Ο ρόλος μιας χούφτας πολιτών της Αιτής στην Ελληνική Επανάσταση!
Όταν οι «Μεγάλες Δυνάμεις» της Ευρώπης έδειξαν να δυσφορούν με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, ένα μικρό νησάκι στον δυτικό Ατλαντικό, η Αϊτή, έκανε τη διαφορά: Αναγνώρισε τον Πόλεμο των Ελλήνων και έστειλε βοήθεια!
Η Αϊτή είναι μία χώρα της Καραϊβικής που μοιράζεται το νησί Ισπανιόλα με τη Δομινικανή Δημοκρατία, χώρα στην οποία κάθε χρόνο επώνυμοι και μη Έλληνες και Ελληνίδες ταξιδεύουν για να πάρουν μέρος στο τηλεοπτικό παιχνίδι Survivor.
Περίπου διακόσια χρόνια νωρίτερα, κατά το μακρινό 1822, εκατό Αϊτινοί έκαναν την αντίθετη διαδρομή. Ξεκίνησαν, δηλαδή, από τις τροπικές παραλίες της Ισπανιόλας για να έρθουν στην εσχατιά της Μεσογείου και να συνδράμουν στρατιωτικά και οικονομικά την Επανάσταση ως εθελοντές του πρώτου κράτους που αναγνώρισε επίσημα το ελληνικό.
Τι Ζητούσαν Εκατό Αϊτινοί στην Ελλάδα;
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι προφανές. Τι δείχνει αυτή η κίνηση για τον διεθνή αντίκτυπο της Ελληνικής Επανάστασης και για τη διεθνή κατάσταση εκείνη την εποχή; Με λίγα λόγια, τι ζητούσαν εκατό Αϊτινοί στην Ελλάδα;
Ίσως την ίδια έκπληξη με τον σημερινό αναγνώστη να ένιωσε και ο Αδαμάντιος Κοραής όταν, τον Ιανουάριο του 1822, στο Παρίσι όπου βρισκόταν και προσπαθούσε να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για την ελληνική υπόθεση, έλαβε μια επιστολή με τίτλο “Ελευθερία… Ισότης”, υπογεγραμμένη από τον πρόεδρο του “Χαϊτίου”, Ιωάννη Πέτρο Βογέρ ή αλλιώς Ζαν Πιερ Μπουαγιέ (Jean-Pierre Boyer).
Η επιστολή σώζεται σε ελληνική μετάφραση στο Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως του Ιωάννου Φιλήμονος. Είναι η απάντηση στις επιστολές που έστελναν οι επαναστάτες για να γνωστοποιήσουν διεθνώς τον αγώνα τους.
Σε αυτήν ο Μπουαγιέ αναφέρει συνοπτικά τα εξής: αφενός δηλώνει την υποστήριξή του στον δίκαιο αγώνα των Ελλήνων (“Μιὰ τόσον ὡραία καὶ τόσον νόμιμος ὑπόθεσις”), μιλώντας για τις κοινές εμπειρίες των δύο λαών, οι οποίοι “ἔκλινον τὸν αὐχένα ὑπὸ ζυγὸν ἐπονείδιστον καὶ διὰ τῶν ἀλύσεων αὐτῶν συνέτριψαν την κεφαλην τῆς τυραννίας”. Αφετέρου διανθίζει την υποστήριξή του με αναφορές στο κλασικό παρελθόν και δη στη μάχη του Μαραθώνα: “Εἴθε παρόμοιοι τοῖς προγόνοις αὐτῶν ἀποδεικνυόμενοι καὶ ὑπὸ τῶν διαταγῶν τοῦ Μιλτιάδου διευθυνόμενοι, δυνηθῶσιν ἐν τοῖς πεδίοις τοῦ νέου Μαραθῶνος τὸν θρίαμβον τῆς ἱερᾶς ὑποθέσεως […]”.
Τέλος, δηλώνει την επιθυμία του να ενισχύσει τον αγώνα στρατιωτικά και οικονομικά, αλλά και την αδυναμία του να το πράξει άμεσα λόγω των κακών οικονομικών και της αστάθειας που επικρατούσε στο νησί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σύγχρονοι ιστορικοί δεν έχουν καταλήξει αν εστάλησαν τελικά εθελοντές από την Αϊτή. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν ξεκίνησαν ποτέ, ενώ άλλοι λένε ότι ξεκίνησαν μεν, αλλά ναυάγησαν ή αιχμαλωτίστηκαν από πειρατές. Εν τέλει, λίγη σημασία έχει, καθώς ο μύθος διατηρήθηκε.
Ο Φιλελληνισμός της Αϊτής
Τι είναι αυτό που κάνει μια χώρα όπως η Αϊτή, όχι απλώς να εκφράσει την αλληλεγγύη της στον ελληνικό αγώνα, αλλά να γίνει το πρώτο κράτος που αναγνώρισε ως ανεξάρτητη την Ελλάδα; Μια πρώτη απάντηση είναι ο φιλελληνισμός. Είναι έκδηλο από τις αναφορές στον Μαραθώνα –και στη Σαλαμίνα– ότι ο συντάκτης του γράμματος είχε γνώση του κλασικού παρελθόντος.
Άλλωστε, η αναφορά στην κλασική αρχαιότητα υπήρξε μέρος της διπλωματικής ισχύος της Ελλάδας σε όλες τις φάσεις της διαδρομής της. Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, μετά την κατάληψη της Καλαμάτας την 23η Μαρτίου 1821, συνέταξε επιστολή “πρὸς τὰς εὐρωπαϊκὰς αὐλὰς” υπογράφοντας ως αρχιστράτηγος των σπαρτιατικών στρατευμάτων και της Μεσσηνιακής Συγκλήτου· σε αυτή “Δικαίῳ τῷ λόγῳ ἡ μήτηρ μας Ἑλλάς, ἐκ τῆς ὁποίας καὶ ὑμεῖς ἐφωτίσθητε […]”, ζητούσε τη συνδρομή των ευρωπαϊκών κρατών.
Επομένως, ο φιλελληνισμός ήταν κινητήρια δύναμη για τους εθελοντές. Δεν είναι όμως βέβαιο ότι αυτό και μόνο αρκεί για να κατανοήσει κανείς γιατί νεαροί ριζοσπάστες διέσχιζαν την Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική για να συμμετάσχουν στην Ελληνική Επανάσταση.
Η συνέχεια του άρθρου εδώ
