Το μικρό Μανιτάρι του Ρομαντισμού/ Franz Peter Schubert
Πολυγραφότατος συνθέτης, μοναχική ψυχή αλλά, από όσα έχουν πει και γράψει οι κοντινοί του φίλοι εκείνη την εποχή, ήταν κακός δάσκαλος. Δεν κατόρθωνε να αγωνιστεί για να διδάξει, κάτι που θα του εξασφάλιζε οικονομική άνεση. Πριν το τέλος των σπουδών του αναγκάστηκε από τον πατέρα του να αποκτήσει δίπλωμα βοηθού καθηγητή για να μπορέσει να τον βοηθήσει στη δουλειά του. Ο Σούμπερτ δεν έχει φύση δασκάλου και ακόμα και την ώρα που όφειλε να διδάξει, εκείνος συνέθετε. Συνέθεσε τουλάχιστον 144 τραγούδια, εκείνη τη βαρετή εποχή. Στα θέματα που τον ενέπνεαν ξεχωρίζουν η αγάπη, η φύση και ο θάνατος. Οι συνθέσεις του είναι καρπός των συναισθημάτων του. Ο Σούμπερτ ήξερε πώς να κάνει τις λέξεις να τραγουδούν και τη μουσική να μιλάει» είχε πει ο θεατρικός συγγραφέας Franz Seraphicus Grillparzer (1791-1872). Ο ξαφνικός θάνατός του σε ηλικία μόλις 31 ετών στέρησε το χρόνο του συνθετικού έργου, αλλά συνέθετε τόσο γρήγορα που στην εργογραφία του καταμετρήθηκαν σχεδόν εξακόσια τραγούδια, είκοσι μία σονάτες για πιάνο, δεκαπέντε κουαρτέτα, δέκα συμφωνίες. Ο χρόνος που χρειαζόταν για να γράψει ένα lied δεν ξεπερνούσε τη μισή ώρα! ο περίφημος κατάλογος Deutsch απαριθμεί 1009 ολοκληρωμένα έργα. Ακούγεται απίστευτος ο αριθμός.
Ο Σούμπερτ γεννήθηκε το 1797 στη Βιέννη και είναι ο κατ’ εξοχήν ρομαντικός συνθέτης. Υπήρξε μαθητής του Σαλιέρι. Αν και είχε την ικανότητα να παίξει μουσική, η υπερβολική του συστολή δεν βοηθούσε να πάρει μια τέτοια απόφαση. Έμεινε ελεύθερος να συνθέτει αποδεχόμενος αυτά που θα έχανε από την σολιστική καριέρα. Το μικρό μανιτάρι, «Schwammerl», (αυτό ήταν το παρατσούκλι του) βγήκε από το πολύ μικρό του ύψος. Ήταν δεν ήταν περίπου ενάμιση μέτρο άνθρωπος αλλά χάρη σε αυτό απέφυγε τη στρατιωτική θητεία. Κομψός, με πυκνά σγουρά μαλλιά, γινόταν αμέσως συμπαθής. Ήταν συγκρατημένος, χαμογελαστός, μοναχικός που σπάνια γελούσε γοερά. Σουμπερτιάδες είχαν βαφτίσει οι σφιχτά δεμένοι και φανατικοί ανύπαντροι φίλοι του τις βραδιές όπου πίνοντας, τραγουδώντας και χορεύοντας έβρισκαν την έμπνευση για να σκαρώσουν μουσική και τραγούδια.
Ήταν ο πρώτος ελεύθερος επαγγελματίας συνθέτης, δεν εξαρτιόταν από παραγγελίες. Πριν από αυτόν, σχεδόν όλοι κατείχαν θέση χοράρχη ή μουσικού συναυλιών και μέσω των θέσεων τους ήταν πιο εύκολο να δεχτούν παραγγελία για σύνθεση έργων. Για τον Σούμπερτ η καλύτερη προϋπόθεση για να γράψεις καλή μουσική είναι η ελεύθερη έμπνευση και η πρωτοβουλία να την κάνει ο συνθέτης ό,τι θέλει.
