Γράφει ο Γιώργος Πρεβελάκης – Ομότιμος Καθηγητής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris 1)
Την επερχομένη περίοδο, δηλαδή επί θητείας Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup, κατά πάσαν πιθανότητα θα προχωρήσει η διαμόρφωση του νέου γεωπολιτικού περιβάλλοντος της Ευρώπης.
Μετά την ενοποιητική Παγκοσμιοποίηση, ο γεωπολιτικός κύκλος κινείται αντιθέτως, προς την πολυδιάσπαση. Ήδη διαφαίνονται τα κύρια περιφερειακά συστήματα. Ο τραμπικός νεο-μονροϊσμός είναι ενδεικτικός. Όχι μόνον οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η σύνολη αμερικανική ήπειρος συνιστά το πρώτο στοιχείο της παγκόσμιας νεο-τάξης. Ακόμη σαφέστερα διακρίνονται η Κίνα και η Ινδία. Οι επόμενες διαφοροποιήσεις θα προκύψουν αναγκαστικά στην τεράστια πεδιάδα η οποία εκτείνεται από τον Ατλαντικό ώς τα Ουράλια και, κατόπιν, ώς τις ακτές του Ειρηνικού.
Ποτέ στο παρελθόν η ευρασιατική δομή δεν έχει προκύψει αποκλειστικά ενδογενώς- ούτε, επομένως, είναι πιθανόν να προκύψει στο μέλλον. Επηρεάζεται αποφασιστικά από τους άλλους πόλους. Η εγκατάλειψη του δόγματος Mackinder, το οποίο, από τις αρχές του περασμένου αιώνα, καθόρισε τη σχέση του αγγλοσαξωνικού κόσμου με την Ευρασία, έχει ανοίξει τον ασκό του Αιόλου. Η σύγκλιση Ευρώπης και Ρωσίας δεν είναι πλέον taboo. Επανέρχονται τα οράματα του Ντε Γκωλ και του Γκορμπατσώφ, “Ευρώπη από τον Ατλαντικό ώς τα Ουράλια” και “Κοινός Ευρωπαϊκός Οίκος” αντιστοίχως.
Το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία θα θέσει την Ευρώπη και, βεβαίως, το Eurogroup ενώπιον σοβαρών διλημμάτων. Η ενδεχόμενη επιστροφή της Ρωσίας στα δυτικο-ελεγχόμενα οικονομικά συστήματα θα ανασυνδέσει δυνάμει την ευρωπαϊκή οικονομία με τους ρωσικούς φυσικούς πόρους και αγορές. Η γερμανική οικονομική καχεξία μπορεί να αναχαιτιστεί, αν αποκατασταθούν οι παλαιοί δεσμοί. Όμως, στο Eurogroup περιλαμβάνονται και χώρες οι οποίες κατατρύχονται από βαθύ, ενδόμυχο φόβο για τη Ρωσία και την επιρροή της.
Στον πολυπολικό κόσμο, κάθε πόλος ανταγωνίζεται όλους τους άλλους· το ίδιο ισχύει και για την αμερικανο-ευρωπαϊκή σχέση. Ταυτοχρόνως, όμως, οι πόλοι συναλλάσσονται, εφ’όσον το επιβάλλει το συμφέρον τους. Ό,τι δεν αξιοποιήσει η Ευρώπη στη Ρωσία, θα το καλύψει ο αμερικανικός πόλος. Στην ανταγωνιστική σχέση με την Αμερική, η Ευρώπη δεν θα έχει την πολυτέλεια να απόσχει.
Οι οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία θα προκαλέσουν σοβαρούς κραδασμούς στην Ευρώπη. Το Eurogroup θα διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στην αναζήτηση ισορροπίας-χρυσής τομής ανάμεσα από τη μια στα οικονομικά συμφέροντα-ανάγκες· και, από την άλλη, τις γεωπολιτικές διαιρέσεις, τα ιστορικά τραύματα και τις σκωρίες από το ψυχροπολεμικό παρελθόν- ένας “τετραγωνισμός του κύκλου”, ο οποίος θα απαιτήσει ιδιαιτέρως αυξημένες διπλωματικές δεξιότητες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν ηγεμονία, όχι μόνον με τη συντριπτική υπεροπλία, αλλά και με την οικονομία. Διαμόρφωσαν ένα σύνθετο σύστημα οικονομικών και τεχνολογικών δικτύων, το οποίο τους επέτρεψε να επιβάλλονται, ελέγχοντας τις χρηματικές και πληροφοριακές ροές. Η κατάχρηση των δικτύων αυτών οδήγησε τις άλλες δυνάμεις, κυρίως την Κίνα και τη Ρωσία, να οργανώσουν εναλλακτικά δίκτυα, ώστε να απομονώσουν την αμερικανική διείσδυση και να απομειώσουν την εξάρτηση. Οι υπόλοιπες δυνάμεις, μεταξύ των οποίων και η Ευρωπαϊκή Ένωση, ακολουθούν την ίδια οδό.
Ο πολυτεμαχισμός του κόσμου δεν περιορίζεται, κατά συνέπειαν, στις συνήθεις μορφές συνόρων· έχει καταστεί πολυδιάστατος. Άρα, η τεχνολογική πρόοδος δεν είναι μόνον θέμα οικονομίας, όσο και αν υπάγεται σε αυτήν· αποτελεί κεντρικό γεωπολιτικό διακύβευμα- αρκεί απλώς να επισημανθούν οι κυβερνο-επιθέσεις. Επίσης, η φαινομενικά ανώδυνη συλλογή πληροφοριών, κυρίως από τις αμερικανικές πλατφόρμες, στην πραγματικότητα συνιστά ζωτική γεωπολιτική απειλή. Ο πόλεμος στην Ουκρανία απεκάλυψε επίσης τον καθοριστικό ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας στην άμυνα. Χωρίς την αμερικανική ψηφιακή συνδρομή, η Ουκρανία θα είχε ηττηθεί τάχιστα.
Ο Πρόεδρος του Eurogroup θα βρεθεί, επομένως, στο επίκεντρο της Γεωπολιτικής- όχι μόνον σε ευρωπαϊκή, αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα. Θα κληθεί να τοποθετηθεί για την ψηφιακή άμυνα του ευρωπαϊκού χώρου από τις έξωθεν άϋλες απειλές, μεταξύ των οποίων και τις αμερικανικές. Η αντίσταση των Ηνωμένων Πολιτειών σε ό,τι περιορίζει τις ψηφιακές τους δυνατότητες, ιδιωτικές ή δημόσιες, είναι δεδομένη. Πώς θα τοποθετηθεί ο Πρόεδρος του Eurogroup ως, ταυτοχρόνως, μέλος της φιλοαμερικανικής ελληνικής κυβέρνησης;
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης ανέλαβε Υπουργός στο τεχνοκρατικό Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο εξ ορισμού δεν προσφέρεται για παγκόσμια γεωπολιτική δραστηριότητα. Η εκλογή του στο Eurogroup ανέτρεψε πλήρως την κατάσταση. Ο διευρυμένος αυτός ρόλος, έστω και απείρως περισσότερο περίπλοκος, εξασφαλίζει και απεριόριστες δυνατότητες. Καλείται να τις αξιοποιήσει και να αποδείξει της εκλογής του το ασφαλές
