΄Εφη Αγραφιώτη «Ήχοι από το Συρτάρι» CD 4 και 5
Υπάρχουν μουσικές που δεν διεκδικούν χώρο. Δεν φωνάζουν, δεν επιβάλλονται, δεν ζητούν ακροατή. Περιμένουν. Οι «Ήχοι από το Συρτάρι» της Έφης Αγραφιώτη δεν ανήκουν στη σφαίρα του επείγοντος· ανήκουν στη σφαίρα του αναγκαίου.
Από το πρώτο συρτάρι έως το τέταρτο και το πέμπτο, η σειρά αυτή λειτουργεί σαν ένα προσωπικό αρχείο μνήμης και ακρόασης — μια συλλογή από σύντομες, συμπυκνωμένες μουσικές σκέψεις που αποκαλύπτονται μόνο σε όσους είναι διατεθειμένοι να σταθούν και να ακούσουν.
Στα νέα αυτά cd, η πιανίστρια επιστρέφει όχι για να επαναλάβει, αλλά για να συνομιλήσει εκ νέου με το υλικό της. Ο χρόνος έχει περάσει, οι συνθήκες έχουν αλλάξει, και μαζί τους έχει αλλάξει και ο τρόπος ακρόασης. Οι ήχοι δεν προκύπτουν πια από την ανάγκη της απομόνωσης, αλλά από τη συνειδητή επιλογή της συνέχειας.
Συνέντευξη στη Ρίτσα Μασούρα
- Υπάρχει μια στιγμή που η ανάγκη μετατρέπεται σε απόφαση.Στα πρώτα cd που ήδη έχουμε απολαύσει, υπήρχε η σιωπή της πανδημίας, η μοναξιά, το ερώτημα του «και τώρα τι;». Στους κύκλους 4 και 5, τι σας ώθησε να συνεχίσετε; Ήταν η επιμονή της μουσικής ή η ανάγκη να επιστρέψετε σε κάτι που είχε ήδη αρχίσει να σας διαμορφώνει;
Η λεξη απόφαση όντως ήταν βασική. Ζήσαμε την πανδημία, όλοι όσοι έχουν δημιουργικό περπάτημα στη ζωή, δεν ξέχασαν ότι πρέπει να φύγει η πανδημία και να ξαναγυρίσουμε στη δημιουργική μας προσπάθεια. Εγώ δεν είπα “και τώρα τι” γιατί ουσιαστικά δεν σταμάτησα να ζω με την μουσική, οι συναυλίες, τα σεμινάρια, μαζί με δύο συνέδρια, ήταν εκτός του ελληνικού χώρου. Αυτό που σκεφτόμουν καθημερινά είναι ότι θα χρειαστούμε μια νέα αναπνοή!! Πρώτο βήμα να μελετήσω πιανιστική τεχνική του εικοστού πρώτου αιώνα και να δισκογραφήσω τα συρτάρια! Αρχικά είχα τα τρία.
- Όταν ανοίγετε σήμερα αυτά τα “συρτάρια”, ακούτε τα έργα όπως τα ακούγατε παλαιότερα; Ή μήπως ο χρόνος —αυτός ο αόρατος συν-ερμηνευτής— έχει αλλάξει τον τρόπο που τα πλησιάζετε, τον τρόπο που τα αφήνετε να μιλήσουν;
Θα πω πρώτα ότι έχω παίξει στο κοινό και στους φίλους εκατοντάδες συνθέσεις που δεν δισκογράφησα ποτέ. Εχω όμως υπάρξει από τους πρώτους σολίστ που δισκογράφησαν τη λεγόμενη κλασική μας μουσική όταν κι αυτή έκανε τα πρώτα της βήματα στο ελληνικό συναυλιακό κοινό. ‘Ηταν μεγάλο μάθημα σωστού επαγγελματισμού, τρομερός κόπος! μια ομάδα σολίστ έλεγαν ναι, στους δημιουργούς.
- Υπάρχουν πάντως έργα που δεν βιάζονται! ασφαλώς. Που περιμένουν τον ερμηνευτή τους να σιωπήσει , να αντέξει τις αποχρώσεις τους.
Ο Ξενάκης μου είχε πει: μάθε από κάθε σύνθεση που αγγίζεις, ποιος είναι ο στόχος της ερμηνείας της από εσένα.!
- Στα CD 4 και 5 συναντήσατε και αισθανθήκατε ότι τώρα —και όχι νωρίτερα— ήταν η στιγμή τους;
Το «συρτάρι» πια δεν είναι απλώς μια μεταφορά δεδομένων, είναι ένας τόπος.
Ένας προσωπικός χώρος μνήμης, λήθης, επιμονής, κατι σαν αρχειο συντομων λόγων που μοιράστηκα με ενα οχι συνηθες κοινό.
- Σήμερα, τι συμβολίζει για εσάς; Έναν τρόπο αντίστασης στο κυρίαρχο ρεπερτόριο ή μια ήσυχη καταγραφή μιας διαδρομής ζωής;
Η λέξη αντίσταση είναι υπερβολική, δεδομένου ότι ποτέ δεν έπαιξα μουσική αντιστεκόμενη σε εποχή ή σε τρόπο έκφρασης. Το κυρίαρχο ρεπερτόριο κατάντησε από μόνο του κάτι σαν επίμονη ανοησία, χωρίς αποτέλεσμα. Παίζουμε το 7 τοις εκατό της μουσικής που είναι γραμμένη. Θα χειροκροτούσα νέους μουσικούς που βρίσκουν ουσία σε αριστουργήματα που κείτονται άπαιχτα!!!
