πρόταση του σχεδίου προβλέπει την αποστρατιωτικοποίησή της Γάζας και τον περιορισμό/μετασχηματισμό του ρόλου της, αλλά δεν αναλύεται δημόσια πώς θα γίνει η πλήρης απομάκρυνση της οργάνωσης ή ο περιορισμός της ενδεχομένως σε ένα πολύ μικρό τμήμα της Λωρίδας. Η Χαμάς παραμένει ενσωματωμένη στην κοινωνική δομή της Γάζας και εξακολουθεί να έχει σημαντική στήριξη. Άρα η “μετακίνηση” ή “έξοδός” της είναι εξαιρετικά δύσκολη. Οι υποστηρικτές της (Ιράν, Τουρκία, Κατάρ) περιορίζουν την ευελιξία της. Κατά συνέπεια, τα πιο ρεαλιστικά σενάρια είναι: ή να υποστεί σημαντική αποδυνάμωση και μετασχηματισμό, ή θα συναινέσει σε συμφωνία με όρους που την αφήνουν σε κάποιο βαθμό “παρούσα” σε εσωτερικό επίπεδο, αλλά με λιγότερη εξουσία.
Η θέση του Ισραήλ απέναντι σε Τουρκία, Συρία, Λίβανο & Ιράν
Τουρκία
Το Ισραήλ παρακολουθεί στενά τη στάση της Τουρκίας, η οποία διατηρεί επαφές με τη Χαμάς και έχει διαμεσολαβητικό ρόλο σε κάποιες φάσεις. Το Ισραήλ θεωρεί ότι δεν μπορεί να επιτρέψει στην Άγκυρα να αποκτήσει υπερβολική επιρροή στη Γάζα ή τη Βόρεια Συρία, γιατί αυτό θα αλλάξει τη στρατηγική ισορροπία.
Συρία, Λίβανος & Ιράν
Το Ισραήλ θεωρεί τη Συρία κυρίως ως σκηνικό για ιρανική επέκταση και μεταφορά όπλων προς την Χεζμπολάχ. Στο νότιο Λίβανο, η Χεζμπολάχ παραμένει ο κύριος και άμεσος στρατιωτικός αντίπαλος. Το Ισραήλ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν θα δεχτεί ιρανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Συρία ή τον Λίβανο που μπορούν να απειλήσουν άμεσα την εσωτερική του ασφάλεια — και είναι έτοιμο να αναλάβει στρατιωτική δράση. Το Ιράν θεωρείται ως ο βασικός “χρήστης” των …proxies, και το Ισραήλ επιδιώκει να περιορίσει αυτή την επιρροή όσο μπορεί.
Τα βασικά ερωτήματα της «επόμενης ημέρας»
-
Πώς θα διατηρηθεί η ασφάλεια και η σταθερότητα στη Γάζα αν και εφόσον η Χαμάς αποδυναμωθεί;
-
Ποιες εγγυήσεις θα δοθούν στο Ισραήλ για να απομακρυνθεί στρατιωτικά χωρίς κενό ασφάλειας;
-
Ποιες διεθνείς δυνάμεις θα αναλάβουν το ρόλο σταθεροποίησης;
-
Πώς θα αντιδράσουν η Τουρκία, το Ιράν, η Αίγυπτος και άλλοι παράγοντες αν έρθει τέτοια αλλαγή;
Συμπέρασμα
Το σχέδιο για τη Γάζα δεν είναι απλώς μια πολιτική ρύθμιση — είναι ένα στρατηγικό στοίχημα για την επόμενη δεκαετία της Μέσης Ανατολής. Η Χαμάς δεν φαίνεται προς το παρόν να εγκαταλείπει την περιοχή αλλά θα πρέπει να μετασχηματιστεί. Το Ισραήλ, παράλληλα, διατηρεί το βλέμμα του στραμμένο όχι μόνο στη Γάζα αλλά και στους περιφερειακούς αντιπάλους του — Τουρκία, Συρία, Λίβανο, Ιράν — που μπορούν να διαμορφώσουν το αποτέλεσμα. Αν η συμφωνία προχωρήσει, η επόμενη ημέρα στη Γάζα θα απαιτήσει πολύ περισσότερη από “αποχώρηση δυνάμεων” — θα απαιτήσει ένταξη, εγγυήσεις και στρατηγική επιτήρηση.
