Γάζα: Πήρε περισσότερο χρόνο απ’ όσο αναμενόταν
φωτ. actionaid.gr
Ο πρόεδρος είχε ελπίσει ότι οι Ισραηλινοί όμηροι που κρατούνταν στη Γάζα θα είχαν επιστρέψει στα σπίτια τους έως την ορκωμοσία του. Όμως, εννέα μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει επιτύχει την πρώτη φάση της συμφωνίας του για τον τερματισμό της σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Γάζας.
Ακόμη κι αν δεν τη διαμόρφωσε αποκλειστικά ο ίδιος, ο ρόλος του υπήρξε καθοριστικός για να γίνει πραγματικότητα.
Στο τέλος, ύστερα από την καταστροφή ανάμεσα σε Ισραήλ και Χαμάς, την κλιμάκωση των εντάσεων με το Ιράν, τις επιχειρήσεις κατά της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και των Χούθι στην Υεμένη, καθώς και το καθοριστικό πλήγμα στο Κατάρ τον περασμένο μήνα, ήταν το “δίχτυ ασφαλείας” του Τραμπ —η απειλή ότι “η κόλαση θα ξεσπάσει”— που έδωσε ώθηση στις διαπραγματεύσεις.
Οι επόμενες ημέρες, εβδομάδες και μήνες θα είναι γεμάτες αβεβαιότητα και αγωνία στη Μέση Ανατολή. Ακόμη κι αν τηρηθούν οι αρχικές δεσμεύσεις για την απελευθέρωση των ομήρων και την απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Γάζα, δεν υπάρχουν εγγυήσεις για μια ειρήνη που θα αντέξει. Ωστόσο, φαίνεται πιο πιθανό από ποτέ μέσα στα τελευταία δύο χρόνια, το οδυνηρό κεφάλαιο της 7ης Οκτωβρίου και των συνεπειών του να πλησιάζει στο τέλος του.
Η Ευρώπη ας προσέξει
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, μόλις τώρα ξεκινά η περίοδος της αυτοκριτικής. Τα μοντέλα που αφορούν τους στόχους και τη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ (και του ίδιου του Τραμπ) πρέπει να αναθεωρηθούν υπό το φως των νέων εξελίξεων. Τι θα σημαίνει μια πιθανή επιτυχία στη Μέση Ανατολή για τον πόλεμο στην Ουκρανία; Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες καλούνται να προχωρήσουν άμεσα σε σενάρια και εναλλακτικά σχέδια δράσης.
Υπάρχουν δύο κύρια ενδεχόμενα.
Στο πρώτο, εφόσον σημειωθεί πρόοδος στη Μέση Ανατολή, η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να επανέλθει στην ευρωπαϊκή σκηνή. Ο Τραμπ είχε κάνει προεκλογική σημαία το 2024 το σύνθημα ότι θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία “την πρώτη κιόλας ημέρα”. Λίγο πριν αναλάβει τη δεύτερη θητεία του, αναθεώρησε τον χρονικό ορίζοντα σε έξι μήνες, αναγνωρίζοντας ίσως τη δυσκολία του εγχειρήματος. Στην ομιλία του κατά την ορκωμοσία δήλωσε:
«Η μεγαλύτερη κληρονομιά μου θα είναι να είμαι ειρηνοποιός και ενοποιητής. Αυτό θέλω να είμαι: ειρηνοποιός και ενοποιητής.»
Ένα αρχικό επεισόδιο παρεξήγησης με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, σχετικά με μια συμφωνία για σπάνιες γαίες, διευθετήθηκε. Μετά τη συνάντηση του Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα τον Αύγουστο, υπήρξε κάποια δυναμική —αν όχι αισιοδοξία— για συνέχιση της επικοινωνίας. Μια πιθανή τριμερής συνάντηση Τραμπ–Πούτιν–Ζελένσκι εξετάστηκε για το φθινόπωρο.
Ο Ζελένσκι, πάντα οξυδερκής παρατηρητής του χαρακτήρα του Τραμπ, φέρεται να υποσχέθηκε ότι θα τον προτείνει για το Νόμπελ Ειρήνης, εάν καταφέρει να επιτύχει κατάπαυση του πυρός με τη Ρωσία.