Τα σύντομα έργα, για να επιστρέψω στα δικά μου συρτάρια, παραμένουν πυρήνας της σειράς. Μικρές φόρμες, συμπυκνωμένες σκέψεις, μουσικές ανάσες, χρωματισμοί κλπ
- Νιώθετε ότι η μικρή διάρκεια επιτρέπει μια μεγαλύτερη ειλικρίνεια; Ότι ο ακροατής πλησιάζει πιο άμεσα, πιο ελεύθερα, νότες και αρμονικά συστήματα; Στα …”συρτάρια” σας συναντάμε συνθέτες – πιανίστες. Πώς συνομιλείτε σήμερα μαζί τους; Ως ερμηνεύτρια με δημιουργούς ή ως δημιουργός που αναγνωρίζει μια συγγενική ανάγκη έκφρασης;
Ας μη συνδέουμε τον τρόπο ερμηνείας με τον τρόπο έκφρασης. Η επιλογή τέμπο για παράδειγμα, μπορεί να έρχεται από τον συνθέτη αλλά, κάποιες φορές, επιλέγεται από τον ερμηνευτή. Η μικρή διάρκεια της σύνθεσης μπορεί να λειτουργήσει σαν υπέροχη αφήγηση! Κάποιες φορές μοιάζει και με…αυτοσχεδιασμό όταν ο ερμηνευτής δεν σκέφτεται πάνω στον ήχο του. Ας δούμε σαν λάθος και την επιλογή ταχύτητας, όταν δεν σκεφτόμαστε τι πρέπει να φτάσει στους ακροατές μας.
– Στους ήχους από το συρτάρι, η σιωπή έχει τη δική της βαρύτητα.
Δεν λειτουργεί ως παύση, αλλά ενίοτε προσφέρει ως χρόνος σκέψης και αναπνοή!.Πόσο συνειδητά εντάσσεται στην αφήγηση αυτών των δίσκων;
Η αφηγηση είναι ύψιστη Τέχνη και όχι μόνο τεχνική! Χρειάζεται να μελετήσουμε το τι πρέπει να περιλαμβάνει η αφήγηση, πριν από όλα τα άλλα! Επίσης, πρέπει να έχει καθαρό λόγο!
- Δεν σταματήσατε ποτέ να υπερασπίζεστε την ελληνική μουσική για πιάνο. Από το 1980 παίζετε Σκαλκώτα!
Μετά από τόσα χρόνια, έχετε την αίσθηση ότι κάτι έχει αλλάξει; ή εξακολουθούμε να έχουμε όμορφες μουσικές σελίδες που περιμένουν ακόμη —σε συρτάρια— κάποιον να τις ανοίξει;
Υπερασπίστηκα την ελληνική μουσική όταν ελάχιστοι έμπαιναν στο ταξίδι της. Δεκάδες έργα έπαιξα από το 1974! Τέσσερις δίσκοι βινυλίου. Το 1978 βρέθηκα να παίζω Σισιλιάνο στο Τόκυο, δισκογράφησα, έπαιξα δεκάδες φορές έργα Ελλήνων συνθετών χωρίς αμοιβή. Ναι, το όφειλα! Αφήνω τελευταία την διδασκαλία ελληνικών συνθέσεων. Πήρα τεράστια χαρά – αυτό μου φτάνει.
- Οι «Ήχοι από το Συρτάρι» ζητούν προσεκτική ακρόαση, χρόνο, εσωτερική διαθεσιμότητα. Στον κόσμο του streaming και της διαρκούς διάσπασης, πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμη χώρος για τέτοιες μουσικές εμπειρίες;
Αυτός που επιθυμεί να απολαμβάνει ωραίες μουσικές εμπειρίες, είμαι βέβαιη ότι θα το κάνει. Δεν υπάρχει έτοιμο δρομολόγιο γιατί τίποτα δεν μας ενδιαφέρει πλέον. Μας ευχαριστεί το κενό ουσίας… οι αηδίες μοιάζουν με δημιουργικό χρόνο. Η έλλειψη εκπαίδευσης σε τέτοιο μεγάλο βαθμό, θα φέρει καλό μόνο κατα τύχην. Στενοχωρώ τους αναγνώστες μας… λυπούμαι, αλλά εκφράζω αυτό που συμβαίνει..
- Και τέλος, μετά το πέμπτο συρτάρι, αισθάνεστε ότι ένας κύκλος κλείνει ή ότι απλώς μεταμορφώνεται; Υπάρχουν ήχοι που δεν θα θέλατε πια να βάλετε στο συρτάρι — αλλά να τους αφήσετε ελεύθερους;
Αισθάνομαι ότι μπορώ πλέον να μελετήσω, να χαρώ εκδηλώσεις, να θυμηθώ και να συγκινηθώ από τις εμπειρίες της ζωής μου, να ξαναδιαβάσω ωραία κείμενα, να… ξανασυναντήσω τους δρόμους της ζωής μου ταξιδεύοντας.
Ευχαριστώ τόσο μα τόσο πολύ για την ομορφη και ουσιαστική μας συζήτηση εδώ,
αγαπητή Ρίτσα Μασούρα!!!
