Μια δονκιχωτική προσέγγιση του ανθρώπινου γένους
Γράφει η Ιουστίνη Φραγκούλη-Αργύρη //
«Ο Ιππότης και τα Τελώνια» του Σπύρου Βρεττού, Εκδόσεις Γρηγόρη
Τα αρχέγονα ερωτήματα της τελειότητας και της ατέλειας, της παντοδύναμης φύσης του ανθρώπου αλλά και της ήττας του από διάφορους εχθρούς σκιαγραφεί ο συγγραφέας κι ερευνητής c στο νέο λυρικό του μυθιστόρημα υπό τον τίτλο «Ο Ιππότης και τα Τελώνια» (Εκδόσεις Γρηγόρη).
Πρόκειται για ένα αλληγορικό έργο, το οποίο υπαινίσσεται μέσα από τους συμβολισμούς του ότι οι δυνάμεις της καταστροφής που παίρνουν διάφορες μορφές στο διάβα του ανθρώπου δεν θα καταφέρουν να αφανίσουν το ανθρώπινο είδος που θα ανασταίνεται πάντα από τους απείραχτους καρπούς της γης και την άδολη αγάπη.
Ο Ιππότης, κύρια μορφή του έργου, συμβολίζει τον άνθρωπο στην υψηλότερη μορφή της δύναμής του, αυτόν που με την ακεραιότητά του και την πίστη του στους ιερούς σκοπούς προσπαθεί με το άλογό του και την πανοπλία του να υπερασπιστεί τις ιδέες και τα πιστεύω του. Και σπιρουνίζει το άλογό του μέσα στο άγνωστο προσπαθώντας να αντιμετωπίσει την ασχήμια και την παραμόρφωση των ανθρώπων από την κακία σε τελώνια:
«Είναι ως να μην έφτασε ποτέ σ’ ετούτο το μέρος η δολερή ασχήμια, που κυβερνάει τον αιώνα και τα αφανίζει όλα», λέει κάπου ο Ιππότης.
Στον κύριο κορμό του έργου ο Ιππότης πορεύεται με την όμορφη Μελισσάνθη, τη γυναικεία ύπαρξη που γνωρίζει σε ένα σπίτι μαζί με τις τέσσερις αδελφές και τη γιαγιά της ένα βράδυ που ζήτησε καταφύγιο από τα άγρια στοιχειά της φύσης. Εκείνη αποφασίζει να τον βρει ακολουθώντας τα βήματά του, αποτελώντας στην πραγματικότητα την γενεσιουργό ύλη της ζωής.
«Και τότε η Μελισσάνθη σηκώθηκε, χωρίς καθόλου να στοχάζεται, σαν υπνωτισμένη και με πρόσωπο που αχνόφεγγε, χαμογελαστή έτσι, με μια θεσπέσια κίνηση, φυσική, χωρίς να δείχνει πως πέρ’ απ’ την ομορφιά που μπορούσε να υπάρξει, αφαίρεσε τα ρούχα της ένα-ένα και προχώρησε αργά και μπήκε στο νερό της λίμνης κι εξακολούθησε να προχωράει κι ήταν ως να υποχώρησε το φώς της μέρας μπροστά σ’ εκείνη την ομορφιά». Έτσι περιγράφει ο συγγραφέας την αέρινη παρουσία της Μελισσάθης στην πορεία του Ιππότη, που της υποδεικνύει τα θεριά και τα τελώνια υπογραμμίζοντας την ορατή ή αόρατη κάθε φορά παρουσία τους.
Αλλά τελικά, είναι η Μελισσάνθη που με την άσπιλη και αμόλυντη σχέση της με τη φύση θα σώσει τον Ιππότη από τα τραύματα των χτυπημάτων και από τις συνεχείς επιθέσεις των τελωνίων, καθώς του φανερώνει τη δύναμη της φύσης μέσα από τους αρχέγονους βολβούς της που ζουν κάτω από το χώμα ανασταίνοντας την ανθρώπινη φύση με την αγνότητά τους.
Η πάλη του καλού με το κακό, η αιώνια διαμάχη της ανώτερης υπαρξιακά δύναμης προς τα καθημερινά εμπόδια της ποταπότητας των ανθρώπων, διαπερνά όλο το έργο του Σπύρου Βρεττού, που έχει ένα τεράστιο φιλοσοφικό –υπαρξιακό ερώτημα και μαζί μια αισιόδοξη απάντηση για τον άνθρωπο του χτες και του σήμερα. Πρόκειται για μια νέα μινιμαλιστική εκδοχή του δονκιχωτικού συλλογισμού, που επαναπροσδιορίζεται με την εξαιρετική γραφή και περιγραφή του έμπειρου και στοχαστή συγγραφέα του έργου.
Ο Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Flagler College της Florida ΗΠΑ), σημειώνει για το έργο:
«Ο Ιππότης και τα Τελώνια» είναι διαφορετικής μορφής από τα άλλα βιβλία του Σπύρου Βρεττού, περιορισμένο σε δύο η τρία πρόσωπα αλλά κερδίζοντας σε έμφαση και σκοπό (focus). Είναι σαν τα άλλα η αντιθετική συγκρότηση του καλού και του κακού. Ο Ιππότης συμβαδίζει, φιλοσοφικά, με τους ήρωες, αφανείς και φανερούς, εκφράζοντας, ιδιότυπα, την «αγωνία επιβίωσης», αλλά και συγχρόνως λαμπρύνει το αχανές και τρομαχτικό τοπίο, με την αίγλη του ήρωα.»
Σπύρος Βρεττός
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Σπύρος Βρεττός γεννήθηκε στους Τσουκαλάδες Λευκάδας όπου τελείωσε το δημοτικό. Το γυμνάσιο τελείωσε στη Λευκάδα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1987 αναγορεύτηκε διδάκτορας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ζει και εργάζεται στη Λευκάδα. Έχει δημοσιεύσει τα μυθιστορήματα “Υποψήφιος σπουδαστής” (Καστανιώτης, 1980), “Ανάπαυλα, Κάθαρση” (Καστανιώτης, 1987), “Αγωνία επιβίωσης ή μελέτη θανάτου” (Λογοθέτης, 1994), το δοκίμιο “Ανθρωπισμός, διαλεκτική φιλολογίας και θετικών επιστημών” (1974), τα “Θέματα σύγχρονου προβληματισμού για την έκθεση” (Καστανιώτης, 1990) και τη μελέτη “Οι λαϊκοί ποιητές της Λευκάδας ως κοινωνικό φαινόμενο” (Καστανιώτης, 1994).