Lisztomania: Η φρενίτιδα των θαυμαστριών του Ούγγρου συνθέτη Φραντς Λιστ.
Σήμερα ωστόσο με αυτό τον όρο αναφερόμαστε στους φανατικούς οπαδούς του συνθέτη.
Οι ιστορικοί απολαμβάνουν συχνά το να περιγράφουν τις θαυμάστριες του Λιστ, θαυμάζοντας την παραφροσύνη τους. Έδιναν βέβαια κι αυτές την αφορμή:
Συμπεριφέρονταν υστερικά, ήταν παράλογες. Μάλωναν για τα μαντήλια του, φορούσαν βραχιόλια από σπασμένες χορδές πιάνου και πολλά ακόμα χειρότερα.
ΓΡΑΦΕΙ Η ΕΦΗ ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ
Η λέξη Lisztomania ισχύει και σήμερα αλλά αναφέρεται στο κοινό που ακούει φανατικά.
Ο ποιητής Heinrich Heine ζήτησε από «έναν γιατρό, του οποίου η ειδικότητα ήταν οι γυναικείες ασθένειες» να εξηγήσει γιατί ο Λιστ μάγευε τις γυναίκες. Παθογένεια και φαντασιώσεις, ήταν η γενική απάντηση.
Οι γυναίκες του περιβάλλοντος του Λιστ δεν ήταν όλες δείγμα γελοίας γραφής. Τον προσέγγισαν & για πνευματικούς λόγους πολλές , μεταξύ αυτών μια αυτοδίδακτη συγγραφέας και ιστορικός που συνέβαλε στον εκκολαπτόμενο χώρο της μουσικολογίας και το πρωτοποριακό της έργο εξακολουθεί να εγείρει επίκαιρα ερωτήματα ακόμη και σήμερα. Το όνομά της ήταν Marie Lipsius, είχε ωραία φωνή και βασικές γνώσεις μουσικής αλλά και συνέθεσε με την καρδιά ωραία σύντομα κομμάτια. Αυτό είναι λιγότερο σημαντικό στο πέρασμά της.
Η Ida Marie Lipsius γεννήθηκε στη Λειψία το 1837. Ο παππούς της από τη μητέρα της ήταν διευθυντής του θρυλικού Thomasschule και πριν από τον πρόωρο θάνατό του, ο πατέρας της ανέβηκε επίσης στην ίδια υψηλή θέση. Ας θυμηθούμε ότι ο Μπαχ ήταν Thomaskantor – Thomaskantor is the common name for the musical director of the Thomanerchor, now an internationally known boys’ choir founded in Leipzig in 1212.
Η κόρη του πρύτανη του Thomasschule, λοιπόν, είχε δάσκαλο στη μουσική τον συνθέτη Richard Müller. Το 1856, σε ηλικία δεκαοκτώ ετών, γνώρισε τον Λιστ σε συναυλία. Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη γερμανική μουσική σκηνή, δουλευοντας στην Αυλή της Βαϊμάρης και στον κύκλο γύρω από τον Ρίχαρντ Βάγκνερ στο Μπαϊρόιτ.
Ήταν αδελφική φίλη με τη σύντροφο του Λιστ, την πριγκίπισσα Carolyne Wittgenstein.
Η μουσικολογική της διαδρομή και η συγγραφή είναι εντυπωσιακή. Της χρωστάμε μεταξύ πολλών, την φροντίδα και την έκδοση της αλληλογραφίας του Λιστ, βιβλία με ξεχωριστό ενδιαφέρον για προσωπικότητες, όπως οι Hans von Bülow, και ο Johann Sebastian Bach κ.α. αλλά και το βιβλίο που φωτίζει ως σήμερα την εποχή του Λιστ, όσο κι αν μοιάζει… κουτσομπολίστικος ο τίτλος: Liszt und die Frauen.
Οταν ήταν νέα χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο “La Mara”, αυτό τη βοηθούσε να δημοσιεύει ήδη το 1867 βιογραφίες μουσικών, παλαιών και σύγχρονων της με γενικό τίτλο σειράς το Musikalische Studienköpfe (Πορτρέτα μουσικής μελέτης) στον εκδοτικό οίκο Breitkopf & Härtel.
Τα όμορφα αυτά πορτρέτα σε περιπτώσεις ζώντων τότε μουσικών, τα εμπνεύστηκε από την προσωπική γνωριμία με πολλούς, είναι επομένως αυθεντικές μαρτυρίες μιας σύγχρονης γυναίκας που συμμετέχει στη γερμανική μουσική κοινωνία της εποχής της.
Η Marie Lipsius ήταν η πρώτη που διεξήγαγε συστηματική έρευνα για να αναγνωρίσει τη μυστηριώδη «Αθάνατη αγαπημένη» του Μπετόβεν: Το 1909 δημοσίευσε τα Απομνημονεύματα της Therese Brunsvik και ερμήνευσε τον θαυμασμό της για τον συνθέτη ως κρυφή αγάπη. Αυτό αναθεωρήθηκε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ανακαλύφθηκαν επιστολές και άλλα έγγραφα στο κτήμα των Brunsvik, τα οποία παρέπεμπαν στην αδελφή της Therese, την Josephine Brunsvik.
Μέρος από τα πρωτότυπα αξιόλογα γραπτά της, εκτίμησαν οι ενδιαφερόμενοι με την πρώτη έκδοση της αλληλογραφίας του Φραντς Λιστ.
Το 1917, δέκα χρόνια πριν πεθάνει, εξέδωσε τη δική της αυτοβιογραφία όπου σε πλούσια και γεμάτα ουσιαστικές λεπτομέρειες κείμενα πενήντα ετών, σκιαγραφείται η σοβαρή, υπεύθυνη και χωρίς ίχνος υστεροβουλίας προσπάθεια ζωής.
