O Ντον Βαν Βλιτ, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1941 στην πόλη Γκλεντέιλ της Καλιφόρνιας. αιδί-θαύμα ως ζωγράφος και γλύπτης, μεγάλωσε στην περιοχή της ερήμου Μοχάβε της Καλιφόρνιας, όπου ο πατέρας του διατηρούσε βενζινάδικο

Η γνωριμία με τον Φρανκ Ζάπα

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 γνωρίστηκε με τον Φρανκ Ζάπα και οι δυo τους άρχιζαν να πειραματίζονται με διάφορα. Από μία νεανική οπερέτα που συνέθεσε ο Ζάππα «Captain Beefheart & the Grunt People» πήρε το όνομα «Captain Beefheart», που τον ακολούθησε σ’ όλη τη μουσική διαδρομή του.

Έχοντας μάθει να παίζει φυσαρμόνικα και σαξόφωνο, σχημάτισε την πρώτη του «Magic Band» το 1964 (με τη συμμετοχή του Ράι Κούντερ) και κυκλοφόρησε δύο άλμπουμ με μέτρια εμπορική επιτυχία, τα «Safe as Milk» (1967) και «Strictly Personal» (1968), που όμως αρκετά γρήγορα τον ανέδειξαν σε μέντορα της αντεργκράουντ ροκ σκηνής. 

Ακολούθησε το πιο γνωστό και προβεβλημένο άλμπουμ του, το διπλό «Trout Mask Replica» (1969), σε παραγωγή του Φρανκ Ζάπα, το οποίο κατέχει περίοπτη θέση στην ιστορία της ροκ μουσικής (58ο στη λίστα του Rolling Stone με τα 500 σπουδαιότερα άλμπουμ όλων των εποχών).

Ο δίσκος απέκλινε σημαντικά από τις προηγούμενες ροκ συμβάσεις, συνδυάζοντας απόκοσμες κιθάρες, απρόβλεπτους ρυθμούς και σουρεαλιστικούς στίχους, τους οποίους η φωνή του Μπίφχαρτ (με εύρος πέντε οκτάβες) απέδιδε με ιδιαίτερη ένταση. Τα τραγούδια του μετέφεραν μια βαθιά δυσπιστία για τον σύγχρονο πολιτισμό, μία λαχτάρα για οικολογική ισορροπία και την πεποίθηση ότι τα ζώα είναι πολύ ανώτερα από τον άνθρωπο.

Από μουσικός… ζωγράφος

Αν και κέρδισε την αποδοχή των κριτικών και με τα επόμενα άλμπουμ του – «Lick My Decals Off, Baby» (1970), «Clear Spot» (1972), «Shiny Beast (Bat Chain Puller)» (1978) και «Ice Cream for Crow» (1982) – δεν είχε ποτέ εμπορική επιτυχία. Ωστόσο, η μουσική του επηρέασε πλειάδα μουσικών και συγκροτημάτων, όπως ο Τζον Κέιλ, η Λόρι Άντερσον, οι Residents, οι Clash, οι Devo, οι Gang of Four, οι Pere Ubu, ο Τζον Φρουσιάντε, ο Μπεκ και ο Κερτ Κομπέιν.

Το 1982 ο Κάπτεν Μπίφχαρτ εγκατέλειψε οριστικά τη μουσική και χρησιμοποιώντας ξανά το πραγματικό του όνομα αφοσιώθηκε με μεγάλη επιτυχία στη ζωγραφική.

Το 1993 έγινε γνωστό ότι ο αινιγματικός και χαρισματικός καλλιτέχνης έπασχε από σκλήρυνση κατά πλάκας. Πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 2010 από επιπλοκές της νόσου, στην πόλη Αρκέιτα της Καλιφόρνιας, σε ηλικία 69 ετών.