Η Μουσική των `Αλπεων
Γράφει η `Εφη Αγραφιώτη
Αν και η Ελβετία ιδρύθηκε επίσημα το 1291, η ιστορία της πηγαίνει πολύ πίσω. Μαγεύει ένα ταξίδι στις υπέροχες εποχές της παλαιότερης ιστορίας της. Την 1η Αυγούστου θα άξιζε να ταξιδέψουμε από το Brunnen μέχρι το “Ελβετικό μονοπάτι” απέναντι από το λιβάδι του Rütli, στις παραδοσιακές γιορτές στον τόπο γέννησης της Ελβετίας. Το Brunnen, στις όχθες της λίμνης της Λουκέρνης, προσφέρει θέα στον ανατολικό βραχίονα, στη λίμνη Uri, το Bürgenstock και τον ορεινό όγκο Gotthard. Χάρη στην κεντρική του θέση και τη συντροφιά ενός πλούσιου τοπίου από βουνά και λίμνες, το Brunnen είναι ιδανικό σημείο εκκίνησης για εκδρομές στην Κεντρική Ελβετία. Και, όσο για το Rütli, ή Grütli για τους παλαιούς κατοίκους του (στα ελληνικά το μεταφράζουμε Μικρό Λιβάδι), αυτό το μικρό κουκλίστικο χωριό είναι συνώνυμο της ιστορίας της Ελβετίας, αφού εκεί δόθηκε ο όρκος της Ελβετικής Συνομοσπονδίας. Αυτή την ιστορία μας την αφηγούνται κάτοικοι για πρώτη φορά στο Λευκό Βιβλίο του Sarnen (περ. 1470). Ο χρονικογράφος Gilg Tschudi (1505-1572) τοποθετεί τον όρκο του Grütli την Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 1307.
Το «σκηνικό» μας παραπέμπει και στο εντυπωσιακό δράμα «Γουλιέλμος Τέλλος» του Friedrich Schiller. «Θε να ‘μαστε ένα έθνος απ’ αδέλφια, αχώριστοι σε κίνδυνο και ανάγκη. Ελεύθεροι θα ζούμε, τον τάφο απ’ την σκλαβιά θα προτιμούμε!»
Ελβετία, 13ος αιώνας. Εχθρικά στρατεύματα έχουν καταλάβει τη χώρα. Ο αυταρχικός τοποτηρητής Γκέσλερ έχει πάρει σκληρά μέτρα για να καταστείλει την αντίσταση των κατοικιών. Όταν υποχρεώνει τον Γουλιέλμο Τέλλο, έναν επιδέξιο τοξοβόλο, να στραφεί εναντίον του ίδιου του παιδιού του, αυτός αποφασίζει να σκοτώσει τον τοποτηρητή. Μαζί με τον Άρνολντ φον Βίνκελριντ, ο Γουλιέλμος Τέλλος είναι κεντρική μορφή του ελβετικού πατριωτισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε μετά τους πολέμους του Μεγάλου Ναπολέοντα.
Το αλπικό κέρας, άλλως αλπικό κόρνο, το Αlphorn όπως ονομάζεται στην πατρίδα του, είναι το όργανο συνεννόησης των ανθρώπων στα χωριά των Ελβετικών Άλπεων και το χρησιμοποιούσαν για να επικοινωνούν αλλά και για να διασκεδάζουν στη φύση. Η πρώτη αναφορά στο αλπικό κέρας εντοπίζεται το 1527. Αιώνες μέχρι σήμερα, οι βοσκοί που βρίσκονταν στα ορεινά λιβάδια χρησιμοποιούσαν το Αlphorn για να στείλουν στην κοιλάδα το μήνυμα ότι ήταν καλά. Το χρησιμοποιούσαν και όταν καλούσαν τις αγελάδες για άρμεγμα. Οι γαλακτοκόμοι πίστευαν ότι ο γλυκός ήχος του αλπικού κέρατος βοηθούσε τις αγελάδες να μένουν ήρεμες κατά το άρμεγμα.
Δεν είναι ιδιαίτερα εύχρηστο όργανο, αν σκεφτούμε πρώτα από όλα ότι έχει σχεδόν διπλάσιο ύψος από τον οργανοπαίκτη. Μπορεί όμως να στείλει μήνυμα σε ακτίνα μέχρι δέκα χιλιόμετρα και αυτό, στην περίπτωση του, είναι το πιο ουσιαστικό χαρακτηριστικό. Φτιάχνεται από έλατο, και όπως είναι φυσικό, οι Ελβετικές Άλπεις είναι ο ιδανικός τόπος του. Εξαιτίας των φυσικών δεδομένων, τα έλατα στις πλαγιές των απότομων βουνών στη βάση τους σχηματίζουν την χρήσιμη καμπυλότητα. Ο κατασκευαστής ανοίγει τον κορμό στα δύο και τον καρφώνει με ειδικά σκαρπέλα, διαδικασία που μπορεί να χρειαστεί 70-100 ώρες. Έπειτα, τρίβει υπομονετικά με γυαλόχαρτο το εσωτερικό μέχρι να το λειάνει. Κολλάει τα δύο τμήματα και τα τυλίγει σφιχτά με λωρίδες από φλοιό σημύδας, εργασία που απαιτεί μεγάλη δεξιοτεχνία. Προσθέτει και ένα ξύλινο πόδι στο οποίο θα στηρίζει το Αlphorn όταν θα παίζει. Αφού προσθέσει στο όργανο και ένα επιστόμιο και αφού διακοσμήσει τη χοάνη με ένα παραδοσιακό σχέδιο, το περνάει ολόκληρο με αδιάβροχο βερνίκι. Τον ήχο του Αlphorn ακούμε ακόμα και σε παλαιές ορχηστρικές παρτιτούρες όπως στην Sinfonia Pastorella του πατρός Μότσαρτ, που στον τίτλο αναγράφει ως υπότιτλο το «για ορχήστρα και corno pastoritio», που αυτό είναι είδος αλπικού κέρατος.
Τριάντα μουσικοί της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Δρέσδης, πέρυσι μέσα στον κορονοϊό, βρήκαν μια ιδέα που ξεσήκωσε τους ακροατές τους, για να δώσουν ελπίδα και χαρά στον κόσμο. Ανέβηκαν στις ταράτσες των κτιρίων της πόλης και έπαιξαν από εκεί μουσική για αλπικό κέρας, συνδυάζοντας το κατά ομάδα με τα άλλα όργανα. Ετσι μπήκαν στις μικρές αυτές μουσικές παρέες η τούμπα και ητρομπέτα. Το κόρνο και τα φαγκότα, ενώ από άλλες ταράτσες ακούγοντας άλλοι πολλοί μουσικοί που έπαιζαν πιο σύγχρονα όργανα δημιουργώντας μια σύζευξη ήχων ενδιαφέρουσα. Ήταν πρωτότυπο, εντυπωσιακό, πολύ όμορφο άκουσμα, δήλωσαν οι ακροατές και ζήτησαν να επαναληφθεί για να προσφέρει την μουσική αυτή απόλαυση σε ακόμα μεγαλύτερο ακροατήριο.
Ακούστε τι όμορφα σκίζει τον αέρα και πλουτίζει το αλπικό τοπίο.
