Περί αυνανισμού και άλλων δαιμονίων…
Γράφει η Τόνια Μανιατέα
Στην πρώτη ματιά μού ξέφυγε ένα γελάκι. Ξέρετε… από εκείνα της πονηρίας για κάθε θέμα βαθιάς ατομικής εσωτερικότητας, που ενστικτωδώς κρατιέται κρυφό επειδή εμπίπτει στο πεδίο της ντροπής. Άλλωστε, ως τέτοιο αναρτήθηκε στο Fb από αγαπητό φίλο και συνάδελφο, με το σχετικό χιουμοριστικό σχόλιο. Για την ακρίβεια, νόμισα πως ήταν ένα αστείο, μία σχεδόν «μονταρισμένη» εικόνα. Έτσι. Για την πλάκα. Κι έπειτα, στην κορυφή πρόσεξα τον συγγραφέα και στον πάτο τη χρονολογία έκδοσης. Κι όμως. Είναι ένα πραγματικό, επιστημονικό πόνημα, που κυκλοφόρησε το 1927. Κρατήστε τη χρονολογία. Είναι η περίοδος που ο Φρόιντ παλεύει να περάσει στην επιστημονική κοινότητα τις ερμηνείες του περί ενστικτωδών ορμών και ασυνειδήτου. Η περίοδος που οι μελέτες του αντιμετωπίζονται στην καλύτερη με επιφύλαξη, στην χειρότερη με ειρωνεία.
«ΑΥΝΑΝΙΣΜΟΣ – ΚΙΝΔΥΝΟΙ/ΠΡΟΦΥΛΑΞΙΣ/ΘΕΡΑΠΕΙΑ». Και μόνον ο τίτλος είναι αρκετός για να κεντρίσει έναν άνθρωπο με έμφυτη περιέργεια. Με όχι πολύ κόπο (ευχαριστώ θερμά τον Ηλία Κακαβούλια) το εγχειρίδιο έφτασε στα χέρια μου σε ηλεκτρονική μορφή. Σελίδες 51.
«Ο αγών κατά του αυνανισμού ως εκδήλωσις συνολική είνε μία σπουδαία κοινωνική μάχη δια τον αλτρουισμόν» (!) σημειώνει στην εισαγωγή του πονήματός του ο συγγραφέας Μ. Μωυσείδης (ιατρός – διευθυντής του περιοδικού «ΥΓΕΙΑ», μέλος αντεπιστέλλον της Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας Παρισίων, της Association des Gynécologues α Obstetricians de Langue Française και της Γαλλικής Εταιρείας της Ευγονικής) προϊδεάζοντας μάλλον για έναν… αγώνα που έχει να δώσει ο αναγνώστης (του μέλλοντος, βεβαίως), διαβάζοντας 51 σελίδες περί… ασθενείας που οφείλεται σε κληρονομικότητα (!) και περί.. θεραπείας που μπορεί να επιτευχθεί δια της οικιακής αγωγής, της καθαριότητος και της σκληραγωγίας, της διαφωτίσεως και της επιβλέψεως των νέων (!). Στις τελευταίες, δε, σελίδες παρατίθεται και συνταγογράφηση φαρμάκων, παρότι προηγουμένως τονίζεται πως «δεν υπάρχει κανένα ειδικόν φάρμακον κατά του αυνανισμού». Απλώς, όπως εξηγεί ο συγγραφέας, «υπάρχουν μερικά τα οποία κατευνάζουν τη νευρική ανησυχίαν, μετριάζουν την επιθυμίαν, ήτις προηγείται της πράξεως, καταπραϋνούν τον γενετήσιον ερεθισμόν και ελαττώνουν την αίσθησιν της ηδονής» (!).
Στο περιεχόμενο της διατριβής του ο συγγραφέας δίνει τον ορισμό του «κατάπτυστου πάθους» και «προβλήματος», τη διάδοση και συχνότητα, τα «ενδογενή» και «εξωγενή» αίτια –μεταξύ των οποίων βρίσκονται η «κληρονομικότης», «η ψυχική και εγκεφαλική νόσος» και η «μύησις» (!) «…γενικώς επικρατεί η γνώμη ότι το πάθος του αυνανισμού μεταδίδεται δια μυήσεως και διδαχής εκ μέρους άλλων» γράφει- τις συνέπειες, τη θεραπεία!
