68
Σαν σήμερα, στις 22/2/1788 γεννιέται ένας πολυσυζητημένος φιλόσοφος. Ο Αρθουρ Σοπενχάουερ.
Σημειώσεις της ‘Εφης Αγραφιώτη
Η ηθική θεωρία του Άρθουρ Σοπενχάουερ διδάσκει ότι υπάρχουν τρία κύρια ηθικά ελατήρια: η συμπόνια, η μοχθηρία και ο εγωισμός. Η συμπόνια είναι το κύριο κίνητρο της ηθικής έκφρασης.
Η μοχθηρία και ο εγωισμός είναι εκφυλισμένες εναλλακτικές ηθικές εκφράσεις.
Και στα..καθ ημάς, η μουσική κατέχει μείζονα θέση στην αισθητική θεώρηση του Σοπενάουερ. Χάρη στην αφαιρετικότητα της, δεν βασίζεται σ’ ένα φαινομενολογικό παραστατικό μέσον.
Η μουσική αισθητικά αναπαριστά την Βούληση καθεαυτήν, αδιαμεσολάβητη, και όχι όπως αυτή παρουσιάζεται υπό του ατομικιστικού πρίσματος.
Εξαιρετικα κείμενα σχετικά:
Για τη μουσική:Τσέτσος, Μάρκος: Βούληση και ήχος. Η μεταφυσική της μουσικής στη φιλοσοφία του Σοπενχάουερ. «Βιβλιοπωλείον της Εστίας», Αθήνα 2004.
Είναι γνωστό πόσο εκθειάζει την τέχνη και ιδιαίτερα τη μουσική η φιλοσοφία της βούλησης του Σοπενχάουερ ( A. Schopenhauer, 1788-1860), η “καλλιτεχνική φιλοσοφία κατ’ εξοχήν”, όπως την έλεγε ο Τόμας Μανν. Μόνον η μουσική μας γλιτώνει από τα δεσμά της εξατομίκευσης και της αυτοσυντήρησης, επειδή μας φανερώνει απροκάλυπτα την ίδια την ουσία του κόσμου: τη βούληση, χωρίς τη διαμεσολάβηση εννοιών ή παραστάσεων. Πώς είναι δυνατόν, όμως, να συναρτάται τόσο στενά η αισθητική με την πρώτη φιλοσοφία όσο σ’ αυτό το έργο; Τις προϋποθέσεις αυτού του τόσο σύγχρονου τύπου σκέψης ελέγχει ο Μάρκος Τσέτσος εξετάζοντας κριτικά το όλον της “ανορθολογιστικής” φιλοσοφίας του Σοπενχάουερ: από τη γνωσιοθεωρία στη φιλοσοφία της φύσης, στη μεταφυσική του συναισθήματος και στην ηθική. Κάθε μελέτη αντιστοιχεί θεματικά σε ένα από τα βιβλία του “Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση”, του κατ’ ουσίαν μοναδικού έργου του Σοπενχάουερ, γιατί το ανά χείρας βιβλίο είναι μια εισαγωγή τόσο στη μουσική αισθητική του Σοπενχάουερ όσο και στη φιλοσοφία του στο σύνολό της. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Τσέτσος, Μάρκος: «Η μουσική αισθητική του Σοπενχάουερ: ένας φιλοσοφικός και μουσικοαισθητικός κριτικός σχολιασμός», Μουσικολογία, τ. 12-13, Αθήνα 2000, σ. 37-50.