Παρά τις εντυπωσιακές αυτές εξελίξεις, η ανησυχία στην Ευρώπη μεγαλώνει. Τα σημάδια σχετικά με την κατεύθυνση της αμερικανικής πολιτικής για την Ουκρανία δείχνουν, αν διαβαστούν σωστά, μάλλον αποθαρρυντικά. Κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον περασμένο μήνα, ο πρόεδρος έγραψε στο Truth Social ότι, γνωρίζοντας πλέον καλύτερα την οικονομική και στρατιωτική κατάσταση, η Ουκρανία θα μπορούσε να κερδίσει τον πόλεμο και να ανακτήσει όλα τα εδάφη της.
Η δήλωση αυτή προκάλεσε πρόσκαιρη αισιοδοξία στην Ευρώπη, όπου πολλοί θεωρούσαν αναπόφευκτες κάποιες εδαφικές απώλειες ως μέρος μιας μελλοντικής συμφωνίας ειρήνης. Όμως το μήνυμα συνοδεύτηκε αμέσως από τη διευκρίνιση ότι η νίκη αυτή θα ερχόταν μέσω της Ε.Ε., της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ, όχι απαραιτήτως μέσω των ΗΠΑ.
Και εδώ προκύπτει το δεύτερο σενάριο: ότι η αμερικανική κυβέρνηση δεν χρειάζεται πλέον “νίκη” στην Ουκρανία. Ότι αποδέχεται τα όρια της προσωπικής διπλωματίας. Ότι δεν θα υπάρξει ποτέ τριμερής σύνοδος. Και ότι, εφόσον μια ταχεία λύση δεν διαφαίνεται, η κυβέρνηση Τραμπ θα επιλέξει να αποσυρθεί σιωπηλά από τις προσπάθειες ειρήνευσης.
Όπως δήλωσε αυτή την εβδομάδα ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριαμπκόφ, «η δυναμική που δημιουργήθηκε στο Άνκορατζ υπέρ μιας συμφωνίας έχει πλέον σε μεγάλο βαθμό εξαντληθεί».
Το φθίνον ενδιαφέρον για την Ουκρανία
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ πρόκειται να διακόψουν πλήρως τη στήριξη προς την Ουκρανία. Μετά από πολλαπλές παραβιάσεις του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ από ρωσικά drones τις τελευταίες εβδομάδες, φαίνεται όλο και πιο πιθανή μια συμφωνία για πώληση περιορισμένου αριθμού αμερικανικών πυραύλων Tomahawk στο Κίεβο.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Αμερικανοί —συμπεριλαμβανομένης της βάσης των Ρεπουμπλικανών— συνεχίζουν να στηρίζουν την Ουκρανία και θεωρούν ότι οι ΗΠΑ έχουν μια ηθική ευθύνη να τη βοηθήσουν. Παρ’ όλα αυτά, μειώνεται αισθητά η πεποίθηση ότι η ρωσική εισβολή αποτελεί μεγάλη απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα.
Ο ίδιος ο Τραμπ φαίνεται να αναρωτιέται:
Πόσο σημαντική είναι πραγματικά η Ουκρανία για τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Και πόσο —αν συμβεί— θα ωφελήσει την Αμερική, ή τον ίδιο προσωπικά, η ειρήνη εκεί;
Η λήξη της σύγκρουσης στο Ισραήλ φέρνει στο προσκήνιο το ενδεχόμενο ομαλοποίησης των σχέσεων Ισραήλ–Σαουδικής Αραβίας, ευρύτερης περιφερειακής συνεργασίας, μεγαλύτερης πρόσβασης των ΗΠΑ στις αγορές της περιοχής — και, στα πιο φιλόδοξα όνειρα του Τραμπ, ένα Νόμπελ Ειρήνης και το “Gaza-a-Lago”.
Αντίθετα, το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία μοιάζει, για τον Τραμπ, να είναι “καλό για την Ευρώπη” —ίσως ζωτικής σημασίας γι’ αυτήν— αλλά όχι πλέον τόσο κρίσιμο για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μέσα σε αυτές τις μεταβαλλόμενες ισορροπίες, αναδύεται μια σαφής αρχή:
👉 Τα αμερικανικά συμφέροντα στενεύουν.
Η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να συνεχίσει να παρέχει οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία — αλλά όχι να την πληρώσει η ίδια.
Το «δίχτυ ασφαλείας του Τραμπ» ίσως να μην έρθει ποτέ για την Ευρώπη.