Φυσικά, τοποθετείται και έναντι του «φαινομένου Freud»: «Κατά την γνώμην των οπαδών του Freud, η συνήθεια που έχουν τα μικρά παιδιά να βυζαίνουν τα δάχτυλά των, τα χείλη των, κ.λ.π. μπορεί να δημιουργήσει έδαφος ευνοϊκόν δια τον αυνανισμόν και να παίξει μάλιστα ρόλον προδιαθετικόν εις αυτόν, εάν ιδίως υπάρχη εκ μέρους των γονέων μία νευρική κληρονομικότης. Η θεωρία αύτη της σχολής του Freud θεωρείται σήμερον υπό πολλών ως υπερβολική»
Προσπαθώντας να παραθέσει στη διατριβή του το σύνολο των συνεπειών του «πάθους», ο επιστήμων συγγραφέας, συμπεριλαμβάνει προσβολή του νευρικού συστήματος, του πεπτικού συστήματος, των αισθητηρίων οργάνων, του νευρικού συστήματος, του αναπνευστικού, του κυκλοφορικού, του μυϊκού και ασφαλώς του γεννητικού.
Πρέπει κανείς να παραδεχθεί ότι για την εποχή του το εγχειρίδιο ενδεχομένως να ήταν και «ευαγγέλιο». Για το σήμερα, είναι ένας αδιάψευστος μάρτυρας μιας εποχής βασικής άγνοιας περί τα ορμέμφυτα και τη σεξουαλικότητα. Αν μάλιστα κανείς προσέξει τις «νουθεσίες» περί «ηθικής θεραπείας» (διότι υπάρχουν και η ψυχική και η φαρμακευτική) από την «επαίσχυντη νόσο», αντιλαμβάνεται ότι προφανώς η εποχή του συγγραφέα ήταν από εκείνες που επιστήμη και θρησκεία πορεύονταν ομού και εν ειρήνη: «…όταν τον άτομον που επιδίδεται εις τον αυνανισμόν έχη φθάσει ή και υπερβή την εποχήν της εφηβείας, οφείλομεν να διευθύνωμεν τας προσπαθείας μας επί των διανοητικών του ιδιοτήτων δια να το διορθώσωμεν και το σώσωμεν από το ολέθριον πάθος […] Δείξατε στον νέον αυτόν που καταστρέφει οικειοθελώς τας δυνάμεις του, υποδείξατέ του ότι τα άμεσα αποτελέσματα του αυνανισμού, η εξασθένησις και χαύνωσις του σώματος και του πνεύματος είναι προάγγελα μίας καταστάσεως πολύ σοβαρωτέρας. Ας συγκρίνει τα πολυάριθμα πλεονεκτήματα που χορηγούν εις όλας τας περιπτώσεις της ζωής η υγεία και η ρώμη, με την κατάστασιν της ηθικής και σωματικής εκμηδενίσεως, ην προκαλεί ο αυνανισμός… »
Εστιάζοντας, παρακάτω, ο μελετητής του εγχειριδίου στη συνδρομή της έρευνας προς την ευόδωση του σκοπού, που δεν είναι άλλος από το να «θεραπευτεί» ο νέος από το «πάθος» του, περίπου διαπιστώνει πως αν η ανθρωπότητα δεν επιδιδόταν σε αυνανισμό, θα έβριθε πυρηνικών επιστημόνων…
«…Εάν βιβλία τινα δέον να επιτραπούν δια να απασχολήσουν το πνεύμα του πάσχοντος κατά τας στιγμάς αναπαύσεώς του, θα προτιμώνται συγγραφείς καλοί, βιβλία εμπνέοντα σεβασμόν δια τα ήθη, έργα φυσικής και φυσικής ιστορίας, άτινα διεγείρουν την περιέργειάν του και τον παροτρύνουν να ασχοληθεί είτε εις τα πειράματα εύκολα είτε εις μίαν ασχολίαν ωφέλιμον και ευχάριστον…» (!)
Έμεινα ενεή διαβάζοντας αυτές τις 51 σελίδες. Αλλά για να μην παρεξηγηθώ, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν έγραψα ετούτο το κείμενο για να λοιδορήσω έναν επιστήμονα των αρχών του 20ου αι. (σε αυτό το επίπεδο ήταν τότε η επιστημονική έρευνα), ούτε βεβαίως για να επιδοθώ σε εξυπνακίστικες παρατηρήσεις για μία εποχή, την οποία είχα την τύχη -ή την ατυχία- να μη ζήσω. Ετούτο το κείμενο γράφτηκε για να υπενθυμίσει το χάος των εποχών και τα άλματα της επιστήμης προς ερμηνεία όλων των θαυμαστών δημιουργημάτων αυτού του κόσμου. Κυρίως, όμως, γράφτηκε για να στιγματίσει τη διαφορετικότητα μεταξύ των ηθών στο πέρασμα του χρόνου και στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Τα τότε ταμπού που σήμερα ερμηνεύτηκαν και εκλογικεύτηκαν και τα σημερινά, που περιμένουν με τη σειρά τους μια ερμηνεία. Αύριο θα είμαστε εμείς οι «αγκυλωμένοι» και ο μελετητής του μέλλοντος θα τραβάει αντίστοιχα τα μαλλιά της κεφαλής του διαβάζοντας τα δικά μας πεπραγμένα. Αφήστε που το συγκεκριμένο πόνημα μπορεί να αποδειχθεί και διαχρονικό…
