Ομαδική έκθεση | “OBLIQUE STRATEGIES”, γκαλερί ALMA

Επιμέλεια – Κείμενο: Στέφανος Τσιτσόπουλος

Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ο ζωγράφος Peter Schmidt και ο μουσικός Brian Eno κυκλοφόρησαν ένα μαύρο κουτί, εντός του οποίου υπήρχαν 115 χειροποίητες κάρτες που η κάθε μια περιείχε και μια συμβουλή. Το κουτί είχε το όνομα «Oblique Strategies», το δε περιεχόμενο-αποστολή της κάθε κάρτας ήταν να δίνει μερικές «χρήσιμες» συμβουλές δημιουργίας αλλά και αποσυμπίεσης με μια μέθοδο που παρέπεμπε στα κινέζικα μπισκοτάκια της τύχης, προκειμένου να απαντηθούν διλήμματα και προβληματισμοί που ταλανίζουν καλλιτέχνες και κοινό.

Συνδεδεμένες με το Fluxus και το DaDa, τον σουρεαλισμό και τον αέναο πειραματισμό, και οι 115 «Λοξές» κάρτες των Schmidt και Eno στην ουσία, αντί να λύνουν, μεγέθυναν τις απορίες, θέτοντας επί τούτου νέα διλήμματα εντός των παλαιών. «Όποια και αν ήταν αυτά τα παλιά διλήμματα» δήλωσε σαρδόνια ο Brian Eno κατά την τελευταία του επίσκεψη στην Αθήνα, όταν ρωτήθηκε για εκείνες τις ηρωικές μέρες της δεκαετίας του ’70 που κυκλοφόρησαν οι Oblique Strategies και παιγνιωδώς προσπάθησαν να επεκτείνουν τα όρια και τους προβληματισμούς περί τέχνης και δημιουργίας, ακόμα και αν μερικές στιγμές οι δυο καλλιτέχνες  έπρεπε να σαμποτάρουν τον εαυτό τους, προκειμένου κάτι νέο να συμβεί.
Και ορίστε μερικές από τις συμβουλές που έδιναν οι κάρτες του «Λοξού» μαύρου κουτιού των Schmidt και Eno:
Κλείσε με ταινία το στόμα σου/ Παρατήρησε προσεκτικά τις πιο ενοχλητικές λεπτομέρειες και ενίσχυσε τες/ Διακόσμησε, διακόσμησε/ Αν κάτι μπορεί να ειπωθεί, μπορεί να ειπωθεί απλά/ Γέφυρες – χτίσε – κάψε/ Εμπιστέψου τον τωρινό εαυτό σου/ Χρησιμοποίησε φίλτρα/ Κάνε κάτι βαρετό/ Κάνε ένα μασάζ λαιμού…
Αυτές οι λοξές και διαγώνιες συμβουλές, Oblique Strategies, που έκδηλα και επί τούτου ρέουν και ρέπουν προς την ελευθεριότητα και το χάος, προκαλούν, διεγείρουν και καταργούν κάθε σχέση με τα υπάρχοντα νοήματα, προκειμένου να παραγάγουν νέα: Μηχανοποίησε κάτι ιδιοσυγκρασιακό/ Μέσα στο αδύνατον/ Πάντα κάτι θα λείπει/ Γύρνα το ανάποδα/ Προθέσεις – η αξιοπιστία τους – η αρχοντιά τους – η ταπεινότητα τους/ Στρέψε τη σπονδυλική στήλη σου/ Χρησιμοποίησε μια παλιά ιδέα.

Στις 115 κάρτες των Oblique Strategies και σε μερικές από τις συμβουλές τους για καλή τύχη, βρίσκεται η κατανόηση της πολυμορφικής γλώσσας αυτής της έκθεσης αλλά και τα κλειδιά, οι τεχνικές της μετάφρασης, αν το θέλετε, των έργων, του στιλ και της ιδιοσυγκρασίας του καθενός από τους τρεις Αθηναίους ζωγράφους που η γκαλερί Alma παρουσίασε πρόσφατα στο Novisad, και των τριών καλλιτεχνών που με τη σειρά της η γκαλερί Bel Art θα παρουσιάσει στην Αθήνα, στο πλαίσιο αυτής της πρωτότυπης ανταλλαγής ανθρώπων, τεχνικών και ιδεών.

Οι Ανδρέας Βούσουρας, Irena Kovac,  Κωνσταντίνος Πάτσιος, Maya Erdeljanin, Halid Chrisinas-Elaggan και Monika Sigeti επικοινωνούν αλλά και απέχουν, συγκοινωνούν μα και τηρούν αποστάσεις ο ένας από τον άλλον. Οι «Λοξές Στρατηγικές» τους άλλες φορές συμπίπτουν και άλλες απομακρύνονται. Κολάζ, ζωγραφική, επιστρώσεις, διαστρωματώσεις, φίλτρα και θαμπά νοήματα, Άραγε τελείωσε/ Μήπως κάτι λείπει/ Απλά συνέχισε/ Κάνε ένα κενό σημαντικό βάζοντας το σε περίτεχνη κορνίζα/ Ξεφορτώσου μια ανησυχία, για να επιστρέψουμε στις κάρτες των Schmidt και Eno, που η σκέψη τους αποτελεί τη συγκολλητική πρώτη ύλη αυτής της έκθεσης.

Brian Eno And Peter Schmidt. Oblique Strategies. 1975

Παρατηρήστε προσεκτικά τους καλλιτέχνες των γκαλερί Alma και Bel Art σε αυτή την από κοινού «σύμπραξη» και προβληματισμό, καθώς καθένας και καθεμία τους και παρά τις διαφορές τους έχουν πολλά κοινά: αποφεύγουν τη διαύγεια και την ευκρίνεια, τα υποκείμενά τους είναι έκθετα σε κάθε πλάνη, οικειοποιούνται, δανείζονται, αντιστρέφουν, μεταπλάθουν, μετατάσσουν και ενσωματώνουν νοήματα μέσα σε νοήματα ακολουθώντας ακόμα έναν χρυσό κανόνα των «Λοξών Στρατηγικών»: Κάνε μια ξαφνική, καταστροφική, απρόβλεπτη ενέργεια: Ενσωμάτωσε.

Μια γόνιμα εύστοχη συνεργασία επομένως, με έξι καλλιτέχνες να ενσωματώνουν τις «στρατηγικές» που ο επιμελητής της έκθεσης Στέφανος Τσιτσόπουλος έθεσε προς προβληματισμό, ζητώντας τους να επιχειρήσουν έναν διάλογο με τους Peter Schmidt, Brian Eno και το διάσημο πλέον μαύρο κουτί-τρόπο σκέψης τους.

Ο Στέφανος Τσιτσόπουλος είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα Athens Voice, ραδιοφωνικός παραγωγός (Rock Radio 104.7- Θεσσαλονίκη) και συγγραφέας (Flaneur ( Ιανός), Rock Star ( Μεταίχμιο), Τα Χλωμά Σιντριβάνια της Φωκίωνος Νέγρη ( Οξύ).