Καλλιτέχνες; Είστε βιολιτζήδες! Τίποτα περισσότερο! ο ένας τσιμπάει ένα ξύλο και ο άλλος φουσκώνει τα μάγουλά του σε στέλεχος σε κυνηγετικό σώμα! Το λες τέχνη αυτό; εγώ είμαι ο Σούμπερτ! Ο Φραντς Σούμπερτ! Ο καλλιτέχνης Όταν προφέρεται η λέξη Τέχνη, αφορά εμένα και όχι εσάς! Αυτό. Ήταν ο συνήθης παροξυσμός του όταν οι μουσικοί ορχήστρας του ζητούσαν να τους συνθέσει ένα σόλο. Μακριά από την εικόνα του ως ήρεμος συνθέτης, μερικές φορές εκδήλωνε μια μανία. Τρόμαζαν ακόμα και οι στενοί του φίλοι-μουσικοί. Ευτυχώς, συνερχόταν γρήγορα και τελικώς τους συνέθετε και κάτι!.
Κι όπως το ήθελε ο κανόνας του ρομαντισμού, ο έρωτας εμπεριέχει μεγάλη ένταση δυστυχίας. Ο Schubert γνώρισε καλά την δυστυχία του έρωτα. Ήθελε να παντρευτεί την Thérèse Grob, με την οποία συνδέονταν σχεδόν τρία χρόνια, αλλά ήταν αδύνατος ο γάμος, λόγω έλλειψης χρημάτων από μέρους του. Στα 21 του χρόνια, τον μάγεψε η Josephine Pöckelhofer που δούλευε στην Αυλή του Esterházy. Αδιέξοδο κι αυτό. Μετα ερωτεύτηκε τη μαθήτριά του Caroline Esterházy, οκτώ χρόνια μικρότερή του, την οποία όπως γράφουν, αγαπούσε μέχρι το θάνατό του. Κι αν ο έρωτας τον πόνεσε, τι να πούμε για τον θάνατο! Αυτός διατρέχει τις συνθέσεις του ασταμάτητα. Τον Μάρτιο του 1811, συνέθεσε το πρώτο του Lied, όπου η Μητέρα θρηνεί για το νεκρό παιδί της.(Hagars Klage).Για ένα 14χρονο αγόρι, σαν θέμα δεν το βλέπαμε παρά ζοφερό. Το πιο διάσημο τραγούδι του, Le Roi des Aulnes, στηρίχτηκε στο ποίημα του Γκαίτε, που αφηγείται την περιπλάνηση στο δάσος ενός πατέρα και του γιου του. Στο δάσος συναντούν τον θάνατο.
Εκτός από την εύθραυστη σωματική του υγεία, είναι πιθανό να ήταν και η ψυχική του υγεία δοκιμαζόμενη: «οι συνθέσεις μου είναι καρπός μουσικής γνώσης και πόνου » έγραψε στο ημερολόγιό του. Η Brigitte Massin, συγγραφέας της βιογραφίας του Σούμπερτ, χρησιμοποιεί τον όρο «Σουμπερτιανή ψυχή» για να ορίσει ένα βασανισμένο μυαλό που διασχίζεται από την μόνιμη μελαγχολία. Θα ονομάζαμε σήμερα την περίπτωση του καταθλιπτική.
Ας μείνει όμως αυτό το κεφάλαιο της μουσικής έκφρασης και ομορφιάς μπροστά από όλα τα άλλα. Μόνο ομορφιά μας προσφέρει περισσότερο από δυο αιώνες τώρα αυτή η αστείρευτη έμπνευση, καλαισθησία και ευαισθησία. Το 1828 ένας οξύς τυφοειδής πυρετός που διαδέχτηκε την σύφιλη, τον διέταξε να πάρει μαζί του όσα δεν πρόλαβε να συνθέσει και πέρασαν έκτοτε εποχές που υποχώρησε η τέχνη του και εποχές που λατρεύτηκε από τους φίλους της μουσικής. Σχεδόν μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, το κοινό απολάμβανε κυρίως τη λυρική του μουσική. Στη συνέχεια, σπουδαίοι σολίστ και ορχήστρες πρώτης γραμμής μας πραγματοποίησαν αριστοτεχνικές ερμηνείες και φώτισαν την οργανική του μουσική, με ηχογραφήσεις μοναδικές.